Στις εκλογές του 2023 έχει παρουσιαστεί ένα νέο φαινόμενο τόσο έντονο που φθάνει τα όρια της αλλοίωσης του συνολικού τρόπου κάλυψής τους. Η «αλλοίωση» αυτή είναι ιδιαίτερα επιδραστική στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι ψηφοφόροι την εκλογική διαδικασία. Γίνεται εσκεμμένα και με σχέδιο γιατί δεν διαμορφώνεται απλά η κοινή γραμμή αλλά επηρεάζεται εκτός από την «παράσταση νίκης» και το ίδιο το εκλογικό αποτέλεσμα, τουλάχιστον ως προς τις λεπτομέρειές του. Οι λεπτομέρειες αυτές όμως μπορούν να αποδειχθούν σημαντικές για τις πολιτικές εξελίξεις. (Αν πχ η ΝΔ αθροίσει 100 βουλευτές ή λιγότερους, αν ένα μικρό κόμμα περάσει το κατώφλι του 3%, κ.ά.).
Πού συνίσταται η αλλοίωση; Στο ίδιο το look and feel, το περιβάλλον των εκλογών.
Σήμερα η εκλογική μάχη μοιάζει ολοένα και περισσότερο με ιπποδρομιακή κούρσα. Έχουμε εκλογές ιπποδρομιακού τύπου…
Τί σημαίνει αυτό;
Ότι αντί να ασχολούμαστε σε βάθος με τα προβλήματα, αντί να βλέπουμε και να αναλύουμε τις προγραμματικές προτάσεις των κομμάτων και αντί να σκεφτόμαστε με πιο τρόπο μπορούμε την ψήφο μας, (την οποία έχουμε ως -μοναδικό;- όπλο απέναντι στο κομματικό σύστημα), να την αξιοποιήσουμε 1 φορά στα 4 χρόνια, ασχολούμαστε με τον δημοσκοπικό ανταγωνισμό των κομμάτων και όχι με τα θέματα που αφορούν τη δική μας καθημερινότητα. «Κρατάμε σκορ», αντί να «ζητάμε αποτελέσματα».
Ο μισός δημόσιος διάλογος αναλώνεται με «τεχνικά» ζητήματα της δομής της νέας κυβέρνησης. Συζητάμε το «πώς και από ποιους θα σχηματιστεί κυβέρνηση την επόμενη ημέρα» και όχι «με ποια θέματα, με ποια προγραμματική ατζέντα θα καταπιαστεί αυτή η κυβέρνηση». Εστιάζουμε μυωπικά δηλαδή στον «τρόπο», το «πως», το «σχήμα», και όχι το «δια ταύτα», το «περιεχόμενο», το «τι» θα γίνει. Ξοδευόμαστε στο «αν θα μπορέσει η ΝΔ να αναδειχθεί αυτοδύναμη» ή «αν θα βγει μια κυβέρνηση με κεντροαριστερό πρόσημο» και «ποιος θα είναι ο Πρωθυπουργός», ενώ θα έπρεπε να συζητάμε για το «πως» μειώνεται ο πληθωρισμός, το «πώς» ελέγχονται οι τιμές των καυσίμων, το «ποια» θα είναι η φύση της παιδείας μας και του συστήματος της υγείας μας, το «πώς» βοηθάμε τους ηλικιωμένους, τους άνεργους, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τους λιγότερο προνομιούχους συμπολίτες μας, κ.λπ.
Αντί λοιπόν να πρωταγωνιστούν στο δημόσιο διάλογο κοινωνιολόγοι, εξειδικευμένοι επιστήμονες σε θέματα παιδείας, δημόσιας υγείας, κοινωνικής ασφάλισης, πρωταγωνιστούν επικοινωνιολόγοι και δημοσκόποι. Μαζί με τους «δημοσιογράφους» -οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι κατευθυνόμενοι από το Μέγαρο Μαξίμου- και «ενσωματωμένοι» σε ένα καθεστωτικό σύστημα εξουσίας, ο πολιτικός εκλογικός στίβος μοιάζει με ιππόδρομο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το φαινόμενο αυτό αναπτύχθηκε ως παρεπόμενο της κυριαρχίας του πολιτικού μάρκετινγκ και άνθισε εξελισσόμενο σε βιομηχανία, με την υπερπαραγωγή δημοσκοπήσεων από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 και τις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Ονομάζεται “horse race mentality”, νοοτροπία σε στυλ ιπποδρόμου, όπου οι αρχηγοί είναι οι βραχύσωμοι τζόκεϊ, τα κόμματα είναι τα άλογα, οι δε πολίτες περιορίζονται σε ρόλο εθισμένου όχλου, κάτι σαν τους θεατές του βυζαντινού ιπποδρόμου της εποχής του Ιουστινιανού, χωρισμένοι σε «πράσινους και βένετους». Ανταγωνίζονται ως πολιτικοί χούλιγκανς στις εξέδρες, ανεμίζουν σημαίες και κασκόλ με τα χρώματα των ομάδων, αλλά δεν ξοδεύουν λεπτό να διαβάσουν τα πολυσέλιδα προγράμματά τους.
Εξ αιτίας του παραπάνω τζογαδόρικου φαινομένου, το επίπεδο του φετινού προεκλογικού αγώνα είναι το χειρότερο που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Ξοδεύονται ολόκληρες ημέρες με παραπολιτικά θέματα, «κατά πόσο ο Αλέξης Τσίπρας αντιγράφει τον Ανδρέα Παπανδρέου», «αν η άπρεπα χαλαρή στάση του Μητσοτάκη στο πρωθυπουργικό αεροπλάνο έμοιαζε με αυτή του Νίξον», ή «πως ο Ανδρουλάκης διαφυλάσσει την κληρονομιά του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ» και «αν οι πρώην Πρόεδροι της ΝΔ συμμετέχουν ενεργά στον προεκλογικό αγώνα», κ.λπ.
Απέναντι στην κυριαρχία της παραπολιτικής τα συστημικά μέσα βρίσκουν την ευκαιρία να εμφανίσουν ως «σοβαρό» νέο, ένα δήθεν δημοσκοπικό εύρημα που δείχνει μία ελαφρά άνοδο της ΝΔ, χωρίς η διεύρυνση της διαφοράς από τον «μισητό» ΣΥΡΙΖΑ, να τεκμαίρεται από κάποιο σημαντικό πολιτικό γεγονός. Αντίθετα επικαλούνται ένα «μη-γεγονός»! Οι περιπλανώμενοι στα πάνελς φιλοκυβερνητικοί αναλυτές το αιτιολογούν με την επίκληση της λήθης: ισχυρίζονται ξεδιάντροπα ότι «ξεχάστηκε το mega γεγονός της Εθνικής Τραγωδίας των Τεμπών». Συμπεραίνουν λοιπόν ότι από τη στιγμή που «σβήστηκε» με μαγικό τρόπο από τη συλλογική μνήμη ο άδικος χαμός των 57, θα υπερψηφιστεί εκ νέου ο Μητσοτάκης. Προφανώς μας θεωρούν όλους λωτοφάγους. Τους δίνουμε όμως και εμείς ως «λαός» πάτημα για να μας επιβάλουν τη στοιχηματική αντίληψη που οδηγεί και σε αυθαίρετες αναλύσεις και διευκολύνει το συλλογικό Brain Washing.
Αφού το θέλουν τόσο πολύ, αφού όλοι ρωτάνε, εμμονικά «πες μου ένα νούμερο», «πες μου τι θα γίνει» απαντώ για να μην μένει αθωράκιστη η άλλη άποψη. Αν δεχτούμε ως πραγματικά τα ποσοστό που παράγουν οι Μαξιμιλιάνοι δημοσκόποι, τότε η ΝΔ δεν θα έπρεπε να έχει σχεδόν καμία απώλεια σε ολόκληρη την τετραετία. Η Metron της δίνει 38,2% και η GPO 37,2% στην πρώτη κάλπη. Άρα θα οδεύσει σε άνετη αυτοδυναμία στη δεύτερη… Πόσες πιθανότητες επιβεβαίωσης αυτού του αφηγήματος δίνετε; Αυτό το αφήνω στην κρίση σας… Είναι πολιτικά δυνατό να μην έχει καμία φθορά αυτή η Κυβέρνηση μετά από 5 mega κρίσεις; Για να βοηθήσω τη σκέψη σας και να μην φανεί ότι κάνω κάτι που δεν με χαρακτήρισε ποτέ, ότι δηλαδή γίνομαι κι εγώ ένας «ισαποστάκιας», σας παραπέμπω σε ένα εναλλακτικό τρόπο σκέψης: σας παραθέτω 5 «κλειδιά» τα οποία δεν αξιολογεί σχεδόν κανένας αναλυτής αυτή τη στιγμή είτε γιατί δεν τα γνωρίζει, είτε γιατί δεν αντιλαμβάνεται, είτε γιατί δεν τον συμφέρει.
Τα πέντε κλειδιά των εκλογών του 2023:
1ο κλειδί: Αποχή ή συμμετοχή: ποιά θα είναι; Θα υπάρξει; Θα είναι της τάξης του 43% των τελευταίων εκλογών, ή θα είναι ακόμα μεγαλύτερη;
Από πού θα προέλθει; Θα είναι οριζόντια και θα πλήξει όλα τα κόμματα; ή θα προέλθει από ένα μόνο χώρο;
Οι κανόνες λένε πως η αποχή προέρχεται κυρίως από το εκάστοτε κυβερνητικό κόμμα, καθότι οι δεξαμενές των δυσαρεστημένων ψηφοφόρων είναι μεγαλύτερες εκεί.
2ο κλειδί: Οι μεθοδεύσεις του Αρείου Πάγου: «τα κοψίματα» κομμάτων έγιναν στοχευμένα και έπληξαν κυρίως σχηματισμούς που προέρχονται από τον χώρο της Κεντροδεξιάς. Θα επηρεάσουν οι αντισυνταγματικές πρακτικές ή όχι το εκλογικό σώμα; Θα επιβεβαιωθεί η κυβερνητική επιθυμία να επαναπατριστούν αυτοί οι ψηφοφόροι στις τάξεις της ΝΔ, ή θα εντατικοποιηθεί η αντιπαράθεσή τους με τη ΝΔ, καθώς θα την θεωρήσουν «ένοχη», γιατί δεν βρήκαν κόμμα να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους; Πιθανολογώ ότι θα συμβεί το δεύτερο. Άλλωστε οι περισσότεροι εξ αυτών δεν είναι απλά δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι της ΝΔ του ’19, είναι ψηφοφόροι που είχαν διαχωρίσει τη θέση τους από την υβριδική «ΝΔ» του Μητσοτάκη από πολύ παλαιότερα.
3ο κλειδί: Ο δικομματισμός: Θα είναι υψηλός ή όχι; Στις τελευταίες εκλογές τις εκλογές του ‘19, ο δικομματισμός άθροισε ένα ποσοστό που έφτασε το 72%. Σύμφωνα με το σύνολο των δημοσκοπήσεων αυτό το άθροισμα θα επαναληφθεί και μπορεί και να ξεπεραστεί!. Η δική μου πρόβλεψη είναι ότι πολύ δύσκολα κάτι τέτοιο θα επαναληφθεί, ειδικά όταν αυτές οι εκλογές θα είναι οι πρώτες ιστορικά που θα διεξαχθούν σε περιβάλλον απλής αναλογικής. Αυτός είναι ένας «πολιτικός πειρασμός» που δίνει υπεραξία στην ψήφο στα μικρότερα κόμματα και θα σαγηνεύσει μεγάλα ποσοστά απογοητευμένων…
4ο κλειδί: Ο Covid ως διαχωριστική γραμμή παρότι αποτελεί ταμπού. Όπως η στάση απέναντι στο δημοψήφισμα το 2015, χώρισε τους Έλληνες σε «μνημονιακούς» και μη, σήμερα υπάρχει μια άλλη καθοριστική γραμμή, η στάση των πολιτών απέναντι στον Covid και τον υποχρεωτικό εμβολιασμό. Το γεγονός αυτό χώρισε τους Έλληνες σε «εμβολιασμένους» και μη. Δεν ήταν μία ιδεολογική επιλογή, αλλά μια πρακτική επιλογή, που είχε να κάνει κυριολεκτικά με τη ζωή της καθεμιάς και του καθενός μας, που μας «χάραξε» όλους κυριολεκτικά και μας επηρεάζει ακόμη σε μεγάλο βαθμό. Όμως, επειδή οι μη εμβολιασμένοι στοχοποιήθηκαν από το Σύστημα, στιγματίστηκαν γι’ αυτήν την επιλογής τους κοινωνικά, είναι σιωπηροί και δεν εκφράζονται. Ότι δεν εκφράζονται δημοσίως, δεν σημαίνει ότι δεν θα εκφραστούν και στην κάλπη… Κανείς όμως δεν έχει προσμετρήσει αυτό τον «αόρατο» παράγοντα που προσομοιάζει πολιτικά με τον ιό της Πανδημίας. Είναι παντού, αλλά δεν φαίνεται πουθενά μέχρι να χτυπήσει θανατηφόρα. Οι άνθρωποι αυτοί αποτελούν περίπου το 1/3 του εκλογικού σώματος και αν σ΄αυτούς προστεθεί και ένα μεγάλο ποσοστό από τους εμβολιασμένους οι οποίοι έκαναν το εμβόλιο κατόπιν πίεσης, το ποσοστό τους αθροίζει το 50% της ελληνικής κοινωνίας. Πιέστηκαν από όλα τα συστημικά κόμματα και πολύ περισσότερο τη ΝΔ που ασκούσε την εξουσία, γι’ αυτό και είναι πολύ πιθανό στις κάλπες να τους το ανταποδώσουν με ένα δικό τους αντισυστημικό μήνυμα. Το δικό τους «τσίμπημα» δεν θα γίνει με βελόνα, αλλά με ψηφοδέλτιο. Θα το κάνουν; Αυτό θα μπορεί να απαντηθεί μόνο μετά τις εκλογές, καθώς σήμερα δεν υπάρχει κανένα ερευνητικό στοιχεί να το υποστηρίζει, παρά μόνο το πολιτικό ένστικτο να το εντοπίσει…
5ο κλειδί: Η εκλογική αναμέτρηση θα σηματοδοτηθεί ως ήσσονος ή μείζονος σημασίας; Η ΝΔ έχει υποπέσει στο στρατηγικό λάθος να τονίζει υπέρμετρα τον στόχο της αυτοδυναμίας τη 2η Κυριακή; Μήπως όμως η «παραπομπή» στη 2η Κυριακή σε συνδυασμό με την παρουσία της απλής αναλογικής στην 1η δημιουργήσει «περιβάλλον ευρωεκλογών» την 21η Μαΐου;
Η δική μου αίσθηση είναι ότι είναι πολύ πιθανό να έχουμε μια τέτοια εξέλιξη. Να έχουμε δηλαδή την 21η Μαΐου ένα περιβάλλον μηνυματικό -όχι απαραίτητα χαλαρής ψήφου-, αλλά «αποενοχοποιημένης» ψήφου. Ψηφοφόροι και των δύο μεγάλων κομμάτων μπορεί να δουν την «1η κάλπη» ως ευκαιρία «να βγουν από το μαντρί» και να «στείλουν μήνυμα» στα κόμματά τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να επηρεάσει και τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Γι’ αυτό θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο να ρίχναμε μια ματιά στην εκλογική συμπεριφορά στις τελευταίες ευρωεκλογές που παρότι διενεργήθηκαν μόλις 2 μήνες πριν τις βουλευτικές ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ άθροισαν μόλις 57% (ΝΔ 33,12% vs ΣΥΡΙΖΑ 23.75%). Όλα μαζί τα σημερινά κοινοβουλευτικά κόμματα 80% και ιδού η ΕΚΠΛΗΞΗ: πόσο πήραν τα «πολύ μικρά»; 20%! Επαναλαμβάνω ολογράφως: είκοσι τοις εκατό. Πόσο τους δίνουν σήμερα οι δημοσκοπήσεις; Maximum 8!
Αν δει κάποιος αναλυτικά τον πίνακα αυτό θα παρατηρήσει δύο σημαντικά στοιχεία:
1ον) ότι είχαμε ένα πολύ μεγάλο αριθμό κομμάτων που συμμετείχαν, συνολικά 41, ενώ στις βουλευτικές εκλογές λίγους μήνες αργότερα συμμετείχαν μόλις 21, δηλαδή 20 λιγότερα,
2ον) ότι είχαμε τα «πολύ μικρά κόμματα», αυτά δηλαδή που δεν ξεπέρασαν το όριο του 3%, να αθροίζουν 20% του εκλογικού σώματος, όταν στις εθνικές εκλογές αυτό δεν ξεπέρασε το 8%, και
3ον) ότι ο δικομματισμός άθροισε το Μάιο ένα πολύ χαμηλό ποσοστό της τάξης του 57%, ενώ τον Ιούλιο αυξήθηκε κατά 16 μονάδες στο 72% .
Αν λοιπόν ήθελε κανείς να εξετάσει εναλλακτικά σενάρια ως προς το τί θα συμβεί το βράδυ της 21ης Μαΐου και δεν εθελοτυφλεί εγκλωβισμένος στο κυβερνητικό αφήγημα της «πανίσχυρης ΝΔ», θα πρότεινα ως εναλλακτική να μελετήσει πολύ προσεκτικά τον πίνακα των Ευρωεκλογών του 2019… Ίσως μπορεί να μοιάζει αρκετά με αυτό που θα δούμε το βράδυ της 21ης Μαΐου εκεί να κρύβεται το «Μεγάλο Μυστικό»…
ΥΓ. Από την 1η Μαΐου και μετά προσπαθώ να μείνω πιστός στην υπόσχεση που έδωσα στον πρόλογο του νέου μου e-book «ΕΚΕΙΝΟΣ ΚΙ ΕΓΩ» και να απέχω -στο βαθμό του δυνατού- από τα τεκταινόμενα στην προεκλογική πολιτική σκηνή της χώρας. (Είδατε; Είμαι «καλό παιδί». Δεν την περιγράφω ως «τραγέλαφο»). Όμως, αυτή η υπόσχεση έχει να κάνει με το ένα μέρος της υπόστασής μου, την ταυτότητά μου ως ενεργό πολιτικό πρόσωπο. Ως πολιτικός αναλυτής νομίζω ότι δικαιούμαι μερικών ακόμα παρεμβάσεων, που θα έχουν να κάνουν με το πιο επιστημονικό εκλογολογικό κομμάτι και όχι με τον ανταγωνισμό μεταξύ των κομμάτων. Άλλωστε είναι σαφές ότι «τώρα είναι η ώρα των κομμάτων» και σήμερα που καταγράφω αυτές τις σκέψεις είναι η ημέρα του debate, οπότε είναι και η κορυφαία ημέρα των πολιτικών αρχηγών.
*Πρόεδρος FORUM2020
