Annus horribilis. Την κλισέ αυτή φράση χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε πολλές φορές τα τελευταία χρόνια για να περιγράψουμε τα όσα ζήσαμε. Το 2008 με την παγκόσμια πιστωτική ασφυξία. Το 2010 με τον ερχομό του μνημονίου. Το 2012 με την κορύφωση της κρίσης χρέους. Ξανά και ξανά τα επόμενα χρόνια, με τις διαρκείς αναταράξεις, ανατροπές και κρίσεις: Τον πόλεμο στη Συρία, το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την εκτίναξη της ακροδεξιάς, το Brexit που «μίκρυνε» την Ευρώπη, μία πανδημία που έφερε λουκέτα, τείχη και μία νέα πιο «κλειστή» και σκοτεινή κανονικότητα.
Και εκεί που ελπίζαμε σε μία ανάσα, σε λίγο φως, μας χτύπησε την πόρτα και ο πόλεμος. Στην καρδιά της γηραιάς ηπείρου, που είχε προ πολλού πει «όχι σε άλλες αιματοχυσίες», εκεί που για περισσότερο από μισό αιώνα θεωρούσαμε δεδομένη την ειρήνη και την ασφάλεια. Τανκς, πύραυλοι, θύματα, διαρκείς απειλές συνέθεσαν το σκηνικό του 2022. Αλλά και λογαριασμοί που καίνε, εισοδήματα που «συρρικνώνονται» από τον πληθωρισμό, μάχες στο ενεργειακό πεδίο, συγκρούσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες, «αιμορραγία» στις αγορές και σενάρια ύφεσης. Τι μπορούμε να περιμένουμε μέσα από όλα αυτά για το 2023; Μία νέα μεγάλη οικονομική κρίση; Κι όμως. Αυτό ίσως να ήταν το «καλό» σενάριο. Οι ειδικοί δεν βλέπουν απλά έναν νέο οικονομικό κίνδυνο. Βλέπουν έναν δυστοπικό κόσμο. Έναν κόσμο που έχει συνηθίσει τόσο στις δοκιμασίες, ώστε να στέκεται μεν όρθιος, αλλά να κινδυνεύει να παγιδευθεί σε τέλμα.
Η παγκοσμια οικονομία θα περάσει μία μάλλον ήπια ύφεση το 2023 – πιστεύει μεγάλη μερίδα των αναλυτών. Εκεί θα την σπρώξουν οι κεντρικές τράπεζες με το «μπαζούκας» των επιτοκίων, με το οποίο προσπαθούν (ανεπιτυχώς έως τώρα) να σκοτώσουν τον πληθωρισμό. Το πραγματικό πρόβλημα όμως δεν είναι αν θα συρρικνωθεί λίγο το ΑΕΠ την επόμενη χρονιά. Η πραγματική παγίδα είναι άλλη. Την περιέγραψε πρόσφατα με απλά λόγια ο οικονομολόγος Daniel Lacalle. «Όποια τονωτική ένεση και εάν έχουμε, τα επόμενα χρόνια δεν καταφέρουμε να επαναφέρουμε την ανάπτυξη και την ευημερία στα επίπεδα που βρισκόταν λίγο πριν από την πανδημία. Οδεύουμε όπως όλα δείχνουν σε μία δεκαετία πραγματικά «φτωχής» ανάπτυξης, στην οποία θα είναι τυχεροί όσοι βλέπουν το ΑΕΠ τους να μεγεθύνεται έστω 1%. Και το χειρότερο είναι πως αυτό θα συνοδεύεται από υψηλό πληθωρισμό». Τι είναι λοιπόν αυτή η δεκαετία στασιμότητας και ακρίβειας για την οποία μιλάει ο Lacalle; «Μία (ακόμη) χαμένη δεκαετία». Αυτή είναι η βασική πρόβλεψη. Αλλά μαθημένοι στις ανατροπές, κρατάμε μία ελπίδα: Πως ίσως και αυτή τελικά θα διαψευστεί. Πως ίσως – όχι στο πολύ μακρινό μέλλον- να μιλήσουμε και για το annus mirabilis.
