Είναι εύκολο να γίνει κανείς κυνικός σχετικά με το διεθνές δίκαιο. Σχεδόν αμέσως μόλις το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (Δ.Δ.Χ.) προσωρινώς αποφάνθηκε ότι το Ισραήλ πιθανόν διαπράττει γενοκτονία έναντι του Παλαιστινιακού λαού, το υπουργείο Εξωτερικών των Η.Π.Α. δήλωσε: «Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι οι κατηγορίες για γενοκτονία είναι αβάσιμες και σημειώνουμε ότι το δικαστήριο δεν παρουσίασε ευρήματα που να αποδεικνύουν τη διάπραξη γενοκτονίας ενώ ούτε με την απόφασή του ζήτησε κατάπαυση του πυρός…». Οι ηγέτες του Ισραήλ χαρακτήρισαν την υπόθεση «παράλογη» και «αντισημιτική». Ωστόσο, οι κίνδυνοι για το Ισραήλ από την απόφαση του Δ.Δ.Χ. και την επακόλουθη διαδικασία στα επόμενα δύο χρόνια είναι σημαντικότατοι. Εάν το Ισραήλ αγνοήσει τη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, θέτει σε κίνδυνο τη θέση του εντός της κοινότητας των εθνών.
Πράγματι, από μόνη της, η προσωρινή απόφαση του Δ.Δ.Χ. δε θα τερματίσει τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα ή ακόμα και τη μαζική σφαγή του Παλαιστινιακού λαού η οποία έχει ήδη φτάσει τους 26.000 νεκρούς (70% αυτών γυναίκες και παιδιά) και συνεχίζει να ξεδιπλώνεται. Η απόφαση, από μόνη της, δε θα τερματίσει τη συνενοχή των Η.Π.Α. στη σφαγή αυτή των Παλαιστινίων από το Ισραήλ. Ούτε μία μέρα δε θα μπορούσε το κράτος του Ισραήλ να συνεχίσει τον πόλεμο στη Γάζα χωρίς την παροχή πυρομαχικών και άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού από τις Η.Π.Α.
Κι όμως, η απόφαση αυτή έθεσε σε λειτουργία το χρονόμετρο για το μέλλον του Ισραήλ. Εάν το Ισραήλ συνεχίσει να ενεργεί με ατιμωρησία και, στην τελική απόφαση του Δ.Δ.Χ., κηρυχθεί ως κράτος που άσκησε γενοκτονία, τότε η χώρα θα γίνει κράτος παρίας. Ιδιαιτέρως οι νέοι πολίτες των Η.Π.Α. θα αποσύρουν την υποστήριξη τους στη πολιτική στήριξη που παρέχουν οι Η.Π.Α στο Ισραήλ. Το δε Ισραήλ θα βρεθεί εντελώς απομονωμένο, καταδικασμένο από τον κόσμο.
Η πλειοψηφία των 193 κρατών μελών του ΟΗΕ απαξιώνει ήδη το Ισραήλ για τη συμπεριφορά του. Τα περισσότερα κράτη μέλη βλέπουν μια χώρα που τα τελευταία 57 χρόνια (από τον πόλεμο του 1967) καταπατά γειτονικά εδάφη τα οποία ανήκουν στην Παλαιστίνη. Μια χώρα που περιφρονεί και έχει αποτύχει να συμμορφωθεί προς δεκάδες ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που παρανόμως και κατάφωρα έχει εγκαταστήσει περισσότερους από 700.000 Ισραηλινούς εποίκους στα κατεχόμενα εδάφη της Παλαιστίνης.
Τα περισσότερα κράτη μέλη του ΟΗΕ ακούν με προσοχή τις εκφράσεις οργής κατά του λαού της Παλαιστίνης από το στόμα πολλών Ισραηλινών ηγετών· για παράδειγμα τη δήλωση του Προέδρου του Ισραήλ, κ. Isaac Herzog, που κατηγορεί συλλήβδην τον λαό της Γάζας, κατά πως αναγράφεται στο κείμενο του Δ.Δ.Χ.. Τα κράτη μέλη καταλαβαίνουν πλήρως την πρόθεση της σημερινής ισραηλινής κυβέρνησης να καταλάβει την Παλαιστίνη και να κυβερνήσει επί των 7 εκατομμύριων Παλαιστινίων, Μουσουλμάνων και Χριστιανών, οι οποίοι ζουν στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη σήμερα. Η Νότια Αφρική έφερε την κατηγορία κατά του Ισραήλ ενώπιον του Δ.Δ.Χ. εν μέρει επειδή αναγνωρίζει τις δολοφονικές πολιτικές απαρτχάιντ όταν τις βλέπει στην πράξη, και αντιλαμβάνεται την επικυριαρχία τύπου απαρτχάιντ στη συνεχιζόμενη ηγεμονία του Ισραήλ πάνω στον Παλαιστινιακό λαό.
Μέχρι στιγμής, το Ισραήλ δεν έχει πτοηθεί από την παγκόσμια κοινή γνώμη λόγω των πυρηνικών του όπλων, του μεσσιανικού του ζήλου και, κυρίως, λόγω της στρατιωτικής, οικονομικής και δημόσιας υποστήριξης που του προσφέρουν οι Η.Π.Α, συμπεριλαμβανομένων των ψήφων «βοηθείας» στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Επιπλέον, οι Η.Π.Α. και το Ισραήλ έχουν ενεργήσει με βάση την πεποίθηση ότι η προσφορά χρημάτων και οπλικών συστημάτων από τις Η.Π.Α. προς τα Αραβικά κράτη θα τα έπειθε να γυρίσουν την πλάτη στον Παλαιστινιακό λαό. Το Ισραήλ και οι Η.Π.Α. δρουν με υπερβολική αλαζονεία, πιστεύοντας ότι η στρατιωτική τους ισχύ τούς δικαιώνει και ότι το χρήμα παίρνει τις αναγκαίες αποφάσεις. Το Ισραήλ, όμως, ενεργεί επίσης και με βάση τον φόβο για τους Παλαιστινίους· πρόκειται για καταδυναστευτικό και εντελώς αδικαιολόγητο φόβο απέναντι στον ασθενέστερο, στον κατακτημένο, στον εκτοπισμένο. Όταν το Ισραήλ αναγνωρίσει και συνάψει ειρήνη με ένα ανεξάρτητο κράτος της Παλαιστίνης, τότε θα αφανίσει το μίσος και την ταπείνωση που τροφοδοτούν την υποστήριξη στη Χαμάς, και έτσι θα μειώσει κατά πολύ τις απειλές που υποδαυλίζουν τους δικούς του φόβους.
Οι Ισραηλινοί πρέπει να καταλάβουν ότι, μακροπρόθεσμα, οι Η.Π.Α. δεν μπορούν – και δεν πρόκειται – να περισώσουν το Ισραήλ. Μάλιστα, δεν θα περισώσουν το Ισραήλ περισσότερο από όσο «έσωσαν» το Νότιο Βιετνάμ, το Ιράν μετά το αμερικανοβρετανικό πραξικόπημα του 1953, το Αφγανιστάν μετά το 2001, το Ιράκ μετά την αμερικανική ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003, τη Συρία μετά την απόπειρα ανατροπής του Μπασάρ αλ-Άσαντ από τις Η.Π.Α. το 2011, τη Λιβύη μετά την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι από το ΝΑΤΟ το 2011, ή την Ουκρανία μετά από το υπό αμερικανική ηγεσία πραξικόπημα του 2014. Η στρατιωτική μηχανή των Η.Π.Α. είναι άχρηστη ή ίσως και επικίνδυνη όταν επιχειρεί να συντηρήσει καθεστώτα που δεν έχουν διεθνή υποστήριξη και νομιμοποίηση. Η Αμερική κουράζεται με την κάθε άστοχη στρατιωτική επιχείρηση και κατόπιν πάει παρακάτω, και, τελικά, το ίδιο θα κάνει έναντι του Ισραήλ εάν το Ισραήλ καταντήσει κράτος παρίας και εκτός νόμου.
Και ούτε τα κεφάλαια ούτε τα οπλικά συστήματα θα συνεχίσουν να θαμπώνουν τους Άραβες γείτονες. Οι Η.Π.Α. βρίσκονται στο τέλος της οικονομικής τους γαλαντομίας. Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται ήδη στο 122,9% του ΑΕΠ και αυξάνεται ραγδαία. Στην Ουάσιγκτον δεν υπάρχει συναίνεση όσον αφορά τον τρόπο σταθεροποίησης του προϋπολογισμού των ΗΠΑ, αλλά είναι ήδη σαφές ότι η εκτεταμένη οικονομική υποστήριξη ξένων χωρών δεν θα αποτελέσει μέρος της τελικής συμφωνίας. Η διακοπή της χρηματοδότησης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, παρά το έντονο λόμπινγκ του πολιτικά ισχυρού στρατιωτικού και βιομηχανικού καθεστώτος, αποτελεί άρτιο παράδειγμα. Ακόμη και η πρόσβαση Αραβικών εθνών στα προηγμένα οπλικά συστήματα των ΗΠΑ δεν θα τα πείσει να εγκαταλείψουν τον αγώνα για ένα Παλαιστινιακό κράτος. Σε κάθε περίπτωση, στα επόμενα χρόνια, προηγμένα οπλικά συστήματα από τη Ρωσία, το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα, την Κίνα και αλλού θα προσφέρονται με ιδιαίτερα ανταγωνιστικές τιμές και καλύτερους όρους χρηματοδότησης.
Οι Ισραηλινοί πιστεύουν ευρέως ότι οι Αραβικές χώρες είναι αποφασισμένες να καταστρέψουν το Ισραήλ. Δεν ταξιδεύουν στις Αραβικές χώρες και δε γνωρίζουν ούτε καταλαβαίνουν τις συμπεριφορές και τις πολιτικές στις γειτονικές τους κοινωνίες. Δεν δίνουν σημασία στις δηλώσεις των Αράβων και Ισλαμιστών ηγετών που καλούν σε ειρήνη με βάση τη λύση των δύο κρατών, επειδή τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης του Ισραήλ, όπως και τα κυρίαρχα μέσα των Η.Π.Α., έχουν πέσει στα δίχτυα μιας αμείλικτης κρατικής προπαγάνδας, ενός ανεγκέφαλου, κτηνώδους πατριωτισμού και μιας αδιάκοπης πολεμοκαπηλίας.
Η ισραηλινή κοινωνία έχει τραυματιστεί ανυπολόγιστα από το Ολοκαύτωμα, το οποίο παραμένει το κεντρικό γεγονός της νεωτερικότητας και της μνήμης κάθε εβραϊκής οικογένειας με ευρωπαϊκές ρίζες, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Μια τελική απόφαση από το Δ.Δ.Χ., από το ανώτατο δικαστήριο του πλανήτη, η οποία θα γράφει ότι το ίδιο το Ισραήλ έχει τελέσει το έγκλημα της γενοκτονίας θα συγκλονίσει συθέμελα την ισραηλινή κοινωνία και θα διαρρήξει το κοινωνικό συμβόλαιο του Ισραήλ με το παγκόσμιο εβραϊκό κοινό. Σε μια τέτοια, πολύ οδυνηρή και δυσμενή περίπτωση, η ισραηλινή κοινή γνώμη ίσως αρχίσει να επανεξετάζει τις τωρινές παραδοχές της.
Ναι, παρά την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, η σφαγή στη Γάζα από το Ισραήλ συνεχίζεται, αλλά υπό πολλαπλώς αυξημένη νομική και πολιτική επιτήρηση. Κάθε εν ψυχρώ δολοφονία από το Ισραήλ, κάθε βομβαρδισμός νοσοκομείου, κάθε καταστροφή παλαιστινιακού σχολείου ή πανεπιστημίου, κάθε άρνηση του Ισραήλ να παρέχει τροφή και νερό στους κατοίκους της Γάζας θα καταγράφεται λεπτομερώς από την εξαιρετική νομική ομάδα της Νότιας Αφρικής καθώς και από ιδιαιτέρως αξιοσέβαστα νομικά ιδρύματα ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων του Κέντρου Συνταγματικών Δικαιωμάτων (Center for Constitutional Rights) και του Δικαίου για την Παλαιστίνη (Law for Palestine). Όλα αυτά θα μεταφέρονται δεόντως στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η Παλαιστίνη θα επιβιώσει από την τρέχουσα φρικτή δοκιμασία, βαθιά τραυματισμένη αλλά με ισχυρότερη παγκόσμια υποστήριξη. Αντίθετα, το μέλλον του Ισραήλ κρέμεται από μια κλωστή, καθώς θα μπορούσε σύντομα να εξοστρακιστεί από την κοινότητα των εθνών ως κατάφωρος παραβάτης του διεθνούς δικαίου. Το Ισραήλ έχει επείγουσα ανάγκη από ηγέτες που να ενστερνίζονται το διεθνές δίκαιο έναντι της στρατιωτικής ισχύος, την ταπεινότητα έναντι της αλαζονείας και την ειρηνευτική διαδικασία έναντι της βαρβαρότητας. Και το Ισραήλ —όπως εξίσου και οι Η.Π.Α.— πρέπει να καταλάβουν την αυτοκαταστροφική ματαιότητα του να παρατάσσεις ισχυρά στρατεύματα με στόχο την άρνηση απόδοσης δικαιοσύνης και τη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων από τον λαό της Παλαιστίνης.
*Ο Τζέφρι Ζαξ (Jeffrey D. Sachs) είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και Διευθυντής του Κέντρου Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.
Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο μεταφράστηκε με την άδεια του καθηγητή Ζάξ. Δημοσιεύτηκε δε πρώτη φορά στις 29 Ιανουαρίου 2024 στον ιστότοπο Common Dreams, ανεξάρτητο ειδησεογραφικό σάιτ. Μετάφραση στα ελληνικά: Θ. Γιαννακόπουλος.
