Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ο πόλεμος και η ειρήνη στην Ουκρανία ήταν το θέμα της συζήτησης αυτό το Σαββατοκύριακο στη Διεθνή Διάσκεψη για την Ασφάλεια στο Μόναχο, αλλά την «παράσταση» έκλεψε μια φωτογραφία που προκαλεί ήδη σάλο στο twitter: Σέ ένα από τα τραπέζια της Διάσκεψης, εμφανίζονται 30 μεσήλικες άνδρες να τρώνε. Τίποτα το περίεργο; «Δεν υπάρχει ούτε μία γυναίκα ανάμεσά τους», σχολιάζει το γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο n-tv : «Αυτή η φωτογραφία είναι σαν να είναι από έναν άλλο κόσμο. Αλλά δεν είναι άλλος κόσμος. Είναι η πραγματικότητα το 2022.Έτσι μοιάζει το μεσημεριανό γεύμα όπου μετέχουν επιφανείς Διευθύνοντες Σύμβουλοι. Εδώ είναι η εξουσία, αλλά και η έλλειψη γυναικών. Εχουμε ακόμη πολλά να κάνουμε». Σύμφωνα πάντως με εκπρόσωπο της Διάσκεψης, το ποσοστό των γυναικών ομιλητριών στο κύριο πρόγραμμα του φετινού συνεδρίου ήταν 45%. Αλλά στην ομάδα των κορυφαίων μάνατζερ που εκπροσωπήθηκαν στο συνέδριο, η αναλογία ήταν προφανώς διαφορετική!
Η μεγαλύτερη απουσία ωστόσο, στη Διάσκεψη του Μονάχου ήταν η Ρωσική. Το Κρεμλίνο απέφυγε για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες να στείλει αξιωματούχους στο Μόναχο. Όταν μάλιστα η κρίση στην Ουκρανία απειλείται να βρεθεί εκτός ελέγχου. Ακόμα κι αν δεν υπήρχαν όμως υψηλόβαθμοι εκπρόσωποι της ρωσικής κυβέρνησης στο Μόναχο, χωρίς υπερβολή, κάθε λέξη που διατυπώθηκε στη Διάσκεψη ακουγόταν με μεγάλη προσοχή στη Μόσχα. Τα μηνύματα ήταν ξεκάθαρα: Ευρωπαϊκή Ενωση, ΝΑΤΟ και Ηνωμένες Πολιτείες είναι σε απόλυτη εναρμόνιση απέναντι στη Μόσχα. Ακόμη και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς που μέχρι πρόσφατα δεχόταν έντονη κριτική για τις αποστάσεις που τηρούσε από την Ουάσιγκτον-για ενεργειακούς λόγους- φάνηκε τώρα να ευθυγραμμίζεται περισσότερο με την αμερικανική πλευρά. Ωτα ακουόντων βρίσκουν πλέον στην Ευρώπη οι συνεχείς ισχυρισμοί της Ουάσιγκτον ότι επίκειται ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. «Μην υποτιμάτε την ενότητα και τη δύναμη της Δύσης», είπε στο Μόναχο η Αμερικανίδα αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις. «Δεν θα επιτρέψουμε η στρατιωτική δύναμη να χρησιμοποιηθεί για να αμφισβητηθεί η ειρηνευτική τάξη που χτίστηκε στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», είπε χαρακτηριστικά.
Το μήνυμα του Κλαούζεβιτς
Αυτή τη φράση πρέπει να κρατήσουμε, για να κατανοήσουμε την απειλή ενός πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αυτό που πριν τρείς αιώνες ο Πρώσσος στρατιωτικός Καρλ φον Κλαούζεβιτς αποκαλούσε «σχέση μεταξύ τεχνικής και στρατηγικής» του πολέμου, είναι σημαντικό για την πλήρη συνειδητοποίηση των διακυβευμάτων στην Ουκρανία, στην Ευρώπη και στον κόσμο. Οι θεωρίες όχι μόνο των διεθνών σχέσεων, αλλά και του πολέμου, βοηθούν στο να προβλέψουμε τη νέα ρύθμιση των σχέσεων εξουσίας, πολλά χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ανάμεσα στη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες: το νόημα της νέας επαπειλούμενης ρωσοαμερικανικής σύγκρουσης ξεκινά με την ήττα της πάλε ποτέ Σοβιετικής Ενωσης και το τέλος της Γιάλτας, δηλαδή της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας διευθέτησης που προέκυψε από αυτή τη Συμφωνία.
Μετά τη Γιάλτα, η Γερμανία διχάστηκε και η Ευρώπη έπρεπε τέθηκε από τις ΗΠΑ σε μια αντισοβιετική τροχιά .Αντίθετα, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να ξανασκεφτούν τη στρατηγική τους, έχοντας απωλέσει -ειδικά μετά το 1971- τον έλεγχο των παγκόσμιων οικονομικών σχέσεων με το τέλος της συμφωνίας του Μπρέτον Γουντς. Επεδίωξαν την κυριαρχία του Ινδο-Ειρηνικού με προνομιακές σχέσεις με την Κίνα του Μάο και του Ντενγκ Σιαοπιγκ, σε μια αντι-ΕΣΣΔ λειτουργία.
Οι ΗΠΑ φέρνουν πιο κοντά Ρωσία-Κίνα
Τα τελευταία χρόνια όμως, η οικονομική και βιομηχανική άνοδος της Κίνας, συνιστά τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο βαθμό μάλιστα που οι παραδοσιακοί Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον συνδέονται όλο και περισσότερο οικονομικά, εμπορικά και τεχνολογικά με το Πεκίνο, ο βασικός αντίπαλος γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος. Η ανάγκη διεύρυνσης των ορίων δράσης του ΝΑΤΟ, επανέφερε όμως ως πραγματικό κίνδυνο για τις ΗΠΑ τη Ρωσία, με αποτέλεσμα η Μόσχα να στραφεί προς το Πεκίνο. Η Κίνα, άλλωστε από την άλλη, απαιτεί επίσης αλλαγή της μεταπολεμικής τάξης. Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι τόνισε μάλιστα ότι «ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε και πρέπει να δούμε το παρόν. Οι φίλοι μας στην Ευρώπη πρέπει να σκεφτούν εάν η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά σημαίνει πραγματικά περισσότερα ειρήνη».
Ουδείς μάλιστα παρατηρεί ότι η Ρωσία, αν και πολύ ισχυρή στην «τέχνη του αιφνιδιασμού», δεν θα ενεργήσει εκεί που την περιμένουν. Για παράδειγμα, κανείς δεν φαίνεται να βλέπει ότι η Μόσχα ενισχύει τον στόλο της στον Ειρηνικό με νέα, υπερσύγχρονα πυρηνοκίνητα υποβρύχια. Άλλη μία συνέπεια της προσέγγισης Μόσχας-Πεκίνου, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα της πολιτικής της Ουάσιγκτον.
Όλα αυτά, σε έναν κόσμο, διχασμένο και κατακερματισμένο: Γιατί δεν είναι μόνο η κρίση στην Ουκρανία, αλλά και μια πιθανή σύρραξη στην Ταϊβάν που συνιστά κίνδυνο για τη σταθερότητα του Ινδο-Ειρηνικού .Οι άνεμοι ενός πολέμου στην Ουκρανία δεν θα είναι τίποτα αλλο, από την αρχή μιας θύελλας αποσύνθεσης που θα σαρώσει όλον τον κόσμο.
