Έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια στον αναδυόμενο κόσμο. Δημιούργησε έναν πιο ανοιχτό, πιο ανεκτικό και πιο ειρηνικό κόσμο. Αλλά τα οφέλη της δεν τα καρπώθηκαν τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα των ανεπτυγμένων οικονομιών. Εκεί οι ψαλίδες άνοιξαν, η ανασφάλεια εντάθηκε, η δυσφορία συσσωρεύτηκε – ειδικά από το 2008 και έπειτα, που ο κόσμος ήρθε αντιμέτωπος με αλλεπάλληλες κρίσεις. Και κάπως έτσι είδαμε την άνοδο της ακροδεξιάς ανά τον πλανήτη, το Brexit, τον Τραμπ πλανητάρχη, τις δύο ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη, ΗΠΑ και Κίνα σε εμπορικό πόλεμο.
Και σήμερα, μετά και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, βλέπουμε τις γεωπολιτικές ανισορροπίες να ανατρέπονται και όλο τον κόσμο να «κλείνεται», να επιζητεί περιορισμό της εξάρτησης από άλλες χώρες. Κορυφαία προτεραιότητα για όλους: η αυτάρκεια, η αυτονομία, η ασφάλεια. Για την επίτευξή τους χρειάζονται (και) τα τείχη. Υψώνονται συνεχώς νέα και οι ειδικοί δεν αισιοδοξούν.
«Τα χειρότερα έρχονται και για πολλούς ανθρώπους το 2023 θα φέρει έντονο το αίσθημα της ύφεσης» προειδοποίησε τον Οκτώβριο ο Πιέρ Ολιβιέ Γκουρινσά του ΔΝΤ, παρουσιάζοντας την έκθεση για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές. Αυτή προειδοποίησε για απότομη επιβράδυνση στην παγκόσμια οικονομία, που έχει ανάγκη από το παγκόσμιο εμπόριο για να λειτουργήσει. Και η UBS σε πρόσφατη έκθεσή της προειδοποίησε για έναν πιο «κλειστό» κόσμο, στον οποίο όλοι θα κυνηγούν την ασφάλεια: ενεργειακή, επισιτιστική, κυβερνοασφάλεια. Στα λόγια όλοι διαμηνύουν πως ο «θαυμαστός καινούργιος κόσμος» απαιτεί διεθνείς συνεργασίες. Στην πράξη, όλοι κάνουν ένα βήμα πίσω.
Το ερώτημα λοιπόν που ανακύπτει είναι εάν τελικά τα πολλά οφέλη της παγκοσμιοποίησης υπερκαλύπτονται από τα γεωπολιτικά και οικονομικά προβλήματα, που βοήθησε να αναδυθούν. Εάν ήρθε η στιγμή να της γυρίσουν την πλάτη.
Σε αυτό επιχειρεί να απαντήσει ο Κέβιν Γκάλαχερ, οικονομολόγος και διευθυντής του Global Development Policy Center at Boston University. «Ξέρετε, έχουμε να κάνουμε με μία κατάσταση που θυμίζει πολύ τις φούσκες στα χρηματιστήρια. Όταν αυτές σκάνε, ακολουθεί η διόρθωση» λέει στο CNBC. «Πιστεύω λοιπόν ότι είχαμε φτάσει σε μία φούσκα παγκοσμιοποίησης και τώρα περνάμε στη φάση της διόρθωσης».
Ο Γκάλαχερ δεν προαναγγέλλει τον θάνατο της παγκοσμιοποίησης, αλλά τη «γέννηση» μίας νέας κατάστασης. Γιατί ακόμη και σε έναν κόσμο, όπου όλου θέλουν να κρυφτούν στο καβούκι τους, οι σχέσεις αλληλεξάρτησης που ανέπτυξαν όλες τις τελευταίες δεκαετίες μικρές και μεγάλες οικονομίες μπορούν να χαλαρώσουν, αλλά όχι να σπάσουν για πάντα.
