Η 7η Νοεμβρίου 2023 θα μείνει στην πρόσφατη ιστορία της Πορτογαλίας. Για πρώτη φορά, εν ενεργεία πρωθυπουργός -ο σοσιαλιστής Αντόνιο Κόστα-παραιτήθηκε για λόγους που σχετίζονται με υποψίες για διαφθορά.
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, το FBI κατέσχεσε τα τηλέφωνα και το iPad του δημάρχου της Νέας Υόρκης Έρικ Άνταμς στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής έρευνας για διαφθορά και παράνομες μίζες από την Τουρκία στην προεκλογική εκστρατεία του για το 2021, σύμφωνα με τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης. Πολύ γλαφυρά, οι New York Times γράφουν ότι οι πράκτορες του FBI ανέβηκαν στο SUV του Άνταμς την ώρα που βρισκόταν στην Ουάσιγκτον και κατέσχεσαν τις ηλεκτρονικές του συσκευές.
Τι δείχνουν τα δυο αυτά περιστατικά; Ο νόμος πρέπει να ισχύει για όλους εξίσου, όποιον κι αν βλάπτει. Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης είναι βασική αρχή του κράτους δικαίου και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί σε καμία περίπτωση. Γιατί, περισσότερο από μια πολιτική κρίση, είναι το δημοκρατικό κράτος δικαίου που διακυβεύεται.
Η παραίτηση του Αντόνιο Κόστα έχει αντιφατικά χαρακτηριστικά. Δεν πρόκειται για υπερβολικό ζήλο, καθώς ο Πορτογάλος πρωθυπουργός υπέβαλε την παραίτησή του χωρίς να κατηγορηθεί. Μένει να δούμε επίσης που θα οδηγήσει η έρευνα για τον Δημοκρατικό δήμαρχο της Νέας Υόρκης, Ερικ Ανταμς, αν όντως έπαιρνε μίζες από τον Ερντογάν και για ποιον λόγο.
Ο Ζαν Ζακ Ρουσώ στο Κοινωνικό Συμβόλαιο έγραφε ότι «μόνο αν υπήρχε ένας λαός θεών (peuple de dieux), θα κυβερνούσαν τον εαυτό τους δημοκρατικά». Αλλά έσπευσε να προσθέσει ότι «μια τόσο τέλεια κυβέρνηση δεν είναι κατάλληλη για ανθρώπους».
Σήμερα, τα λόγια του μεγάλου Γάλλο-Ελβετού διανοητή αποδεικνύονται πολύ προφητικά. Σε πολλές χώρες του κόσμου η δημοκρατία έχει εξελιχθεί σε μια «νομοθετική δημοπρασία» μεταξύ κομμάτων, συνδεδεμένων με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, τα οποία λειτουργούν ως πηγή πραγματικής εξουσίας. Μια δημοκρατία που μόνο τελετουργικά βασίζεται στη λαϊκή ψήφο.
Με την ύπαρξη παγκόσμιων κέντρων οικονομικής ισχύος, διογκωμένων επί δεκαετίες κυριαρχίας ενός παγκόσμιου νεοφιλελεύθερου οργίου, η αρχαϊκή διαφθορά έχει μετατραπεί σε συστημική υποταγή των κρατών στο Big Money. Πάντα βέβαια υπήρχαν άνθρωποι στις κυβερνήσεις ικανοί να ανταλλάξουν το δημόσιο συμφέρον για 30 αργύρια.Αλλά η διαφθορά έχει πλέον γίνει ενδημική. Ετσι,όμως οι δημοκρατίες γυρίζουν την πλάτη στους υπαρξιακούς κινδύνους. Οι δημόσιες πολιτικές γίνονται όλο και πιο κοντόφθαλμες, αντιφατικές και υποκριτικές.
Οι ψήφοι των πολιτών εξακολουθούν να μετρούν όλο και πιο λίγο. Στη νομισματική, χρηματοοικονομική,δημοσιονομική, αγροτική και σχεδόν σε κάθε δημόσια πολιτική, το κέντρο έχει μεταφερθεί στις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Και όπως έλεγε ο Ρουσώ για τους Αγγλους (αλλά μάλλον ισχύει για όλους): «Νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, επειδή εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους κάθε πέντε χρόνια, πλην όμως είναι ελεύθεροι μόνο μια ημέρα κάθε πέντε χρόνια: την ημέρα των εκλογών».
