Tου Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η φιλοκυβερνητική τουρκική εφημερίδα Yeni Safak γράφει: «Το τραπέζι της ειρήνης στήνεται στην Αττάλεια».Η Αγκυρα υπερηφανεύεται φυσικά που η πρώτη επαφή υψηλού επιπέδου μεταξύ Μόσχας -Κιέβου πραγματοποιείται στην Τουρκία,με τη σημερινή συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας και της Ουκρανίας, Λαβρόφ και Κουλέμπα στην Αττάλεια.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου θεωρεί ακόμη τον εαυτό του ως συντονιστή των συνομιλιών. «Θα είναι μια τριμερής συνάντηση», είπε ο Τσαβούσογλου.
Αναμφίβολα, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, αυτή η συνάντηση είναι ήδη μια επιτυχία για τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Επί εβδομάδες είχε προσφερθεί να μεσολαβήσει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλά πρόσφατα είχε απορριφθεί από τον Πούτιν το αίτημα Ερντογάν για συνάντηση με τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν προσπαθεί να εμφανιστεί ως «ειρηνοποιός», να δείξει με επιτήδειο τρόπο ότι η Τουρκία συμπεριφέρεται λίγο πολύ ουδέτερα. Δεν θέλει να αφήσει τη Δύση να οδηγήσει την Άγκυρα σε μια θανάσιμη αντιπαράθεση με τη Μόσχα. Άλλωστε, η ιστορία έχει πολλά να διδάξει για τους πολέμους μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Τσαρικής Ρωσίας.
Ο Ερντογάν και ο Τσαβούσογλου αναμένουν βέβαια θα επιτευχθεί σήμερα, τουλάχιστον μια συμφωνία για την επέκταση των διαδρόμων διαφυγής και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
Ο διαμεσολαβητικός ρόλος τον οποίο επιδιώκει ο Ερντογάν ανταποκρίνεται στα ίδια τα συμφέροντα της Τουρκίας. Η τουρκική κυβέρνηση έχει σαφώς ταχθεί στο πλευρό της Ουκρανίας μετά τη ρωσική εισβολή. Και εδώ και μήνες, η Τουρκία προμηθεύει με μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar B-2 την Ουκρανία, τα οποία το Κίεβο χρησιμοποιεί για να επιτεθεί στις ρωσικές δυνάμεις από αέρος.
Όμως ο Ερντογάν δεν θέλει να αποξενώσει εντελώς τον Πούτιν. Η εξάρτηση από τη Μόσχα είναι πολύ ισχυρή, όχι μόνο όσον αφορά την προμήθεια πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι Ρώσοι τουρίστες και η ρωσική αγορά για τα τουρκικά αγροτικά προϊόντα είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση της τουρκικής οικονομίας, η οποία βρίσκεται ήδη σε οικτρή κατάσταση.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Τουρκία, σε αντίθεση με την ΕΕ, συνεχίζει να διατηρεί τον εναέριο χώρο της ανοιχτό στα ρωσικά αεροσκάφη και δεν έχει προσχωρήσει στις κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Τα δύο τρίτα των εισαγωγών σιτηρών της Τουρκίας προέρχονται επίσης από τη Ρωσία. Ρωσική κρατική εταιρεία κατασκευάζει τον πρώτο πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στο Ακούγιου.
Η Τουρκία διατηρεί επίσης στενές εμπορικές σχέσεις με την Ουκρανία. Η χώρα είναι επίσης σημαντικός εταίρος για την τουρκική αμυντική βιομηχανία.
Η Τουρκία εφάρμοσε επίσης τη Συνθήκη του Μοντρέ για τα στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, περιορίζοντας τη διέλευση πολεμικών σκαφών από τη Μεσόγειο στη Μαύρη Θάλασσα. Έδωσε όμως τη δυνατότητα στα παράκτια κράτη της Μαύρης Θάλασσας-και στη Ρωσία φυσικά- για την επιστροφή των πλοίων τους στους ναυστάθμου τους, εάν εγγραφούν εκ των προτέρων και λάβουν άδεια από την Τουρκία. Αυτό δεν ενοχλεί τόσο τον Πούτιν αυτή τη στιγμή, αλλά μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στη ρωσική ναυτική βάση στην Ταρσό της Συρίας, αν η Μόσχα θελήσει να μεταφέρει ναυτικές δυνάμεις από τη Μεσόγειο στην Μαύρη Θάλασσα.
Εάν ο Ερντογάν καταφέρει να πείσει τον Πούτιν – μάλλον απίθανο – θα μπορούσε πάντως να ενισχύσει τη θέση του στο ΝΑΤΟ αλλά και στο εσωτερικό της Τουρκίας. Η Γείτων οδεύει σε εκλογές σε ένα χρόνο και μέχρι τώρα οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ήττα του Τούρκου πρόεδρου.
