Οι άνεμοι του πολέμου που πνέουν στη Μέση Ανατολή σπρώχνουν την ανθρωπότητα σε ένα νέο σοκ: Την τρίτη μεγάλη παγκόσμια κρίση μετά την πανδημία και τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Και όλα δείχνουν ότι το τρίτο αυτό σοκ μπορεί να σημαδέψει το μέλλον του πλανήτη για δεκαετίες. Η φωτιά που καίει το λιβάδι της Μέσης Ανατολής δεν προήλθε μόνο από το αντιισραηλινό μίσος της Χαμάς. Ούτε από τη συνήθη επίδειξη «συλλογικής τιμωρίας» εναντίον ενός λαού,από το Εβραϊκό κράτος.
Στη σύγκρουση Ισραήλ και Χαμάς αντανακλάται -όσο και αν δεν είναι ορατή με την πρώτη ματιά -η παγκόσμια αντιπαράθεση ανάμεσα στις δυό υπερδυνάμεις: Τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Αυτή είναι άλλωστε, η πολλοστή έκρηξη βίας και μάλιστα στην ευρύτερη περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ουκρανία, Ναγκόρνο Καραμπάχ, Συρία, Ισραήλ και Γάζα, Λιβύη, Σαχέλ: Μια ματιά στον χάρτη δείχνει μια «ημισέληνο» από τρομερές συγκρούσεις να περιβάλλει την ΕΕ στις ανατολικές και νότιες πλευρές της.
Τα αίτια είναι φυσικά διαφορετικά σε κάθε περίπτωση. Σε όλα όμως παίζει ρόλο η εποχή αστάθειας που ζούμε . Μια εποχή με μεγάλες αλλαγές στη στάση των μεγάλων και μεσαίων δυνάμεων, που φαίνεται να ενθαρρύνει βίαιες συγκρούσεις.
Ανύπαρκτη η ΕΕ
Και δυστυχώς ολόκληρο το τόξο της κρίσης,δείχνει την πολύ περιορισμένη ικανότητα επιρροής της ΕΕ σε αυτό το περιβάλλον. Η Ευρώπη δεν έχει δική της, αυτόνομη πολιτική,αλλά ακολουθεί ασθμαίνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ουάσιγκτον όμως μπορεί να παίρνει επίσημα το μέρος του Ισραήλ, αλλά η αμερικανική κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Για πρώτη φορά ίσως σε τέτοιο βαθμό, ένα μέρος της αμερικανικής κοινής γνώμης υποστηρίζει τους Παλαιστίνιους. Αυτό αποδεικνύεται από τις φίλο-παλαιστινιακές αγρυπνίες και διαδηλώσεις σε ορισμένα αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως στο περίφημο Χάρβαρντ και στο Μπέρκλεϊ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έστειλε ένα αεροπλανοφόρο στην Ανατολική Μεσόγειο και θα στείλει και δεύτερο.
Η αμερικανική παντοδυναμία που επέβαλε όμως μέχρι τώρα μια τυπική ισορροπία μακροχρόνιων σταθερών διεθνών σχέσεων, καταρρέει. Και οι διάφορες περιφερειακές, μεσαίας ισχύος δυνάμεις, σηκώνουν κεφάλι. Αυτονομούνται σε μεγάλο βαθμό όπως δείχνει η Σαουδική Αραβία αλλά και η Τουρκία του Ερντογάν. Δεν ήταν μόνο το Ιράν,αλλά και η Σαουδική Αραβία, που ώθησαν τη Χαμάς. Ηδη η Σαουδική Αραβία φαίνεται να παγώνει τις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ.
Ο ρόλος του Mπιν Σαλμάν
Για να καταστρέψει αυτή τη νέα άρθρωση του πλέγματος των παγκόσμιων δυνάμεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, αναπτύχθηκε η επίθεση στο Ισραήλ. Δεν είναι τυχαίο ότι η επίθεση της Χαμάς εκδηλώθηκε την ώρα που η Ουάσιγκτον πίεζε για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας.
Τη συμφωνία αυτή, που δεν έχει υπογραφεί ακόμη, οι Σαουδάραβες και ειδικά ο ισχυρός άνδρας στο Ριάντ, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, φαινόταν να θέλει να την παγώσει. Ο Σαουδάραβας ηγέτης παίζει άλλωστε σε πολλά ταμπλό και ενισχύει συνεχώς τις σχέσεις του με την Κίνα και τη Ρωσία, βλέποντας την αμερικανική υπερδύναμη να παρακμάζει.
Αυτό που διακυβεύεται είναι το σύνολο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που ξεκίνησε με την εισβολή στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, την ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη. Τώρα το τζίνι έχει βγει για τα καλά από το λυχνάρι και ο «Αλαντίν» Μπάιντεν δεν μπορεί να το μαζέψει.
Οσο και αν ο Αμερικανός πρόεδρος συστήνει μάλιστα αυτοσυγκράτηση στο Ισραήλ, ο Νετανιάχου δεν τον ακούει και κάνει τα δικά του. Παίζει το δικό του παιγνίδι πολιτικής επιβίωσης.
Το παιγνίδι του Νετανιάχου
Άλλωστε, η σχέση μεταξύ Μπάιντεν και Νετανιάχου ήταν κακή εδώ και αρκετό καιρό, όπως και με τον Ομπάμα. Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει κάνει ανήκουστα πράγματα τα τελευταία χρόνια, και κυριαρχείται από ακροδεξιές λαϊκιστικές δυνάμεις. Είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη όχι μόνο για το τραγικό αποτέλεσμα της επίθεσης της Χαμάς, αλλά για την απώλεια ισχύος των ενόπλων δυνάμεων.
Τα τελευταία χρόνια, ο Νετανιάχου, μεταβαίνοντας από τη μια πλειοψηφία στην άλλη, προσπαθώντας πάνω απ’ όλα να σώσει την προσωπική του θέση και εστιάζοντας σε ανθρώπους που του είναι πιστοί και όχι ικανοί, έχει βάλει στην εκτελεστική εξουσία άτομα ακατάλληλα για τους ρόλους που είχαν. Οταν οι Αρχηγοί των Επιτελείων επικοινώνησαν με τον Νετανιάχου για να του εξηγήσουν ότι ανακύπτουν προβλήματα, δεν εισακούστηκαν.
Υπήρξε μάλιστα και η απόλυση του υπουργού Άμυνας, που η λαϊκή εξέγερση που τον ανάγκασε να τον πάρει πίσω. Με απλά λόγια, αυτές σίγουρα δεν είναι οι ιδανικές συνθήκες σε μια χώρα για να έχει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό ασφαλείας. Και αυτός θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους που οδήγησαν τη Χαμάς στην τρομοκρατική επίθεση που διαπράχθηκε το περασμένο Σάββατο.
