Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τον Ιούνιο του 2020 γνώρισε χθες η Wall Street: Ο δείκτης Dow Jones υποχώρησε περισσότερο από 1000 μονάδες στο τέλος των συναλλαγών και έκλεισε με απώλειες σχεδόν 4%. Ο δείκτης S&P 500 υποχώρησε περισσότερο από 4%. Τα άσχημα στοιχεία για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ καθιστούν φρούδες τις όποιες ελπίδες για το τέλος των περιοριστικών πολιτικών της Federal Reserve. Το γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει επιβράδυνση του πληθωρισμού ο οποίος, αντίθετα, παραμένει στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 40 ετών. Ο πληθωρισμός δε, που αισθάνονται οι αμερικανοί καταναλωτές είναι σίγουρα υψηλότερος από τον επίσημο αριθμό, με την ενέργεια να αυξάνεται πάνω από 14%.
Όλοι αναμένουν τώρα ότι η Fed δεν θα αυξήσει απλά τα επιτόκια άλλες 75 μονάδες βάσης, αλλά ίσως και 100. Το βάθος της ύφεσης που έρχεται και η συνειδητοποίηση ότι δεν θα επιστρέψουμε ποτέ στον παλιό κόσμο, συμβουλεύουν τις εταιρείες να είναι πολύ προσεκτικές.
Για την Ευρώπη, η οικονομική κρίση δεν είναι κάτι που φαίνεται ακόμη, αλλά έχει ήδη φτάσει. Η ενεργειακή κρίση είναι πολλαπλάσια της αμερικανικής και η Ευρώπη είναι πολύ πιο συνδεδεμένη με τον υπόλοιπο κόσμο από ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η ανοδική πορεία των επιτοκίων από τη Fed βάζει στη γωνία του ριγκ την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ δεν μπορεί να αποφύγει επίσης την αύξηση των επιτοκίων ακόμη και εν μέσω ύφεσης για να αποτρέψει την υπερβολική υποτίμηση του ευρώ και τη συνεχιζόμενη εκροή των κεφαλαίων. Σε αυτό το σενάριο, οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή οικονομία γίνονται πραγματικά ζοφερές.
Δεν υπάρχουν οικονομικές αλχημείες που μπορούν να λύσουν τα προβλήματα. Η κρίση επιλύεται στον φυσικό κόσμο και απαραίτητη προϋπόθεση είναι η διαθεσιμότητα ενέργειας. Μόνο έτσι δεν θα υπάρξει απώλεια της παραγωγικής ικανότητας. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, κάθε δράση της ΕΚΤ κινδυνεύει να είναι αναποτελεσματική. Ο πληθωρισμός, οι επεκτατικές νομισματικές πολιτικές θα μπορούσαν να είναι το μικρότερο κακό, εάν υπήρχε δυνατότητα για την αποκατάσταση του ενεργειακού εφοδιασμού στην Ευρώπη. Σε προηγούμενες κρίσεις υπήρχε πάντα αντικατάσταση της παραγωγικής ικανότητας, που έχανε η μία ή άλλη χώρα. Δεν υπήρξαν ποτέ προβλήματα έλλειψης ή υπερβολικών τιμών. Μόλις έκλεινε η μία ή άλλη ευρωπαϊκή ή αμερικανική εταιρεία, εμφανιζόταν μια κινεζική , με ανταγωνιστικές τιμές. Στον νέο κόσμο που δημιουργεί ο πόλεμος στην Ουκρανία ,αυτή η δυναμική δεν θεωρείται πλέον δεδομένη.
Όσο προχωρά η κρίση στις αγορές και την οικονομία, τόσο περισσότερο γίνεται φανερό ότι η Ευρώπη δεν έχει λύση. Δεν έχει εναλλακτικές τόσο με γεωπολιτικούς όρους όσο και με όρους ενεργειακής μετάβασης. Η Ευρώπη είναι μόνη να αρμενίζει σε αχαρτογράφητα νερά με βάρκα την ελπίδα ότι ως από μηχανής θεός κάποιος θα βάλει τέλος στον πόλεμο. Την αιτία και την πηγή όλων των δεινών. Μόνο που οι θεοί που κατέβαιναν στη γη, υπήρχαν στους μύθους και τους θρύλους της Αρχαίας Ελλάδας. Στον σύγχρονο ευρωπαϊκό κόσμο υπάρχουν μόνο «πολιτικοί νάνοι». Που ίσα ίσα σέρνονται πίσω από επιλογές άλλων…
