Νίκος Ταμπακίδης
Πρώην δήμαρχος Αγίων Αναργύρων
Πρώην γ.γραμματέας Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
Στους περισσότερους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΟΕΥ) των Καλλικρατικών Δήμων και των Περιφερειών, παρατηρείται το φαινόμενο ο τίτλος κάποιων Διευθύνσεων να προκύπτει ως απλό άθροισμα των τίτλων των Τμημάτων που απαρτίζουν τη συγκεκριμένη Διεύθυνση! Επί παραδείγματι, θα συναντήσουμε Διεύθυνση με τίτλο: «Διεύθυνση Προγραμματισμού, ΤΠΕ (Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας) και Διαφάνειας», η οποία απαρτίζεται από το «Τμήμα Προγραμματισμού», το «Τμήμα ΤΠΕ» και το «Τμήμα Διαφάνειας». Μέγιστο και αποκαλυπτικό λάθος!
Είναι προφανές πως όσοι συνέταξαν αυτόν τον ΟΕΥ νομίζουν πως μια Διεύθυνση είναι – απλώς – το άθροισμα των Τμημάτων της! Αυτή είναι η λογική για να συνταχθεί μια πρόχειρη λίστα αγορών από το σούπερ μάρκετ, αλλά δεν ισχύει για τα σύνθετα ανθρωπογενή λειτουργικά συστήματα. Μια Διεύθυνση είναι λειτουργικό σύνολο, δεν είναι ένα ξεκάρφωτο άθροισμα Τμημάτων.
Τα σύνθετα ανθρωπογενή λειτουργικά συστήματα ακολουθούν τους δικούς τους κανόνες, οι οποίοι διαφέρουν από εκείνους που ακολουθούν τα μέρη τους. Από αυτή την άποψη, μπορούμε να πούμε ότι τα σύνθετα ανθρωπογενή λειτουργικά συστήματα έχουν αναδυόμενες ιδιότητες. Οι αναδυόμενες ιδιότητες είναι νέα χαρακτηριστικά ενός συνόλου τα οποία προκύπτουν μέσα από την αλληλεπίδραση και διασύνδεση των μερών του. Μπορούμε να κατανοήσουμε την ιδέα της ανάδυσης με τη βοήθεια μιας αναλογίας (όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο καθηγητής του Harvard Nicholas Christakis): ένα κέικ έχει γεύση που δε βρίσκεται σε κανένα από τα συστατικά του, ούτε αυτή η γεύση προκύπτει απλώς ως μέσος όρος των γεύσεων των συστατικών του – ας πούμε κάτι ανάμεσα σε αλεύρι και αυγά. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Το κέικ υπερβαίνει το απλό άθροισμα των συστατικών του. Η μελέτη των σύνθετων ανθρωπογενών λειτουργικών συστημάτων μας βοηθά να κατανοήσουμε πως το όλον είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του.
Η διαφορά μεταξύ αθροίσματος Τμημάτων και λειτουργικού συνόλου Τμημάτων είναι τεράστια και είναι κρίσιμος προσδιοριστικός παράγοντας των λειτουργικών χαρακτηριστικών της Δημόσιας Διοίκησης. Είναι προφανές πως στην περίπτωση που μια Διεύθυνση λειτουργεί ως απλό άθροισμα Τμημάτων ο Διευθυντής αναζητά ρόλο, ο Διευθυντής δεν χρειάζεται να υπάρχει! Δεν είναι ασύνηθες το φαινόμενο σε Υπουργεία, Περιφέρειες και Δήμους ένας Διευθυντής να λειτουργεί με την υπόσταση ενός τριπλού Τμηματάρχη…
Στην περίπτωση ενός ΟΕΥ που η Διεύθυνση περιγράφεται, θεωρείται και λειτουργεί ως συνεκτικό λειτουργικό σύνολο, η θέση του Διευθυντή είναι όχι μόνο απαραίτητη, αλλά και λειτουργικώς προσδιορισμένη: Ο ρόλος και η βασική αποστολή του Διευθυντή είναι του task manager! Βεβαίως, αντίστοιχο ρόλο στην ανάλογη κλίμακα έχει ο Γενικός Διευθυντής και ο Γενικός Γραμματέας.
Εάν θέλουμε η Δημόσια Διοίκηση να λύνει και όχι να δημιουργεί προβλήματα στον πολίτη,
Εάν θέλουμε η Δημόσια Διοίκηση να παράγει πολλαπλότητα επιλογών τόσο για την ηγεσία του φορέα όσο και για τους πολίτες,
Εάν θέλουμε η Δημόσια Διοίκηση να αποτελεί συνεκτικό καμβά ολοκληρωμένης εφαρμογής πολιτικών,
Εάν θέλουμε η Δημόσια Διοίκηση να αξιοποιεί στον καλύτερο βαθμό το ανθρώπινο δυναμικό που τη στελεχώνει,
Εάν θέλουμε να υπάρχει στενή και παραγωγική συνεργασία τόσο μεταξύ των Τμημάτων μιας Διεύθυνσης, όσο και των διαφόρων Διευθύνσεων στη δομή ενός φορέα,
Εάν θέλουμε το προσωπικό της Δημόσιας Διοίκησης να χαίρεται και να αγαπά τη δουλεία του,
Εάν, πάνω από όλα, θέλουμε τη Δημόσια Διοίκηση αξιόπιστο εταίρο βιώσιμης εθνικής, περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης….
Τότε…
Πρέπει απαραιτήτως να φροντίσουμε (με θεσμικές παρεμβάσεις και επιμόρφωση) να δώσουμε το ρόλο του task manager στο υπαλληλικό στέλεχος που προΐσταται μιας Διεύθυνσης.
