«Φορολογείστε μας»: Αναμφίβολα, ανάμεσα στις δεκάδες εκκλήσεις που διατυπώθηκαν αυτή την εβδομάδα στο Νταβός, το Όσκαρ για το πιο απροσδόκητο μήνυμα πηγαίνει στην ανοιχτή επιστολή που έστειλαν περισσότεροι από 200 εκατομμυριούχοι μέσω της ΜΚΟ Oxfam. «Τερματίστε την εποχή του ακραίου πλούτου. Φορολογήστε τους υπερπλούσιους», αναφέρει η επιστολή που απευθύνεται στους πολιτικούς ηγέτες στο Νταβός. «Λοιπόν, γιατί συνεχίζετε να ανέχεστε τον ακραίο πλούτο σε αυτήν την περίοδο πολλών κρίσεων;» αναρωτιούνται οι υπογράφοντες εκατομμυριούχοι, ανάμεσά τους και η Αμπιγκέιλ Ντίσνεϊ, εγγονή του διάσημου Γουόλτ. «Η λύση είναι προφανής σε όλους. Εσείς, οι παγκόσμιοι εκπρόσωποί μας, πρέπει να φορολογήσετε εμάς, τους υπερπλούσιους, και πρέπει να ξεκινήσετε τώρα».
Ο γάλλος υπουργός Οικονομίας, Μπρουνό Λεμέρ δεν δίστασε φυσικά να σηκώσει το γάντι: «Ελάτε κοντά μας», τους απάντησε. «Ξέρουμε πώς να σας κάνουμε να πληρώσετε. Και να ξεκαθαρίσουμε: δεχόμαστε και επιταγές κάθε είδους» είπε. Μια απάντηση μεταξύ σοβαρού και αστείου, φυσικά.
Το πρόβλημα είναι πάντως υπαρκτό: Οι ανισορροπίες στην κατανομή του εισοδήματος είναι το νόημα της επιστολής και οδηγούν σε μια μη βιώσιμη κατάσταση: Το 2020, πρώτο έτος της πανδημίας, τα δύο τρίτα του πλούτου που παρήγαγε η Γη κατέληξαν στα χέρια των υπερπλούσιων. «Οι δέκα πλουσιότεροι του πλανήτη έχουν διπλασιάσει τα περιουσιακά τους στοιχεία, ενώ το 99% των ανθρώπων έχουν δει το εισόδημά τους να μειώνεται, το οποίο πλησιάζει πλέον σε παράδοξα επίπεδα»: από την εποχή της Βαστίλης, δεν έχει συμβεί ο πλούτος ενός μόνο ανθρώπου, βλέπε τον Μπερνάρ Αρνό νούμερο ένα του γαλλικού κολοσσού LVMH, να ισούται με αυτόν που κατέχουν 20 εκατομμύρια Γάλλοι.
Προς τι η επιστολή των 205 εκατομμυριούχων; Η ιστορία μάς διδάσκει ότι ορισμένες ακρότητες είναι μη βιώσιμες μακροπρόθεσμα, επιβλαβείς, αλλά και «επικίνδυνες για όλους», συμπεριλαμβανομένων των πλουσίων.
Αλλά και με αυτόν τον τρόπο αναδύεται η φαινομενικά περίεργη κατάσταση που διασχίζει την παγκόσμια κοινωνία: Ο κόσμος, συγκλονισμένος από πολέμους και πανδημίες, δεν περνάει εύκολα. Αντιθέτως. Εν μέσω ύφεσης, υψηλού πληθωρισμού, ακρίβειας και περιβαλλοντικών κινδύνων που γίνονται όλο και πιο δραματικοί κάθε μέρα, χτυπούν συνεχώς καμπανάκια διαφόρων κινδύνων: για τους νεότερους, η αβεβαιότητα για τη ζωή, για τους ηλικιωμένους η απειλή ενός συνταξιοδοτικού κραχ. Αλλά και εκείνοι που λέγονται αυτάρεσκα, μεσαία στρώματα – από προπύργιο κοινωνικής ειρήνης κάποτε – σήμερα εξελίσσονται στα κύρια θύματα της γενικής εξαθλίωσης.
Οι κυβερνήσεις προσπαθούν πάντως λίγο πολύ να βρουν λύσεις με διάφορα προγράμματα ανάπτυξης. Όπως λέει όμως ο Αντρέα Γκλασκί, οικονομολόγος αλλά και διευθύνων σύμβουλος του ενεργειακού ομίλου Aes, «τα προγράμματα ανάπτυξης στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, θα έχουν νόημα αν καταφέρουν να βάλουν χρήματα στις τσέπες των απλών ανθρώπων».
Και, τουλάχιστον εν μέρει, οι ηγέτες των επιχειρήσεων συμφωνούν: το 75% των στελεχών που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση στο Νταβός πιστεύουν ότι μια ύφεση είναι πιθανή, αλλά μόνο το 16% θεωρεί ότι η τάση αυτή μπορεί να ανατραπεί με τη μείωση των μισθών. Ακόμη λιγότερο, μόλις το 6% πιστεύει ότι η ύφεση μπορεί να αναχαιτιστεί με απολύσεις. Όχι επειδή οι υπερπλούσιοι έχουν γίνει καλύτεροι, αλλά επειδή ο ανθρώπινος παράγοντας είτε είναι σερβιτόρος είτε χειριστής υπολογιστή, είναι και σήμερα ένα πολύτιμο αγαθό για την κίνηση της οικονομίας.
Ακόμη περισσότερο λοιπόν από την επιστολή των 205 εκατομμυριούχων υπέρ της φορολογίας αξίζει προσοχής η έκκληση προς τους συναδέλφους διευθυντών από τον Άλαν Τζόουπ, γενικό διευθυντή του κολοσσού των καταναλωτικών αγαθών Unilever: «Ας δεσμευτούμε να εγγυηθούμε έναν αξιοπρεπή μισθό για τους υπαλλήλους μας, συνολικά σε όλες τις χώρες».
Κάπου 261 χρόνια μετά την έκδοση του περίφημου «Κοινωνικού Συμβολαίου», ο Ζαν Ζακ Ρουσσό εξακολουθεί να μας μιλάει με έναν περίεργα επίκαιρο τρόπο. «Όταν ο λαός δεν θα ‘χει τίποτα πια να φάει, θα φάει τους πλούσιους», έλεγε ο Ρουσσό. Ίσως σήμερα θα πρόσθετε, πιο ευγενικά, ότι χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα επιτρέψει την επανεκκίνηση της κατανάλωσης. Για να μην ζήσουμε νέες Βαστίλλες.Τόσο απλά…
