Λέγεται ότι όταν ήταν να πάρει εξιτήριο ο αείμνηστος Ανδρέας από το Χέρφιλντ στη Βρετανία ήταν τόσο πολύ ευχαριστημένος με ένα νεαρό τότε συνεργάτη του που κάλεσε έναν πρωτοκλασάτο υπουργό για να τον ρωτήσει τι θα μπορούσαν να κάνουν ώστε να ευχαριστήσουν τον φέρελπι νέο. Να τον κάνουνε βουλευτή είπε ο υπουργός. Καλά αυτό εξυπακούεται, απάντησε ο Ανδρέας. Κάτι άλλο; Να τον κάνουμε υπουργό, είπε ο πρωτοκλασάτος. Υπάρχει κάτι ακόμα καλύτερο; ρώτησε ο Ανδρέας. Να τον κάνουμε αρχηγό κόμματος, αναφώνησε ο υπουργός. Στο οποίο ο Ανδρέας απάντησε με νόημα: οποιουδήποτε κόμματος!
Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα με τον Στέφανο Κασσελάκη: θα μπορούσε να έιναι (υποψήφιος) αρχηγός οποιουδήποτε κόμματος!Είναι εντελώς συγκυριακό το οτι κατεβαίνει για πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Έχει να κανει με το γεγονός οτι ήταν ο Αλέξης Τςίπρας που τον προσέγγισε για να ειναι υποψιηφιος. Τιποτα στην ιστορία του κ. Κασσελάκη δεν παραπέμπει στην αριστερά, η έστω στην σοσιαλδημοκρατία. Το αντίθετο. Αν υπάρχει κατι στην ιστορία του είναι το εντελώς απολίτικο προφιλ του. Αυτό εξηγεί και την παντελή απουσία πολιτικών θέσεων.
Πώς να εξηγήσουμε τότε την καθοδό του για την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ; Μια εξήγηση—ομολογουμένως κάπως ακραία—είναι ότι πρόκειται για ένα αστείο. Μάλλον, ότι ξεκίνησε ως αστείο. Άπαξ, όμως, και ο κύβος ερρίφθη δεν υπήρχε επιστροφή. Η εν λόγω υπόθεση δεν είναι εντελώς απίθανη. Εξηγεί, μεταξύ άλλων το γεγονός ότι ήταν εντελώς αποροετοίμαστος για να δώσει αυτή την πολιτική μάχη, όπως και το γεγονός ότι και ο ίδιος ο κ. Κασσελάκης εξεπλάγη απο την απήχηση που είχε στον κόσμο. Αν πάρουμε αυτή την υπόθεση σοβαρά, τότε αυτό που χρήζει περαιτέρω συζήτησης είναι η εντυπωσιακή διείσδυση του κ. Κασσελάκη στο εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά θα επανέλθουμε σε αυτό το θέμα.
Μια άλλη, πιο εύλογη εξήγηση είναι οτι η προώθηση του κ. Κασσελάκη είναι τμήμα ενός ευρύτερου σχεδίου που απεργάστηκαν διαφορα κέντρα εξουσίας. Με τι σκοπό; Να τελειώσουν άπαξ και δια παντός, με οποιαδήποτε, έστω και θολή και αποδυναμωμένη, αριστερή νότα στον ΣΥΡΙΖΑ. Το «φαινόμενο Κασσελάκη» είναι εκδοχή του Τραμπισμού. Ενας μεγαλο-επιχειρηματίας αλώνει ένα κόμμα, στο όνομα της εκλογικής του νίκης. Μόνο που στην περίπτωση της Ελλάδας το συντηρητικό κόμμα υπηρετεί ήδη τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Αυτό που δεν έχει ακόμα επιτευχθεί είναι η ύπαρξη ενός πλήρως εναρμονισμένου ‘προοδευτικού’ πόλου. Η έμφαση στο ‘πλήρως’ δεν είναι τυχαία. Ο ΣΥΡΙΖΑ του 17% είναι, εν πολλοίς, ένα αστικό κόμμα. Έχει όμως στα σπλάχνα του έναν απρόβλεπτο αριστερό πυρήνα, που πρέπει να τιθασευτεί. Και αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσω της ενσωμάτωσης του είτε μέσω της αποπομπής του από το κόμμα. Η επικράτηση Κασσελάκη θα έχει ως αποτέλεσμα ένα απο τα δύο, πολύ πιθανόν το δεύτερο. Έτσι, τα κέντρα που απεργάζοναται αυτά τα σχέδια είναι τριπλά κερδισμένα. Πρώτον, ο ΣΥΡΙΖΑ ενσωματωνεται πλήρως στο αστικό σύστημα. Δεύτερον απαξιώνεται πλήρως η ίδια ιδέα της κυβερνώσας αριστεράς, και τρίτον ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την δημιουργία ενός ενισχυμένου αλλά πλήρως ενσωματωμένου ‘προοδευτικού’ πόλου μέσω της σύμπραξης ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ.
Το ερώτημα που αναβάλαμε παραμένει: πώς εξηγείται η εντυπωσιακή διείσδυση του κ. Κασσελάκη στο εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ; Σίγουρα, ένα τμήμα της εξήγησης έχει να κάνει με το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μετεξελιχθεί σε ένα κλασικό αρχηγικό κόμμα με στοιχεία μεσσιανισμού: ο «χαρισματικός» ηγέτης αποφασίζει για τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων του ποιες τηλεπερσόνες, επιχειρηματίες και λοιποί εκτιθέμμενοι στα φώτα της ράμπας θα εκπροσωπούν το κόμμα. Ένα άλλο τμήμα της εξήγησης έχει να κάνει με τον ιστορικό συμβιβασμό του αριστερού πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ. Τέλος, ένα τρίτο τμήμα της εξήγησης έχει να κάνει με την ίδια την εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ και την εμμονή ενός κομματιού της στην κυβερνητική προοπτική του κόμματος, με οποιοδήποτε κόστος.
Σε κάθε περίπτωση, το φαινόμενο Κασσελάκη ήρθε για να μείνει, ανεξαρτήτως του εκλογικού αποτελέσματος της Κυριακής.
*Καθηγητής Φιλοσοφίας της Επιστήμης στο ΕΚΠΑ
