Ο,τι κι αν πουν ο Γιάννης Οικονόμου, αρμόδιοι ή αναρμόδιοι υπουργοί, το εκλογικό κλίμα έχει διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό. Εκείνο που απομένει είναι η παγίωση της τάσης της κοινής γνώμης, η οποία καλείται προς την κάλπη «με βήμα ταχύ». Αν θα είναι Μάης μυρωδάτος ο μήνας της κρίσης ή Μάρτης-γδάρτης (όνομα και πράμα για μερικούς), αυτό κανείς οιωνοσκόπος, εκλογολόγος ή αστρολόγος δεν μπορεί να το προβλέψει. Το γνωρίζει μόνο ο πρωθυπουργός. Ακόμα ίσως κι αυτός να μην είναι απολύτως σίγουρος.
Έτσι κι αλλιώς αυτές οι εκλογές θα χαρακτηριστούν ως «η μάχη της έδρας». Αυτό το μήνυμα στέλνει η απλή αναλογική. Δεν υπάρχουν μπόνους ποσοστών, δεν υπάρχουν προβλέψιμες άνετες πλειοψηφίες, ούτε εξ ορισμού άχρηστες μειοψηφίες. Ο πίνακας των εδρών ορίστηκε με την επισημοποίηση των αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής κι ο καθένας αναλαμβάνει το πόστο του.
Ωστόσο τίποτα στο μωσαϊκό του εκλογικού χάρτη δεν είναι το ίδιο με τον παλιό, στην αυγή του νέου χρόνου. Πέρα από την αλλαγή του εκλογικού συστήματος, ήρθε και η ανακατανομή εδρών. Αυξήθηκαν μερικές πολυεδρικές περιφέρειες, όπως η δύσκολη αγαπημένη των πολλών, η Αθήνα και γενικότερα η Αττική, που θα αναδείξει το 1/3 των βουλευτών που εκλέγονται με σταυρό (89 από τους 288), μειώθηκαν κάποιες άλλες και χάθηκαν δυο διεδρικές για να αυξηθούν οι μονοεδρικές. Εκεί είναι που θα γίνει και η μεγάλη «σφαγή». Με μια ψήφο διαφορά ένα από τα δυο μεγάλα κόμματα μπορεί να αναδειχθεί νικητής.
Αυτή είναι και η μεγάλη αδυναμία του εκλογικού συστήματος. Μπορεί να χαρακτηρίζεται αναλογικό, όμως στις περιπτώσεις των μονοεδρικών λειτουργεί ως καθαρό πλειοψηφικό. Στα Γρεβενά, την Ευρυτανία, τη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά, τη Λευκάδα, τη Σάμο, και τη Φωκίδα προστέθηκαν η Καστοριά και η Θεσπρωτία, οι οποίες απώλεσαν τη μια από τις δυο έδρες τους και μπήκαν στο κλαμπ των μονοεδρικών. Σύνολο εννιά. Πίκρα για τους υποψηφίους, χαρά για τους θιασώτες της «καθαρής νίκης». Για να μην αλλοιωθεί μάλιστα ο συνολικός αριθμός των εδρών που αντιστοιχεί στο κάθε κόμμα, οι ψήφοι που δεν κέρδισαν μεταφέρονται στο γενικό σύνολο και πετάνε στον κάδο των αχρήστων ψήφους άλλων κομμάτων σε άλλες περιφέρειες και μένουν εκτός Βουλής υποψήφιοι που ο αριθμός των σταυρών προτίμησης τους έδινε την έδρα. Άλλον ψηφίζουν οι πολίτες και άλλος βγαίνει σε άλλη περιφέρεια. Εμ αυτό δεν είναι απλή αναλογική, είναι κουρελού. Τίποτε άλλο δεν είναι. Και για να είμαστε ειλικρινείς, το πρόβλημα δεν αποτελεί μειονέκτημα μόνο της απλής. Ακόμα κι όταν στις δεύτερες αποκαλούμενες εκλογές (όποτε και αν γίνουν, σε δυο ή σε δώδεκα μήνες) με το σύστημα της ελαφρώς ενισχυμένης αναλογικής, η κουρελού θα παραμείνει.
Αδυναμία των εκλογο-στρατηγών να λύσουν το πρόβλημα; Σίγουρα. Θα μπορούσε να ισχύσει επιτέλους ο χάρτης των ευρέων περιφερειών, ώστε οι αδικίες και παραδοξότητες να μειωθούν. Μπούσουλας υπάρχει και δεν είναι άλλος από αυτόν που ισχύει στις περιφερειακές εκλογές. Για παράδειγμα, τα Ιόνια Νησιά αποτελούν μια ενότητα, η οποία αναδεικνύει τον περιφερειάρχη της. Θα μπορούσε λοιπόν να της αντιστοιχεί κι ένας αριθμός βουλευτικών εδρών. Τώρα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά και Λευκάδα αποτελούν μονοεδρικές περιφέρεις, ενώ η Κέρκυρα είναι τριεδρική. «Εις τον αφρό της θάλασσας η αγάπη μου κοιμάται»…
Σε κάθε περίπτωση πάντως η επικράτηση στις μονοεδρικές δίνει τον αέρα της άνεσης στο νικητή. Γι’ αυτό και η επιλογή των προσώπων, που θα αποτελούν πρόκληση για τον ψηφοφόρο, ήταν ανέκαθεν δύσκολη υπόθεση.
Υπάρχουν και τα ακόμα πιο δύσκολα, που δεν είναι άλλα από την επιλογή των πολιτικών στόχων των κομμάτων. Η ιδιομορφία της ενεργειακής κρίσης που χτυπά και την Ελλάδα σε συνδυασμό με την ιδιαιτερότητα της υπό μνημονιακή κηδεμονία χώρας-όπως κατάφεραν να τη δέσουν οι ηγεσίες της χειροπόδαρα-δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για κάπως καλύτερες μέρες. Παρ’ όλα αυτά η παρούσα κατάσταση δίνει την ευκαιρία στα κομματικά επιτελεία να επιχειρήσουν έναν πολιτικό αναπροσανατολισμό στους σχεδιασμούς τους, όπως η επιδίωξη νέων σχέσεων με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, που θα έδιναν στη χώρα περιθώρια αυτονομίας κινήσεων με στόχο την παραγωγική ανασυγκρότησή της, χάριν του εθνικού-κοινωνικού οφέλους.
Αν δεν έχουν κάτι άλλο να καταθέσουν και να παρουσιάσουν στην κρίση του εκλογικού σώματος, τα ταξίματά τους θα μοιάζουν με εκθαμβωτικά καθρεφτάκια και χάντρες, για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των ιθαγενών, για να ακολουθήσουν τα γνωστά. Εξάλλου χάντρες και καθρεφτάκια ταιριάζουν μια χαρά σε κουρελούδες.
