Ο Μάρτιν Γουλφ, διάσημος βρετανός δημοσιογράφος και ανώτατο στέλεχος των Financial Times, θεωρείται από τους πιο σημαντικούς αναλυτές των σύγχρονων οικονομικών θεμάτων. Ο Γουλφ δημοσίευσε πρόσφατα ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Η Κρίση του Δημοκρατικού Καπιταλισμού», όπου λέει ότι «μαύρα σύννεφα μαζεύονται πάνω από τη δημοκρατία και τον καπιταλισμό» και συνιστά επείγουσες μεταρρυθμίσεις για να σωθούν και τα δύο στο μέλλον.
Σε συνέντευξή του μάλιστα στην αυστριακή Der Standard, ο Μάρτιν Γούλφ εκτιμά ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο παγκοσμίως. «Αυτό δεν είναι απλά ανησυχητικό, είναι προφανές», τονίζει και εξηγεί πώς προέκυψε η παρακμή της δημοκρατίας: «Τα κοινωνικά μας συστήματα ήταν πολύ επιτυχημένα, αν και όχι παντού, ειδικά τα τελευταία 40 χρόνια. Αλλά τα κέρδη στην ευημερία έχουν κατανεμηθεί πολύ άνισα. Σήμερα υπάρχουν πολλοί, πάρα πολλοί άνθρωποι στην κοινωνία που φοβούνται την κοινωνική παρακμή. Φοβούνται ότι θα πέσουν στο προλεταριάτο, σε μια ζωή γεμάτη ανασφάλεια. Μερικές φορές αυτός ο φόβος συνδυάζεται με ρατσιστικά στοιχεία. Οι άνθρωποι αναζητούν ηγέτες που υπόσχονται να τους προστατεύσουν – και το πιο σημαντικό, να τους κάνουν να αισθάνονται ότι τους εκτιμούν».
Η ιδιοφυΐα του Τραμπ, για παράδειγμα, «έγκειται στο ότι μπορεί να κάνει τους ανθρώπους της μεσαίας τάξης να νιώθουν έτσι – ενώ η ελίτ συχνά τους περιφρονεί ως αμόρφωτα κορόιδα», λέει ο Γουλφ και προσθέτει με έμφαση: «Οι ελίτ μας απέτυχαν».
Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με την άποψη αυτή του διάσημου βρετανού δημοσιογράφου; Σύμφωνα με την Oxfam, η άνοδος των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας τον περασμένο χρόνο έκανε τις αντίστοιχες εταιρείες ακόμη πιο πλούσιες. Έκθεση της φιλανθρωπικής οργάνωσης αποκαλύπτει ότι 95 εταιρείες τροφίμων και ενέργειας παγκοσμίως έχουν διπλασιάσει τα κέρδη τους το 2022. Παρήγαγαν κέρδη 306 δισεκατομμυρίων δολαρίων και μοίρασαν 257 δισεκατομμύρια δολάρια (84% αύξηση) στους μετόχους.
«Ενώ εκατομμύρια άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να πληρώσουν για φαγητό και ενέργεια, οι κρίσεις της εποχής μας φέρνουν γιγαντιαία κέρδη πλούτου για τους δισεκατομμυριούχους», δηλώνει ο εκπρόσωπος της Oxfam, Μανουέλ Σμιτ. Για πρώτη φορά σε 25 χρόνια, ο ακραίος πλούτος και η ακραία φτώχεια έχουν αυξηθεί ταυτόχρονα.
Το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα της παγκόσμιας αύξησης του πλούτου από την έναρξη της πανδημίας.
Ταυτόχρονα, όπως λέει ο Γουλφ, «υπήρξε ένα μείγμα διαφθοράς και βλακείας. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας – στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία – είχε τεράστιο αντίκτυπο στην πολιτική και θεωρήθηκε ως το βασικό παγκόσμιο κέντρο κερδών. Οι παράγοντες της χρηματοπιστωτικής αγοράς υποστήριζαν προεκλογικές εκστρατείες. Επιπλέον, υπάρχουν λάθη που είχαν τεράστια επιρροή στις πολιτικές αποφάσεις. Η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι οι αγορές αυτορυθμίζονται και ότι τα συμφέροντα των ελίτ ήταν πάντα ευθυγραμμισμένα με τα συμφέροντα της κοινωνίας στο σύνολό της. Τίποτα από αυτά δεν είναι σωστό».
Αυτή τη στιγμή η Δύση προσπαθεί να κολυμπήσει αντίθετα στην παλίρροια του πληθωρισμού, κάτι που δυσκολεύει τις λύσεις.
Οι δυτικές οικονομίες δεν αναπτύσσονται γρήγορα, υπάρχει πρόβλημα γήρανσης του πληθυσμού, το οποίο ασκεί πίεση στα δημόσια οικονομικά. Άρα οι συνθήκες δεν είναι εύκολες.
Τι μπορεί να γίνει όμως; «Σε πολύ γενικές γραμμές – λέει ο Γουλφ – οικονομικά, οι άνθρωποι πρέπει να αισθάνονται ότι η κοινωνία προσφέρει σε αυτούς και στα παιδιά τους αρκετές ευκαιρίες και ότι αυτές οι ευκαιρίες κατανέμονται δίκαια».
Φοροδιαφυγή πέντε τρισ.
Πώς όμως; Όταν «σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να χάσουν σχεδόν 5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικά έσοδα την επόμενη δεκαετία, καθώς οι πολυεθνικές και οι υπερπλούσιοι χρησιμοποιούν φορολογικούς παραδείσους για να αποφύγουν τη φορολόγηση», όπως αναφέρει σε μια νέα μελέτη το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης (Tax Justice Network), που εδρεύει στο Λονδίνο.
Η έκθεση δείχνει ότι χώρες σε όλο τον κόσμο χάνουν 472 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο λόγω της παγκόσμιας φοροδιαφυγής. Από αυτή την ετήσια ζημιά, τα 301 δισεκατομμύρια δολάρια αποδόθηκαν σε πολυεθνικές εταιρείες που μετατόπισαν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους και 171 δισεκατομμύρια δολάρια σε πλούσιους ιδιώτες που κρύβουν τον πλούτο τους στο εξωτερικό. «Αυτή η μελλοντική απώλεια δημόσιου χρήματος ισοδυναμεί με τις παγκόσμιες δαπάνες για την υγεία σε ένα χρόνο».
Οι απώλειες στα δημόσια ταμεία από τη φοροδιαφυγή πέντε τρισεκατομμυρίων δολαρίων τα επόμενα δέκα χρόνια είναι σημαντικά υψηλότερες μάλιστα από τις ζημίες που προκάλεσε η παγκόσμια ύφεση κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης από το 2007 έως το 2009. Εκείνη την περίοδο, η παγκόσμια οικονομία συρρικνώθηκε κατά δύο τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης προτρέπει τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να δώσουν το πράσινο φως στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών για να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για μια φορολογική σύμβαση του ΟΗΕ για την αποτροπή αυτών των αστρονομικών απωλειών.
«Οι χώρες μέλη του ΟΗΕ πρέπει να λάβουν μια απόφαση ως το τέλος του έτους», τονίζει ο Αλεξ Κόμπαμ, εκτελεστικός διευθυντής του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης: «Είτε να στοιχηματίζουν το μέλλον μας κάνοντας business as usual, είτε εκδημοκρατίζοντας τους παγκόσμιους φορολογικούς κανόνες, ώστε να μπορούμε να διατηρήσουμε τους δημόσιους πόρους που χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τις μελλοντικές προκλήσεις». Ιδού η Ρόδος…
