Παρότι ο ορισμός της Πρωτοχρονιάς και των επετείων είναι μια κατασκευή του ανθρώπου, πέραν της ανανεούμενης αφετηρίας ελπίδων για κάθε νέο χρόνο, αποτελεί ευκαιρία για απολογισμούς. Καταγράφοντας κάποιος τα γεγονότα που σημάδεψαν τον χρόνο που πέρασε, δεν μπορεί παρά να δει –όσο μπορεί– και το πώς σημάδεψαν αυτά τα γεγονότα την κοινωνία και τις μονάδες της, τους ανθρώπους.
Το 2023 έδωσε το στίγμα της κοινωνίας που διαμορφώνεται με κύριο χαρακτηριστικό τις πρωτόγνωρες στην ιστορία ταχύτητες αλλαγής ή μετάλλαξης του σύγχρονου ανθρώπου και της ματιάς του.
Μη παραβλέποντας τη σοφή λαϊκή ρήση «άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας», παραθέτω μια μικρή απόπειρα καταγραφής όσων μπόρεσα να δω, γνωρίζοντας ότι πάμπολλα δεν μπόρεσα να δω, και όχι τυχαία. Τη χρονιά που πέρασε, λοιπόν:
Είδα πολέμους, σκοτωμούς αθώων παιδιών, αμάχων, αναδιαμόρφωση της έννοιας του δικαίου με ολίσθηση προ τον αφανισμό κάθε έννοιας ανθρωπισμού, με τους πολίτες να μην αντιδρούν βυθισμένους στην αδράνεια.
Είδα έξαρση των εθνικισμών και επιστροφή σε αποτρόπαια πρότυπα ναζιστικής χροιάς, στην Ευρώπη και τον κόσμο, με αύξηση της στροφής στην Άκρα Δεξιά, κυρίως των νέων και των μη προνομιούχων. Ως παρελκόμενο, διαβλέπω τη σταδιακή αποσάθρωση της λεγόμενης Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είδα αύξηση αμύθητου πλούτου στα χέρια ελαχίστων και υπερσυγκέντρωση εξουσιών –πέραν των πολιτικών εξουσιών– σε ελάχιστες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας με την τεχνητή νοημοσύνη να παίρνει τα σκήπτρα χειραγώγησης του κόσμου.
Είδα την πλήρη διαφάνεια και τον έλεγχο της προσωπικής ζωής των πολιτών με τη χρήση υψηλής τεχνολογίας. Κάποιοι γνωρίζουν λεπτομερώς τις πολιτικές, καταναλωτικές, ερωτικές και άλλες προτιμήσεις κάθε πολίτη ο οποίος χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή, ένα «έξυπνο» τηλέφωνο. Η έννοια του απορρήτου εξαφανίστηκε. Κι έτσι ο παγκόσμιος πολίτης είναι έρμαιο της όποιας χειραγώγησης.
Είδα να διογκώνεται η στροφή σε έναν κατευθυνόμενο καταναλωτισμό με σταδιακή υποκατάσταση του χρήματος από πλαστικές κάρτες. Κάρτες που πιστοποιούν ανά πάσα στιγμή πού βρίσκεται, τι κατανάλωσε, τι ξόδεψε κάθε πολίτης. Και βεβαίως, συνεχίζεται η δημιουργία πλασματικών αναγκών, τις οποίες σπεύδουμε να καλύψουμε άσκεφτα, παρότι οι πραγματικές μας ανάγκες είναι λίγες και συγκεκριμένες.
Είδα την καταστροφή του κλίματος να δείχνει τα δόντια της με εμφανέστατες πλέον τις αλλαγές του καιρού, έτσι που, αν δεν υπήρχε το ημερολόγιο να σου δείχνει τις εποχές, δεν γνωρίζεις αν είναι άνοιξη ή χειμώνας.
Είδα πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές δασών, φυσικές καταστροφές, προβλήματα στην παραγωγή φυτικών προϊόντων (βλέπε λάδι, στάρι κ.ά.) και μετακινήσεις πεινασμένων μεταναστών προκειμένου να επιβιώσουν, με τα προβλήματα επισιτισμού να απειλούν.
Είδα τη βία να απλώνεται απειλητικά στον δρόμο, στα γήπεδα, στις οικογένειες, στους έφηβους και τα παιδιά, βία ενδοοικογενειακή, κακοποιητικές συμπεριφορές, πατροκτονίες, μητροκτονίες και τόσα άλλα.
Είδα στον τόπο μας να διογκώνονται όσα μας χωρίζουν και όχι όσα μας ενώνουν, την ανυπαρξία αντιπολίτευσης (ό,τι χειρότερο για μια Δημοκρατία), τη σχεδόν γενικευμένη αφωνία– αδιαφορία των πολιτών, με πολιτικούς (φερόμενους) ηγέτες ανάξιους να ενεργοποιήσουν ακόμα και τα μέλη των κομμάτων τους. Και πολλούς να μιλούν ακόμα για Δεξιά-Αριστερά καθηλωμένοι σε πρότυπα του παρελθόντος, μη επιζητώντας τη διάσωση της αξιοπρέπειας του πολίτη, αγνοώντας τον μονόδρομο στον οποίο έχει οδηγηθεί οικονομικά η ανθρωπότητα.
Είδα μια τηλεόραση παραγεμισμένη με σκουπίδια, τα οποία δυστυχώς καταναλώνουν οι θεατές, με πλειάδα ανύπαρκτων «μαϊντανών» να παρελαύνουν, με τα τηλεοπτικά κουτσομπολιά σε έξαρση, έτσι που να αναρωτιέσαι αν έχουν γεγονότα στην προσωπική τους ζωή οι άνθρωποι και προστρέχουν στα υποτιθέμενα γεγονότα ζωής των άλλων. Η έννοια της είδησης και της δεοντολογίας στα τηλεοπτικά δίκτυα έχει πλέον μεταλλαχθεί. Όσο για αισθητική, αυτή καταρρακώθηκε προ πολλού.
Είδα τα γραφεία ψυχιάτρων, ψυχοθεραπευτών να γεμίζουν από ανθρώπους σε απόγνωση και τις στατιστικές να μιλούν για την κορύφωση των περιστατικών κρίσεων πανικού και καταθλίψεων.
Είδα μια ανθρωπότητα να αυτοκτονεί σταδιακά, λέγοντας ότι καταστρέφεται ο πλανήτης ενώ καταστρέφεται η ίδια και ο πλανήτης αγέρωχος μετά από εμάς θα συνεχίζει την τροχιά του…
Όμως:
Είδα και την αισιόδοξη πλευρά, όπως πολίτες να συρρέουν σε θέατρα, γκαλερί, μουσεία, αίθουσες μουσικής, αποζητώντας καταφύγιο στην Τέχνη.
Είδα νέα παιδιά να γράφουν έξοχα ποιήματα, διηγήματα, υψηλής ποιότητας λογοτεχνία. Νέους εκδότες, ζωγράφους, γλύπτες, μουσικούς, σκηνοθέτες, ηθοποιούς να παράγουν έργο αξιομνημόνευτο. Νέους επιστήμονες, μελετητές, ερευνητές να παράγουν έργο προσηλωμένοι σε ιδανικά.
Είδα όλους αυτούς τους νέους δημιουργούς να παράγουν, αλλά να αποστρέφονται την πολιτική, να δυσπιστούν σε κοινά οράματα, προσπάθειες, αγώνες, εργαζόμενοι κατά μόνας για να διασωθούν.
