Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Το «I Ching»- «Το Βιβλίο των αλλαγών», εδώ και χιλιάδες χρόνια για τους θαυμαστές του κινεζικού πολιτισμού είναι ο βασικός οδηγός για το σύμπαν. Σε έναν φιλοσοφικό κόσμο όπου όλα είναι συνδεδεμένα και όλα βρίσκονται σε μια κατάσταση ανήσυχης αλλαγής. Η προέλευση του κειμένου είναι ασαφής. Στη μυθολογική εκδοχή του βιβλίου, ο πολιτισμικός ήρωας Φου Σι, ένας δράκος ή ένα φίδι με ανθρώπινο πρόσωπο, μελέτησε τα μοτίβα της φύσης στον ουρανό και στη γη.
Το «Βιβλίο των αλλαγών» είναι ένας οδηγός για μια ηθική ζωή, ένα εγχειρίδιο για ηγεμόνες και ένας χρησμός για το προσωπικό μέλλον των ανθρώπων, αλλά και το μέλλον του κράτους. Στην Κίνα και στην Ανατολική Ασία, το «I Ching» χρησιμοποιείται ως το εργαλείο που μπορεί να εξηγήσει τα πάντα.
Στη Δύση, το «Βιβλίο των αλλαγών είναι γνωστό για πάνω από 300 χρόνια – ανακαλύφθηκε στα τέλη του 17ου αιώνα από Ιησουίτες ιεραποστόλους στην Κίνα. Από τη δεκαετία του 1950, είναι σίγουρα το πιο δημοφιλές κινεζικό βιβλίο.Το «I Ching» δίνει έμφαση στη «περίεργη αρχή της συγχρονικότητας», αυτό που στη Δύση ορίζουμε ως «σύμπτωση». Εάν ορισμένα γεγονότα συμβαίνουν μαζί, αυτό οφείλεται στο ότι είναι κατά κάποιο τρόπο αλληλεξαρτώμενα.
Για παράδειγμα, στις 7 Ιουλίου ο Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε την παραίτησή του. Την επόμενη μέρα, δολοφονήθηκε ο πρώην πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σίνζο Άμπε. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η δημοτικότητα του προέδρου Τζο Μπάιντεν είναι στα τάρταρα και σχεδόν οι επτά στους 10 Δημοκρατικούς ψηφοφόρους δεν θέλουν να είναι και πάλι υποψήφιος για την προεδρία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία και πιθανώς τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει ανοίξει μια φάση αβεβαιότητας, η οποία θα μπορούσε να επεκταθεί με την πάροδο του χρόνου. Η πτώση του Μπόρις Τζόνσον κινδυνεύει να είναι μόνο ο πρόλογος ενός κυκλώνα ικανού να συντρίψει όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός πυροδοτούν τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Στο Βερολίνο, ο γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, με τη διστακτικότητά του, εμφανίζεται ως αδύναμος ηγέτης. Στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός, Μάριο Ντράγκι, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο διάλυσης της κυβέρνησής του και στη Γαλλία ο Εμμανουέλ Μακρόν, έχοντας απωλέσει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, δεν μπορεί να εφαρμόσει το πρόγραμμά του.
Σε αυτή την ιστορική στιγμή, γίνεται πολύ πιο επείγουσα η ανάγκη για ηγέτες, με πραγματικά ηγετικές ικανότητες. Μόνο που οι περισσότεροι Ευρωπαίοι έχουν αρχίσει να νοσταλγούν τους δημοκρατικούς ηγέτες μεγάλου βεληνεκούς. Ανεξάρτητα από πολιτικές ή ιδεολογικές ταυτότητες. Ηγέτες που να ανοίγουν δρόμους και όχι να ενδιαφέρονται μόνο για την επικοινωνιακή τους εικόνα.
Δυστυχώς, η απουσία ηγετών μεγάλου βεληνεκούς ωθεί πολλούς να κοιτάζουν με συμπάθεια, αν όχι με θαυμασμό, νέους «σουλτάνους» ή νέους τσάρους, που εμφανίζονται να αντιστέκονται επιτυχώς στις πολλαπλές προκλήσεις και κρίσεις. Κάτι παρόμοιο συνέβη στη δεκαετία του 1930, όταν αυταρχικά καθεστώτα και οι ηγέτες τους εμφανίστηκαν επίσης ως εναλλακτικές λύσεις στην «παρακμή» της Δύσης.
Σήμερα, σε Δύση και Ανατολή, το διεθνές σύστημα χαρακτηρίζεται από μια χαοτική αταξία. Όπως λέει ο διάσημος Γάλλος οικονομολόγος, Τομά Πικετί, «οι δυτικές χώρες θα είναι σε καλύτερη θέση να διαδώσουν τις δημοκρατικές αρχές, εάν επιβάλουν πιο φιλόδοξα πρότυπα στον εαυτό τους». Η Ευρώπη δεν ήταν ποτέ τόσο πλούσια και έχει καθήκον να αναπτύξει τους θεσμούς της για να προχωρήσει προς ένα πιο δημοκρατικό, πιο ισότιμο και πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης, εξηγεί ο Πικετί σε άρθρο του στη «Le Monde».
Το μεγάλο θέμα είναι αν η Ευρώπη διαθέτει τους ηγέτες εκείνους που θα την οδηγήσουν να επαναπροσδιορίσει και να ενισχύσει τη θέση της στην παγκόσμια γεωπολιτική τάξη.
