Του Νίκου Ταμπακίδη
– Πρώην Δήμαρχου Αγίων Αναργύρων
– Πρώην Γ.Γραμματέα Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
Μια βασική προϋπόθεση για να μπορέσει η Δημόσια Διοίκηση να λειτουργεί ως ενιαίος συνεκτικός χώρος εφαρμογής ολοκληρωμένων πολιτικών είναι να διαθέτει εκπαιδευμένο προσωπικό και δομές που να μπορούν να προσδιορίσουν τις ποσοτικές και ποιοτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ συνιστωσών από διαφορετικούς τομείς, όπως για παράδειγμα:
- Μεταφορές και Οικονομία
- Συγκοινωνίες και Κοινωνική πολιτική
- Ενέργεια και Περιβάλλον
- Υγεία και Αθλητισμός
- Δημόσια Διοίκηση και Περιφερειακή ανάπτυξη
- Παιδεία και Απασχόληση
- Πολιτική προστασία και χρήσεις γης
αλλά και Τομεακές – Κοινωνικές – Αναπτυξιακές συσχετίσεις όπως:
- Δημοτικός φωτισμός και αξιοποίηση κοινωνικών υποδομών
- Δημόσιες Συγκοινωνίες και κοινωνικός αποκλεισμός
- ΑμΕΑ και Ενημέρωση
- Τοπική Οικονομία και βαδισημότητα
- Ηλικιωμένοι και Τεχνολογία
- Νέοι και Ψυχαγωγία
- Γονείς και ενημέρωση του καταναλωτή, κλπ
Ο τρόπος για να υλοποιηθεί αυτή η ανάγκη συνεκτικότητας του λειτουργικού χώρου της Διοίκησης είναι η εισαγωγή Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΟΕΥ) με αρχιτεκτονική συνδεδεμένων λειτουργιών. Είναι προφανές πως, αν δεν υπάρχει αυτή η προσέγγιση διατομεακής συσχέτισης, οποιαδήποτε αναφορά για ανάλυση κόστους – ωφέλειας ή για μέτρηση παραγόμενου αποτελέσματος είναι απολύτως αυθαίρετη και αναξιόπιστη. Επί παραδείγματι, αν δεν υπάρχει τεκμηριωμένη ανάλυση και ποσοτικός προσδιορισμός των επιδράσεων αναβάθμισης του δημοτικού φωτισμού στην ενίσχυση της τοπικής Οικονομίας ή στην αξιοποίηση των κοινωνικών υποδομών, τότε για ποια σοβαρή ανάλυση κόστους – ωφέλειας μπορούμε να μιλάμε;
Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο δύσκολο σε περιπτώσεις ποιοτικών επιπτώσεων μιας δράσης: Με ποιες και πόσες μονάδες θα μετρηθούν οι επιπτώσεις ενός έργου αναβάθμισης τμήματος του δικτύου των πεζοδρομίων στη μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού ή την προώθηση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς;
Παρεμπιπτόντως: Η εισαγωγή ΟΕΥ με αρχιτεκτονική συνδεδεμένων (διατομεακών) λειτουργιών στη Διοίκηση δε λύνει αυτομάτως το προαναφερθέν (εξαιρετικά) δύσκολο πρόβλημα. Τουλάχιστον, όμως, αναδεικνύει σε πόσο σύνθετο πεδίο κινείται η σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση και επιβάλλει την ανάγκη ανάπτυξης ισχυρού σκεπτικισμού για το τι ακριβώς έχουν κατά νου όσοι «ειδικοί» προτείνουν, με εντελώς fuzzy logic, πληθώρα ανοηματικών αξιολογήσεων δομών και παραγωγικότητας υπηρεσιών.
Πρέπει, όντως, να γίνουν ορισμένες αξιολογήσεις σε δομές, σε λειτουργίες και σε προσωπικό· αλλά μια πραγματικά σοβαρή αξιολόγηση ανθρωπογενών συστημάτων σε επίπεδο υπηρεσιών είναι εξαιρετικά δύσκολη. Για το λόγο αυτό, η απλοϊκή, μηχανιστική προσέγγιση της αξιολόγησης του ανθρώπινου έργου, πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή και επιστημονική αυστηρότητα. Κατά την περίφημη ρήση του A. Einstein: «ούτε ότι μετριέται είναι πάντοτε σημαντικό, ούτε ότι είναι σημαντικό μπορεί πάντοτε να μετρηθεί».
Σωστή χρήση των εννοιών «Αρμοδιότητα», «Ευθύνη», «Υποχρέωση» και «Δυνατότητα»
Σε μεγάλο αριθμό ΟΕΥ (Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας) Υπουργείων, Περιφερειών και Δήμων γίνεται αδιακρίτως η χρήση των όρων «Αρμοδιότητα», «Ευθύνη», «Υποχρέωση» και «Δυνατότητα», με συχνότερα συναντώμενο τον όρο «Αρμοδιότητα».
Αποτελεί δήλωση του προφανούς πως υπάρχουν σημαντικές και ουσιαστικές διαφορές μεταξύ αυτών των εννοιών, αλλά πρέπει να επισημανθεί πως η αδιάκριτη χρήση τους (είτε γίνεται σκόπιμα είτε τυχαία) μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές λειτουργικές στρεβλώσεις. Αυτό οφείλεται στο ότι οι έννοιες αυτές είναι προσδιοριστικοί παράγοντες της λειτουργικότητας, της διαφάνειας, του κόστους, της ποιότητας ακόμα και της νομιμότητας των πράξεων της Διοίκησης. Σε γενικές γραμμές:
► Η «Αρμοδιότητα» εμπεριέχει το στοιχείο της εξουσιοδότησης. Με την έννοια αυτή: «… Η έκδοση απόφασης για την επίταξη προσωπικών υπηρεσιών, καθώς και κινητών και ακινήτων», (βλέπε, άρθρο 6 του ΟΕΥ της Περιφέρειας Αττικής) είναι, πράγματι, Αρμοδιότητα. Δεν μπορεί ο κάθε δημόσιος λειτουργός και η κάθε υπηρεσιακή μονάδα να προβαίνουν σε επίταξη προσωπικών υπηρεσιών. Ενώ, «… Η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών» δεν πρέπει να προσδιορίζεται ως Αρμοδιότητα αλλά ως Υποχρέωση ή και ως Δυνατότητα της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας.
► Η «Ευθύνη» και η «Υποχρέωση» είναι προσδιοριστικά στοιχεία των μηχανισμών ελέγχου, με διαφορετικό ρόλο στον εντοπισμό / καταλογισμό ευθυνών και στην πρόκληση / ενεργοποίηση ενεργειών. Με την έννοια αυτή:
Η «…τήρηση αρχείου σχετικά με την αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών στην Περιφέρεια…» αποτελεί «Υποχρέωση» του Τμήματος Συντονισμού της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας. Ο Τμηματάρχης αυτού του Τμήματος έχει την υποχρέωση να ορίσει υπάλληλο που θα έχει την ευθύνη για την τήρηση αυτού του αρχείου.
Η αναφορά σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις υπαλλήλων λείπει συστηματικά – για κάποιο λόγο – από τα κείμενα των ΟΕΥ του συνόλου, σχεδόν, των Δήμων και των Περιφερειών της χώρας μας.
Η απουσία από τα κείμενα των ΟΕΥ της υποχρέωσης ενός Τμηματάρχη να ορίσει υπεύθυνο για συγκεκριμένες λειτουργίες του Τμήματος, είναι βασικότατη παράλειψη και δείχνει έλλειψη ελέγχου και πιστοποίησης λειτουργικής ολοκλήρωσης. Που σημαίνει ότι…
…το Τμήμα θα τρέχει πίσω από τα γεγονότα και τις υπηρεσιακές ανάγκες.
