Οι Ρώσοι μισούν το τυχαίο. Στη γλώσσα τους, η λέξη «sluchaino» (κατά τύχη) χρησιμοποιείται πάντα με υποτιμητικό τρόπο, για να δείξει ότι πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με το σχέδιο. Και αυτό συμβαίνει το τελευταίο διάστημα στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η αντίδραση του Κίεβου, με την αμέριστη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη της Δύσης – ιδίως της Ουάσιγκτον – δεν φαίνεται να είχε ληφθεί σοβαρά από τον ρώσο πρόεδρο, Πούτιν. Και τώρα, το βάρος της αποτυχίας της «Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης» – όπως ονομάζει το Κρεμλίνο τον πόλεμο – γίνεται όλο και πιο εμφανές.
Όπως εμφανές γίνεται και το δίλημμα που αντιμετωπίζει πλέον ο Πούτιν, καθώς ο πόλεμος κοντεύει να κλείσει έναν χρόνο – εκεί που το Κρεμλίνο πίστευε πως θα τελειώσει σε λίγες εβδομάδες. Διαπραγμάτευση ή ολοκληρωτικός πόλεμος; Αυτοί είναι δύο δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει ο ρώσος πρόεδρος τους επόμενους μήνες.
Το δίλημμα του Πούτιν φαίνεται και από τις διαφορετικές θέσεις του υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, και του πρώην προέδρου, Ντμίτρι Μεντβέντεφ: Πιο πολύ υπέρ της διαπραγμάτευσης ο πολύπειρος Λαβρόφ, ενώ ο Μεντβέντεφ θέλει βομβαρδισμό της Ευρώπης. Ένα δίλημμα που δίνει την αίσθηση ενός εύθραυστου συστήματος εξουσίας στο Κρεμλίνο.
Αρκετοί αγγλοσάξωνες ειδικοί επιμένουν ότι ο Πούτιν σκέφτεται απλώς πώς θα διαχειριστεί την ήττα και να την παρουσιάσει ως νίκη στους Ρώσους. Για να ενισχύσει φυσικά τη θέση του. Μόνο που μετά την μερική επιστράτευση 300.000 εφέδρων τον περασμένο Οκτώβριο, σύντομα φαίνεται πως θα προστεθούν και πολλοί άλλοι- από 500.000 έως ένα εκατομμύριο. Μια ένδειξη της πρόθεσης του ρώσου προέδρου να συνεχίσει τον πόλεμο. Αλλά μέχρι πότε;
Οι εκλογές του 2024
Τον Μάρτιο του 2024 θα πραγματοποιηθούν οι προεδρικές εκλογές στη Ρωσία. Αλλά η προεκλογική εκστρατεία θα ξεκινήσει το φθινόπωρο και η μαζική υποστήριξη της ρωσικής κοινωνίας στον «τσάρο» θα είναι αδύνατη χωρίς μια στρατιωτική νίκη. Αν ο πόλεμος συνεχιζόταν μέχρι τότε, θα υπήρχε κίνδυνος ακόμη και «πολιτικού θανάτου» του Πούτιν, γιατί η δυσαρέσκεια των ρώσων πολιτών θα έχει αυξηθεί με γεωμετρική πρόοδο. Πρόκειται για μια εξίσωση μεταβλητής γεωμετρίας ακόμη και για έναν βαθιά «σοβιετικό άνθρωπο», όπως ο Πούτιν.
Άρα, θα αναγκαστεί να πει ναι στις διαπραγματεύσεις, φυσικά – στην αρχή – με τους δικούς του όρους; Για τη διατήρηση δηλαδή, των περιοχών που προσαρτήθηκαν με τα δημοψηφίσματα του Σεπτεμβρίου από το Κρεμλίνο;
Γεωπολιτικός σεισμός
Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος μιας ξαφνικής κατάρρευσης του Πούτιν θα μπορούσε να ξεκινήσει μια φάση αστάθειας παρόμοια με αυτή των αρχών της δεκαετίας του 1990.
Ο Όμιλος Eurasia στην έκθεσή του για τους κορυφαίους κινδύνους το 2023 εκτιμά ότι ο Πούτιν δεν έχει μεν τρόπο να κερδίσει στην Ουκρανία, αλλά «μια ταπεινωμένη Ρωσία θα μετατραπεί από παγκόσμιος παίκτης στο πιο επικίνδυνο κράτος του κόσμου, θέτοντας μια σοβαρή απειλή για την ασφάλεια για την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι μόνο».
Κάτι που μπορεί να αναδειχθεί στη λυδία λίθο τής ολοένα και πιο παγκόσμιας εμφάνισης ενός συστήματος διεθνών σχέσεων με διαχρονικά υψηλή και επικίνδυνη γεωπολιτική σεισμικότητα. Όλα μπορούν να καταρρεύσουν, αν δεν υπάρξει μια πραγματική συνεννόηση Δύσης -Ανατολής, με σεβασμό των όρων ασφαλείας του κάθε στρατοπέδου. Όπως πριν έναν αιώνα διαλύθηκε το περίφημο Σύμφωνο Μπριάν-Κέλλογκ του 1928, που υποτίθεται ότι θα εξασφάλιζε την αιώνια Καντιανή ειρήνη. Ήταν 10 χρόνια μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο όταν στο Παρίσι ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Αριστίντ Μπριάν, κι ο αμερικανός ομόλογός του, Φρανκ Κέλλογκ, υπέγραφαν μια συμφωνία για την αποτροπή ενός νέου Παγκόσμιου Πολέμου. Μόνο που η ζωή απέδειξε ότι είχε μικρή επίδραση στην αναχαίτιση του αυξανόμενου ναζιστικού μιλιταρισμού της δεκαετίας του 1930 και στην αποτροπή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
