Σαφείς αιχμές για απευθείας… διαφθορά αφήνει η τελευταία έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ε.Σ.) που καυτηριάζει τον θεσμό των απευθείας αναθέσεων, στον οποίο προσφεύγουν μετά βουλιμίας κράτος, περιφέρειες, δήμοι, νοσοκομεία κ.λπ. ΝΠΔΔ.
Οι αναθέσεις χωρίς διαγωνισμούς έχουν την έννοια τη διευκόλυνσης ενός φορέα ώστε σε έκτακτες περιστάσεις να προμηθευτεί κάτι, άμεσα αναγκαίο για τη λειτουργία του (π.χ. φάρμακα), για το οποίο δεν υπάρχει χρονικό περιθώριο για τη διεξαγωγή διαγωνισμού.
Όταν όμως, τα έτη 2021 – 2022 έγιναν 314.006 απευθείας αναθέσεις, συνολικού ύψους 4,5 δισ. ευρώ (πάνω από 2% του ΑΕΠ), ο «έκτακτος» χαρακτήρας των προμηθειών είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Το Ε.Σ. έλεγξε δειγματοληπτικά 64 δημόσιους φορείς και 5.073 συμβάσεις εντοπίζοντας απίστευτα τεχνάσματα. Το 2021 αυξήθηκε το ποσοτικό όριο των απευθείας αναθέσεων από 20.000 σε 30.000 ευρώ. Αυτομάτως το «σύστημα» από την επόμενη μέρα επέδειξε αξιοθαύμαστη ευελιξία και τα ύψη των εν λόγω συμβάσεων προσαρμόστηκαν στα αυξημένα όρια και ό,τι κόστιζε πριν 19.999, πλέον κόστιζε 29.999 ευρώ.
Για να δικαιολογηθεί ο επείγων χαρακτήρας μιας προμήθειας αφήνεται να υλοποιηθεί στο παραπέντε, ενώ δεν υφίστανται κριτήρια, ανταγωνισμός, έκπτωση. Ακόμη, υπάρχει πάντα η τεχνική της κατάτμησης ενός μεγάλου έργου σε μικρότερα για να κατέβει από το όριο.
Αλλά και με διαγωνισμούς, το «σύστημα» έχει τον τρόπο του, όπως αποκαλύφθηκε επισήμως, εν έτει 2017, σε επίσημο έγγραφο ενός μεγάλου δήμου της Δ. Αττικής. Επρόκειτο για προκήρυξη ενός διαγωνισμού συμβάσεων, που δημοσιεύθηκε στη Διαύγεια και στο σημείο που περιέγραφε τις προδιαγραφές είχε ξεχαστεί μια παρένθεση με την υπόδειξη: «Κώστα, τις έχουν οι προμηθευτές που θέλουμε; Αλλιώς προσάρμοσέ το».
Οι διαπιστώσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι εξόχως αποκαλυπτικές, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Για να αποδειχτούν και χρήσιμες, κάποιος θα πρέπει να κάνει επόμενο βήμα. Και αυτός είναι ο εισαγγελέας.
