«Όλοι ασχολείστε με τις τοπικές εκλογές, ενώ έχουμε μπροστά μας εθνικές…» σχολίαζε στα social media ενοχλημένη από το γεγονός, αναγνώστρια περιφερειακής εφημερίδας, τον Απρίλιο, λίγο πριν τον α’ γύρο των εθνικών εκλογών. Όντως, οι μηχανές για τη συγκρότηση συνδυασμών στην αυτοδιοίκηση είχαν ήδη πάρει φωτιά, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την ενασχόληση με τις εθνικές εκλογές. Παρατηρώντας κανείς τις αντιδράσεις στα social media, όχι μονό των πανελλαδικών μέσων ενημέρωσης, αλλά κυρίως των περιφερειακών, θα διαπίστωνε ότι ένας υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, συγκέντρωνε στο πρόσωπό του, μεγαλύτερη συμπάθεια και υποστήριξη από έναν υποψήφιο βουλευτή…
Την ίδια στιγμή, η λίστα με τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους ανά περιοχή, όλο και «μάκραινε» σε βαθμό μάλιστα που η πρωτοφανής συμμέτοχη υποψηφίων δημοτικών συμβούλων ανά την επικράτεια, στις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές, να αποτελέσει αφορμή ακόμη και για την αναπαραγωγή χιουμοριστικών ή και υποτιμητικών σχολίων.
Και δικαίως να αναρωτηθεί κανείς, μα πώς γίνεται, όταν το ποσοστό αποχής στις πρόσφατες εθνικές εκλογές να αγγίζει το πρωτοφανές 47,17%, «η μισή Ελλάδα», έκφραση που συνηθίζεται να λέγεται το τελευταίο διάστημα, να είναι υποψήφιοι για τις αυτοδιοικητικές εκλογές;
Ωστόσο, θα ήταν εθελοτυφλία να προσπεραστεί το γεγονός ότι η πανευρωπαϊκή τάση για αύξηση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά σε τοπικό επίπεδο, καταγράφηκε και στη χώρα μας, σε πολιτική έρευνα (συλλογή των δεδομένων 12-18 Απριλίου 2023) που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών Prorata, η οποία παρουσιάστηκε στο θεματικό τραπέζι που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών με θέμα «Δημοκρατία, θεσμοί & πολιτική εμπιστοσύνη: Διαγενεακές τάσεις στην Ελλάδα», στις 26 Απριλίου 2023, και κατέγραψε μεταξύ άλλων πολύ σημαντικών ευρημάτων, δυο αξιοπρόσεκτες τάσεις, ικανές, να δώσουν ερμηνεία στην υψηλή συμμετοχή υποψηφίων στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας, οι τομείς της συμμετοχικής δράσεις των πολιτών, πλειοψηφικά αφορούν δράσεις σε τοπικό επίπεδο. Ειδικότερα, ως προς τη συμμετοχή σε δράσεις και μορφές κινητοποιήσεων, οι ερωτηθέντες εμφανίζονται πιο πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε μία δράση που σχετίζεται με τη γειτονιά/την περιοχή στην οποία ζουν (71%) ή με τη συμμετοχή σε ψηφιακή διαμαρτυρία μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα (54%) σε σχέση με ενδεχόμενη συμμετοχή σε κάποια διαδήλωση (40%).
Αξιοσημείωτο ήταν και το εύρημα που κατέγραψε τότε η έρευνα στο ερώτημα «αν ήταν στο χέρι σας να αλλάξει μόνο ένα στην πολιτική», το 36% απαντά τη «δημιουργία νέων αμεσοδημοκρατικών θεσμών».Το εν λόγω εύρημα προκαλούσε εντύπωση, στο βαθμό μάλιστα που οι ερμηνείες του απασχόλησαν και τα ΜΜΕ.
Όμως, η τάση για αυξημένη συμμετοχή των πολιτών σε δράσεις τοπικού επίπεδου και γειτονιάς, συνδυαστικά με το αποτυπωμένο αίτημα για αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, σκιαγραφεί μια επιθυμία των πολιτών να εμπλακούν ενεργά σε ζητήματα που άπτονται της καθημερινότητάς τους, έχοντας την πεποίθηση ότι η άμεση συμμετοχή τους θα επιφέρει και άμεσα αποτελέσματα, κοντολογίς, επιθυμούν «να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους».
Και ενώ σε άλλη περίπτωση, η πρωτοφανής αυξημένη επιθυμία των πολιτών για συμμετοχή στην τοπική πολιτική, θα αποτελούσε χαρμόσυνο μήνυμα, δεδομένων όμως των προαναφερθέντων ευρημάτων, δεν θα ήταν άτοπο να ισχυριστεί κανείς, πως αποτυπώνει την αδυναμία του κεντρικού κράτους αλλά και τον τρόπο λειτουργίας των εμπλεκόμενων θεσμών, ως προς την επίλυση ζητημάτων της καθημερινότητας των πολιτών και τρόπον τινά δυστυχώς επιχειρεί να «παραμερίσει» την αντιπροσώπευση…
*Η Βάσω Μουρελά είναι πολιτικός επιστήμονας
