Στον πολιτισμένο κόσμο λένε ότι δείκτης ανάπτυξης μιας χώρας δεν είναι οι φτωχοί να διαθέτουν ΙΧ αυτοκίνητο, αλλά οι πλούσιοι να χρησιμοποιούν Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, (ΜΜΜ).
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη απέτυχε και σε αυτόν τον τομέα. Παρά τα μεγάλα λόγια για μετάβαση σε μια νέα εποχή για τα Μέσα Σταθερής Τροχιάς, δεν κατάφερε να επιτύχει στα τέσσερα σχεδόν χρόνια που κυβερνά ούτε να ολοκληρώσει τα έργα Μετρό που παρέλαβε πολύ προχωρημένα, ούτε όμως και να εγγυηθεί την ασφαλή λειτουργία των σιδηροδρόμων.
Το 2019 παρέλαβε το Μετρό της Θεσσαλονίκης έτοιμο κατά 75% και δεν κατάφερε να το ολοκληρώσει. Καταβάλλοντας, αντ΄ αυτού, αποζημιώσεις για τις καθυστερήσεις που η ίδια προκάλεσε στο έργο, ύψους 1,5 σχεδόν εκατομμυρίου ευρώ το μήνα στους εργολάβους.
Η αποτυχία της κυβέρνησης στον τομέα των δημόσιων μεταφορών επισφραγίστηκε με το δυστύχημα των Τεμπών, που είναι το πιο τραγικό και το πιο πολύνεκρο δυστύχημα που συνέβη ποτέ.
Και το οποίο προσπαθεί τώρα με επικοινωνιακά τεχνάσματα να αποδώσει σε προηγούμενες… κυβερνητικές βάρδιες.
Όπως όμως ο σταθμάρχης της βάρδιας στην οποία συνέβη το δυστύχημα είναι αυτός που κατηγορείται και προφυλακίστηκε, έτσι και η κυβέρνηση στη βάρδια της οποίας συνέβη το δυστύχημα αναλαμβάνει το σύνολο της ευθύνης.
Δεν είναι, άλλωστε τυχαίο που τόσα χρόνια δεν συνέβη ποτέ παρόμοιο δυστύχημα, παρά το γεγονός ότι η γραμμή Αθήνας – Θεσσαλονίκης, μέχρι το 2019, ήταν ακόμη μονή.
Κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις, παρά τις χρόνιες παθογένειες των σιδηροδρόμων, έπαιρναν πάντοτε μέτρα και τηρούσαν δικλείδες ασφαλείας για να αποτρέπονται παρόμοια δυστυχήματα.
Όπως για παράδειγμα διέθεταν σε λειτουργία σύστημα τηλεδιοίκησης και κέντρο δευτεροβάθμιου ελέγχου της κυκλοφορίας, που από το 2019 το πρώτο και από το 2020 το δεύτερο έπαψαν να λειτουργούν. Κι ακόμη, διέθεταν το αναγκαίο προσωπικό ώστε να υπάρχουν δύο έμπειροι σταθμάρχες σε κάθε βάρδια, ακόμη και στη νυχτερινή και δεν χαμήλωσαν με νομοθετική παρέμβαση τα προσόντα των νέων σταθμαρχών, προκειμένου να προσλάβουν με πελατειακά και αναξιοκρατικά κριτήρια άπειρους και ακατάλληλους. Όπως συνέβη με τον μοιραίο άπειρο σταθμάρχη στον οποίο τώρα, αυτοί που τον τοποθέτησαν, επιρρίπτουν το σύνολο της ευθύνης. Και τέλος η προηγούμενη κυβέρνηση είχε εγκαταστήσει και σύστημα ασύρματης ενδοεπικοινωνίας στους συρμούς, το GSM-R, το οποίο όμως δεν λειτούργησε ποτέ τα τελευταία 3,5 χρόνια.
Κι ακόμη, στο παρελθόν οι κυβερνήσεις άκουγαν τα προμηνύματα και τις προειδοποιήσεις για το μέγιστο ζήτημα της ασφάλειας των σιδηροδρόμων και έπαιρναν τα κατάλληλα μέτρα, όπως εκ του αποτελέσματος σήμερα αποδεικνύεται.
Σε αντίθεση με την τελευταία τετραετία, όπου παρά τους 11 εκτροχιασμούς, παρά τις παραιτήσεις στελεχών με αιχμές για αδιαφορία και άγνοια των αρμοδίων, παρά τις εξώδικες διαμαρτυρίες των μηχανοδηγών και παρά την αγωγή της Hellenic Train κατά του ελληνικού δημοσίου, αλλά και την παραπομπή της χώρας στα ευρωπαϊκά δικαστήρια για μη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, ο παραιτηθείς υπουργός Κώστας Καραμανλής επέμενε να εγκαλεί όσους διαμαρτύρονταν για την ασφάλεια στα τρένα, ισχυριζόμενος ότι «διασφάλιζε την ασφάλεια» και κατηγορώντας τους ότι έπρεπε να ντρέπονται που την αμφισβητούν.
Μέτρα, πάντως, για την αποτροπή του δυστυχήματος, εκτός από λόγια και διαβεβαιώσεις, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, δεν φαίνεται να λήφθηκαν.
Και όχι μόνον αυτό, αλλά το χειρότερο είναι ότι ο παραιτηθείς υπουργός μεταφορών άλλαξε τη σύμβαση του ελληνικού δημοσίου με την Hellenic Train, απαλλάσσοντας τον ιδιώτη από την υποχρέωσή του να επενδύσει, για τη βελτίωση των σιδηροδρόμων, 650 εκατομμύρια ευρώ. Απαλλάσσοντας αντίστοιχα και το ελληνικό δημόσιο από τη δική του υποχρέωση να λειτουργήσει το ETCS, το ευρωπαϊκό σύστημα ελέγχου της κυκλοφορίας. Το οποίο παρέλαβε ολοκληρωμένο σε ποσοστό 72% και το προχώρησε μόλις στο 77%. Και το οποίο αν είχε λειτουργήσει, θα είχε αποτραπεί το μοιραίο δυστύχημα.
Οι αβελτηρίες της σημερινής κυβέρνησης είναι το αρνητικό παράδειγμα για το τι δεν πρέπει να γίνει στο εξής, προκειμένου να περάσουμε σε μια νέα εποχή για ασφαλή Μέσα Σταθερής Τροχιάς.
Πρώτο τραγικό λάθος που δεν πρέπει να επαναληφθεί, είναι η υποβάθμιση του δημόσιου τομέα, όπως αυτή συμβαίνει συστηματικά τα τελευταία 3,5 χρόνια.
Η αφαίρεση έμπειρου προσωπικού και η αποψίλωση από στελεχιακό δυναμικό των δημόσιων μεταφορών αποδείχθηκε ότι έχει ολέθριες συνέπειες και δεν πρέπει να επαναληφθεί. Τα τελευταία χρόνια, χωρίς τους περιορισμούς στις προσλήψεις που επέβαλαν τα μνημόνια, από τους 1250 σιδηροδρομικούς σε όλη την Ελλάδα έμειναν οι 750 και από τους 25 σταθμάρχες στη Λάρισα έμειναν μόλις οι 10.
Κι ακόμη, ολέθριες συνέπειες είχαν και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων και των συμβάσεων, όπως αυτές νομιμοποιήθηκαν με την απαλλαγή του δημοσίου από τις υποχρεώσεις του για την ασφάλεια των μεταφορών, με υπογραφή του ίδιου του υπουργού στη σχετική σύμβαση με την Hellenic Train.
Η ενίσχυση των δημόσιων οργανισμών και υπηρεσιών με εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό, η υποστήριξή τους με τις κατάλληλες υποδομές και ο εκσυγχρονισμός τους με τον αναγκαίο εξοπλισμό θεωρείται πρώτη και απαράβατη προϋπόθεση για τη μετάβαση στη νέα εποχή για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.
Δεύτερο ολέθριο λάθος που δεν πρέπει να επαναληφθεί, είναι οι σκανδαλώδεις ρυθμίσεις υπέρ ιδιωτών και σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Οι ιδιωτικοποιήσεις, εκεί που είναι απαραίτητες, πρέπει να συνοδεύονται από αυστηρούς δημόσιους ελέγχους όσον αφορά στα ζητήματα ασφαλείας και όχι από σκανδαλώδεις συμβάσεις, με τις οποίες απαλλάσσονται χαριστικά οι ιδιώτες από τις υποχρεώσεις τους έναντι του δημοσίου.
Η διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος και μαζί με αυτήν και η διασφάλιση των ανθρώπινων ζωών, δεν μπορεί να επαφίεται στην καλή θέληση των ιδιωτών. Πρέπει αυτοί να δεσμεύονται από αυστηρές συμβάσεις, την εκτέλεση των οποίων οφείλει να παρακολουθεί στενά ο δημόσιος τομέας.
Η απευθείας ανάθεση της λειτουργίας του Μετρό της Θεσσαλονίκης σε ιδιώτες, με παράκαμψη του διεθνούς διαγωνισμού, η οποία συνέβη αιφνιδίως προ ημερών, δεν είναι καλός οιωνός ότι η κυβέρνηση πήρε το μάθημα για τις αλόγιστες ιδιωτικοποιήσεις. Οι οποίες δεν πρέπει να γίνονται αποκλειστικά με γνώμονα το κέρδος των ιδιωτών, αλλά κυρίως, συνυπολογίζοντας το όφελος του δημόσιου συμφέροντος και την ωφέλεια του κοινού καλού.
Τρίτο ολέθριο λάθος που δεν πρέπει να επαναληφθεί, είναι η αναξιοκρατία και οι πελατειακές σχέσεις στο δημόσιο.
Αν στη θέση του μοιραίου, ανεκπαίδευτου, άπειρου και ακατάλληλου σταθμάρχη που τοποθέτησαν με αναξιοκρατικά κριτήρια και χαμηλώνοντας τον πήχη των προσόντων με νομοθετική παρέμβαση, είχε τοποθετηθεί ένα έμπειρος και ικανός, τα ολέθρια λάθη στους χειρισμούς δεν θα είχαν συμβεί και το δυστύχημα θα είχε αποτραπεί.
Η ενίσχυση του δημόσιου τομέα με κατάλληλο προσωπικό, η υποστήριξή του με υποδομές και εξοπλισμούς, ο αυστηρός έλεγχος των ιδιωτών που αναλαμβάνουν δημόσιες υπηρεσίες και η αξιοκρατία στο δημόσιο, είναι οι πρώτες απαραίτητες προϋποθέσεις για το πέρασμα σε μια νέα εποχή ασφάλειας για τα Μέσα Σταθερής Τροχιάς.
Η σημερινή κυβέρνηση δεν μπορεί να εγγυηθεί αυτή τη μετάβαση, γιατί όπως κατ’ επανάληψη έχει δηλώσει ο Κώστας Καραμανλής, ως υπουργός μεταφορών, ο πυρήνας της πολιτικής της και η στόχευσή της στηρίζονται στην άκριτη ιδιωτικοποίηση των δημόσιων δομών και των δημόσιων υπηρεσιών και στον τομέα των μεταφορών.
