Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
«Λοιπόν, έπιασα δουλειά και προσπάθησα να βγάλω χρήματα. Πήρα όμως και χρέη που κανένας έντιμος άνθρωπος δεν μπορεί να πληρώσει», τραγουδάει ο Μπρους Σπρίνγκστιν στο περίφημο «Atlantic City». Ο αποκαλούμενος και Boss (Αφεντικό), Αμερικανός τραγουδιστής, που μεγάλωσε στο δρόμο, προειδοποιούσε το 1982 τους πάντες: δεν μπορείς να ξεφύγεις από τα χρέη μόνο με την τίμια δουλειά. Στο τραγούδι, η «λύση» ήταν βέβαια να αποσύρουν οι Αμερικανοί όλες τις οικονομίες από την τράπεζα, να αγοράσουν ένα εισιτήριο του λεωφορείου και να δοκιμάσουν την τύχη τους στο Ατλάντικ Σίτι, στη δεύτερη πρωτεύουσα του τζόγου στην Αμερική, μετά το Λας Βέγκας. Αμερική βλέπετε…
Παραμονή Πρωτοχρονιάς, ακούγοντας όμως στην Ευρώπη,το «Atlantic City» του Σπρίνγκστιν, μια λέξη έρχεται στο νου: Χρέος.
Γιατί εκτός από τον πληθωρισμό, την Όμικρον, την ακρίβεια, το 2021 αφήνει πιάσω του μια βεβαιότητα: «ο κόσμος κινδυνεύει να γίνει οικονομικά μια τεράστια Τουρκία, με πεπρωμένο αυτό της Δαρβινικής επιλογής: Κάθε οργανισμός εξελίσσεται και όσοι έχουν «δυνατότερα» χαρακτηριστικά, θα επιβιώνουν», λέει ο γνωστός Ιταλός οικονομολόγος και συγγραφέας Μάουρο Μποταρέλι. «Στην πραγματικότητα, το 2021 ήταν η χρονιά της επιβεβαίωσης ότι το χρέος είναι ο μόνος αμετακίνητος πόλος, γύρω από τον οποίο έλκονται τα πάντα. Συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του πληθωρισμού και της αντιμετώπισης της πανδημίας», προσθέτει.
Κατ` αρχήν, μια ματιά στο παγκόσμιο χρέος είναι αποκαλυπτική: Εχει ξεπεράσει τα 226 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αξία και είναι ίσο με το 256% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Την ίδια ώρα, το ποσοστό των νέων εταιρικών δανείων είναι σε υψηλό όλων των εποχών . Τα ολοένα και στενότερα πιστωτικά περιθώρια ωθούν τον ιδιωτικό τομέα να εκτεθεί με ολοένα και πιο ακραίο τρόπο και χωρίς αντιστάθμιση στην καμπύλη κινδύνου. Ειδικά στην Ευρώπη, «Χορεύουμε στον κρατήρα ενός ηφαιστείου, με τη βεβαιότητα ότι πλέον είναι ανενεργό», λέει ο Μποταρέλι. Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά προϋποθέτει μια sine qua non προϋπόθεση: Ότι η ποσοτική χαλάρωση ( QΕ) πρέπει να γίνει δομική, συστημική και μόνιμη.
Κερδίζει η φωνή της λογικής
Ευτυχώς στην Ευρώπη και κυρίως στον Eurotower της Φρανκφούρτης , κυριαρχεί η Κριστίν Λαγκάρντ, που κωφεύει στις κραυγές των «γερακιών της λιτότητας» από τον Βορρά, εφαρμόζοντας μια νομισματική πολιτική που προσφέρει μεγάλες ανάσες στην ανάπτυξη. Ο Γάλλος οικονομολόγος Σεμπαστιάν Κοσάρ, ανώτατος σύμβουλος στην Κεντρική Τράπεζα της Σαουδικής Αραβίας, γράφει στην ιστοσελίδα Atlantico ότι «η ΕΚΤ, ενώ υποτίθεται ότι δεν υπερβαίνει το 33% του ανεξόφλητου χρέους κάθε χώρας, κατέχει σχεδόν το 40% του δημόσιου χρέους Γαλλίας και Ιταλίας. Αλλά και για υπερχρεωμένες χώρες , όπως η Ελλάδα, μετά το τέλος του προγράμματος έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της πανδημίας ( PEPP), η ΕΚΤ θα συνεχίσει την στήριξη με την επανεπένδυση των ομολόγων. «Πέρα από τις προσπάθειες της ΕΚΤ να κατευνάσει τη θλίψη των γερακιών ,η πραγματική πρόθεση της κυρίας Λαγκάρντ είναι να διασφαλίσει ότι οι εξαγορές χρέους μπορούν να συνεχιστούν. Ειδικότερα, οι «επανεπενδύσεις», δηλαδή οι επαναγορές νέων χρεογράφων από το ίδιο κράτος, τίτλων που έχουν λήξει, θα συνεχιστούν, με την ίδια ευελιξία…Αγνοώντας τους άκαμπτους κανόνες του Μάαστριχτ που απαγορεύουν τη νομισματική χρηματοδότηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων», τονίζει ο Κοσάρ.
Η φωνή της λογικής κερδίζει άλλωστε συνεχώς έδαφος και στον Βορρά. Στη συζήτηση για την μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αρχίζει να κυριαρχεί η τάση για αύξηση από το 60% στο 100%, του ορίου χρέους ως προς το ΑΕΠ. Αλλά και του ελλείμματοςπέρα από το 3%.
Τριάντα χρόνια μετά τη συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, οι ισορροπίες που προέκυψαν από τη δεκαετία του `90, έχουν αλλάξει δραματικά. Η Γηραιά Ηπειρος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει κίνδυνο περαιτέρω διαίρεσης ,αν παραμείνει, δεμένη ασφυκτικά, με τον κορσέ του Μάαστριχτ. Οι ανάγκες και η οικονομική λογική της ανάπτυξης στον Νότο, δεν έχουν καμία σχέση με εκείνες του Βορρά. Για αυτό και οι Συνθήκες συνάπτονται αλλά και αλλάζουν…
