…κι έπειτα, μην ξεχνάς, μέτοικοι είμαστε
σε τούτο τον φιλόξενο πλανήτη
αχρείοι και αχάριστοι σαν ευεργετημένοι.
(Χάρτινοι απόγονοι, Στίξις, 2021)
Από τη στιγμή που ο άνθρωπος αποφάσισε να ξεκοπεί από τη φύση και να στραφεί εναντίον της, δηλαδή εναντίον του εαυτού του, με αίσθημα επιβολής και διάπραξη αδιανόητων επεμβάσεων, από εκείνη τη στιγμή άνοιξε ο δρόμος (να ελπίζουμε όχι δίχως επιστροφή;) για συνεχείς «εκδικήσεις» της φύσης με λιώσιμο των πάγων, επικίνδυνη άνοδο των θαλασσίων υδάτων, ρύπανση αέρα, γης και υδάτων και πολλά άλλα εμφανή ή μη.
Δεκαετίες τώρα, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το ΄και τις βίαιες επεμβάσεις του ανθρώπου σε βάρος της φύσης, εντοπίζοντας τις «πηγές του κακού». Η φρόνηση, καταπτοημένη από το κυνήγι του κέρδους και τις αποφάσεις πολιτικών υποταγμένων στους ισχυρούς κερδοσκόπους όπου γης, έδωσε τη θέση της στον παραλογισμό της καταστροφής της ίδιας της εστίας του ανθρώπου, της φύσης. Τι κι αν έγιναν δεκάδες συναντήσεις κορυφής για την κλιματική αλλαγή, τι κι αν έσπευσαν επιστήμονες να μιλήσουν για την επερχόμενη καταστροφή. Εις μάτην. Οι υποταγμένοι στο όραμα μιας καταστροφικής «ανάπτυξης» ηγεμόνες των πλέον ρυπογόνων κρατών αδιαφόρησαν και ερίζουν ακόμη για το ποιος θα χρηματοδοτήσει πόσο τη διάσωση της ανθρωπότητας. Διότι βεβαίως, είναι γελοίο να μιλάμε για καταστροφή του πλανήτη -που θα εξακολουθήσει να υπάρχει και χωρίς την ανθρώπινη παρουσία- και να μην μιλάμε για καταστροφή του ανθρώπου. Ας αφήσουμε το «Σώστε τον πλανήτη» κι ας στραφούμε στο «Σώστε τον άνθρωπο».
Δεκαετίες τώρα, κάποιοι -λίγοι δυστυχώς- σκεπτόμενοι άνθρωποι του Λόγου, της Τέχνης, των Επιστημών επιμένουν να θυμίζουν την αξία της ανθρώπινης ζωής, την αξιοπρέπεια του πολίτη, να μιλούν για αξίες ζωής, να στηλιτεύουν την αδιαφορία, την ιδιωτική εσωστρέφεια, τα τηλεοπτικά αποπροσανατολιστικά σκουπίδια και να προβλέπουν ουκ ολίγα αρνητικά για τις επερχόμενες γενιές και τις συνθήκες ζωής που διαμορφώνονται μέσα από την καταστροφή του κλίματος, την ψηφιακή εποχή, την τεχνητή νοημοσύνη και άλλα πολλά, βασιζόμενοι σε πραγματικά στοιχεία που δίνουν οι επιστήμονες απανταχού της γης. Στοιχεία, που δεκαετίες ολόκληρες πριν, διαμήνυαν την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, μέρος του οποίου, ο άνθρωπος, ξεχνά ότι είναι μέρος του.
Και φτάνει κάποιος να αναρωτηθεί, μήπως θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι όλα έχουν έναν κύκλο ζωής, του οποίου το κλείσιμο επιτείνει η ανθρώπινη αδιαφορία; Μήπως είναι αδύνατον να αλλάξει η ανθρώπινη φύση που διαθέτει ό,τι καλό και ό,τι καταστροφικό; Εκ των πραγμάτων κρίνοντας, σαφώς η καταστροφική σκέψη υπερτερεί της γόνιμης και αειφόρου. Πώς αλλιώς να δικαιολογήσει κάποιος τα τεκταινόμενα σε βάρος του ανθρώπου; Και εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η φύση δεν μπορεί να μάθει, να αναλύσει, να σκεφτεί τον τρόπο που λειτουργεί η ανθρώπινη φύση, ενώ αντιθέτως ο άνθρωπος μπορεί να το κάνει, γνωρίζει πως λειτουργεί η φύση και γι’ αυτό λογίζεται τρισχειρότερο το έγκλημα που διαπράττει σε βάρος της, αφού είναι ένα έγκλημα εν πλήρει γνώσει και συνειδήσει. Το ακόμα χειρότερο είναι ότι ο άνθρωπος γνωρίζει τεκμηριωμένα ότι έτσι εγκληματεί κατά του εαυτού του, γι’ αυτό μπορώ να μιλώ για μια «αυτοχειριαζόμενη ανθρωπότητα».
Εύλογη η απορία: Αυτοί που αποφασίζουν για το μέλλον της ανθρωπότητας, δεν έχουν παιδιά, εγγόνια, επιγόνους; Ούτε η σκέψη τι θα απογίνουν οι επερχόμενοι δεν τους συγκινεί; Και σοκάρει πραγματικά το γεγονός ότι πολλοί νέοι άνθρωποι υποτιμούν την εκτυλισσόμενη καταστροφή και τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο κλίμα, όπως και τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία που μολύνει ανεπανόρθωτα την ατμόσφαιρα, τη γη και τις θάλασσες, σε βάρος όλου του πλανήτη. Ουρλιάζουν αλόγιστα ως φανατισμένοι οπαδοί κομμάτων και ποδοσφαιρικών ομάδων και δεν διανοήθηκαν έστω μια διαδήλωση διαμαρτυρίας για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους με έναν βαθιά πληγωμένο πλανήτη;
Είναι να απορεί κάποιος με τη επικρατούσα μικρόνοια: Πόσο νου χρειάζεται να καταλάβει κάποιος ότι το οικονομικό κόστος της πρόληψης των φυσικών καταστροφών, είναι κατά πολύ μικρότερο των ζημιών; Πού είναι οι μεγάλου εύρους αντιπυρικές ζώνες στα δάση; Πού η χρήση μέσων σύγχρονης τεχνολογίας για αντιπυρική προστασία με εικοσιτετράωρη επιτήρηση των δασικών εκτάσεων, με κρουνούς και τόσα άλλα; Το τίμημα των καταστροφών είναι πασιφανώς κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό μιας πρόληψης.
Ερχόμενοι στον μικρόκοσμό μας, απέχθεια μόνο δημιουργούν οι αντεγκλήσεις των κομμάτων που ρίχνουν τις ευθύνες μόνον στις εκάστοτε κυβερνήσεις. Όλοι γνώριζαν, γνωρίζουν, αδιαφόρησαν, αδιαφορούν. Κι ακόμα, πού, πώς να δικαιολογήσεις την οικοδόμηση μέσα σε ρέματα που εκτρέπουν τη φυσική ροή των νερών, τις καταπατήσεις δασικών εκτάσεων, τις πυρκαγιές ζωογόνων δασών από ανθρώπινο χέρι, την τσιμεντοποίηση των πάντων; Πώς να δεχτείς ως λογικές τις διαμαρτυρίες όσων οι εστίες πνίγονται από ορμητικούς χείμαρρους, καίγονται τα σπίτια τους ή άνθρωποί τους, όταν γνωρίζουν ότι πληρώνουν το τίμημα των καταστροφικών επιλογών τους. Δεν σκέφτηκαν ότι εγκληματούν χτίζοντας αυθαίρετα πάνω σε ρέματα, μέσα σε δάση, σε εκτός σχεδίου περιοχές δίχως οδούς διαφυγής, σωρεύοντας ξερά χόρτα και κλαδιά στα οικόπεδά τους; Δεν είναι άμοιρη των καταστροφών η αδιαφορία των πολιτικών που νομιμοποίησαν τόσες αυθαιρεσίες ψηφοθηρώντας…
Των οικιών υμών εμπιπραμένων υμείς άδετε, είπε ο σοφός Αίσωπος. Τρέμω στη σκέψη των επερχόμενων βροχών στις περιοχές που κάηκαν. Τρέμω στη σκέψη της αργής, πασιφανούς πλέον αυτοκτονίας του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη που τον φιλοξενεί. Τρέμω μπροστά στην αδιαφορία υπηκόων και ηγετών. Και το ερώτημα «μήπως είναι ήδη αργά;» αιωρείται αμείλικτο.
