Σπουδές και εργασία

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected], 
www.stadiodromia.gr

Το ΑΣΕΠ ανακοίνωσε ότι ο αριθμός των αιτήσεων για πρόσληψη εκπαιδευτικών στη Δημόσια Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ανήλθε στις 204.113. Από αυτές τις αιτήσεις απορρίφθηκαν 18.917 για διάφορους λόγους· από τυπικούς, όπως τη μη κατάθεση του απαραίτητου παραβόλου, μέχρι ουσιαστικούς. Ας κρατήσουμε ότι περίπου 190.000 αιτήσεις είχαν σωστά όλα τα δικαιολογητικά εκτός από κάποιες λίγες που δεν είχαν πληρωμένο το παράβολο. Πόσοι εκπαιδευτικοί υπάρχουν πίσω από τις 190.000 αιτήσεις; Το ΑΣΕΠ δεν ανακοίνωσε. Υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Αυθαίρετα, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι το 1/3 των εκπαιδευτικών έκανε δύο αιτήσεις, σε δύο διαφορετικές κατηγορίες. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 150.000 είναι οι εκπαιδευτικοί που έκαναν αίτηση. Ακόμη και 100.000 να είναι οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί ο αριθμός είναι πολύ μεγάλος.  Είναι αδύνατο να απορροφηθεί τόσο μεγάλος αριθμός υποψηφίων στην εκπαίδευση. Στον πίνακα βλέπουμε ότι οι εργαζόμενοι εκπαιδευτικοί στα σχολεία μας είναι 157.491, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΛ.ΣΤΑΤ. των ετών 2019 και 2020. Για να απορροφηθεί τόσος μεγάλος αριθμός υποψηφίων πρέπει να αποχωρήσουν όλοι οι ήδη υπηρετούντες τώρα στην Εκπαίδευση. Φυσικά υπάρχουν και τα κενά που είναι πολλά λένε μερικοί, πάρα πολλά λένε κάποιοι άλλοι. Σίγουρα είναι πολύ λιγότερα από τον αριθμό των υποψηφίων εκπαιδευτικών.

Αν διορίζονταν όλοι οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί τότε θα είχαμε συνολικά περί τους 300.000 εκπαιδευτικούς σε σύνολο περίπου ενός εκατομμυρίου μαθητών σε όλες τις βαθμίδες. Θα είχαμε, δηλαδή, τρεις μαθητές ανά εκπαιδευτικό, πράγμα εντελώς άτοπο. Το συμπέρασμα είναι ότι δε γίνεται να διοριστούν όλοι όσοι επιθυμούν να εργαστούν ως εκπαιδευτικοί.

Το ερώτημα είναι πώς φτάσαμε μέχρι εδώ. Η απόφαση διεύρυνσης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, που πάρθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 90, ήταν σε γενικές γραμμές σωστή. Αποτελεί στόχο της ΕΕ το 40% των νέων να είναι απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Λογικό αν σκεφθεί κανείς ότι οι εργασίες γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες και απαιτούν όλο και περισσότερες γνώσεις. Η διεύρυνση έγινε, όμως, με ελληνικό τρόπο. Δεν υπήρξε κάποια μελέτη για τις ανάγκες της οικονομίας, ώστε να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες της οικονομίας, δηλαδή το μέλλον των πτυχιούχων. Αντίθετα δημιουργήθηκαν τμήματα με γνώμονα να εισρεύσει χρήμα στις πόλεις της περιφέρειας και με τους διαθέσιμους καθηγητές που ήθελαν να διορίσουν. Αυτή η πολιτική που ακολουθήθηκε με συνέπεια από όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν τα τελευταία 20 χρόνια μας έφεραν στο σημερινό επαγγελματικό αδιέξοδο των πτυχιούχων.

Θα μου αντιτείνει κάποιος ότι όποιος σπουδάζει δε σημαίνει ότι υποχρεωτικά θα εργαστεί πάνω στο αντικείμενο που σπούδασε. Πολύ σωστά θα συμφωνήσω, αλλά είπε κανείς σ’ αυτά τα παιδιά όταν έμπαιναν όλο χαρά στο Πανεπιστήμιο και κοπίασαν για να πάρουν το πτυχίο τους ότι οι περισσότεροι δεν θα εργαστούν ποτέ πάνω σ’ αυτό που σπούδασαν; Όχι κανείς δεν τα προειδοποίησε. Έβλεπαν γύρω τους ότι κάποια στιγμή εύκολα ή δύσκολα οι περισσότεροι διορίζονταν και θεωρούσαν ότι το ίδιο θα συμβεί και μ’ αυτούς. Έτσι δημιουργήθηκε και ο όρος αδιόριστος εκπαιδευτικός, που είναι εντελώς παράλογος, διότι στηρίζεται στη αντίληψη ότι όποιος τελειώσει παιδαγωγικά ή μία καθηγητική σχολή έχει δικαίωμα διορισμού ως εκπαιδευτικός και, συνεπώς, ο αδιόριστος εκπαιδευτικός είναι αδικημένος. Οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί, λοιπόν, διεκδικούσαν περισσότερους διορισμούς για να καλυφθούν τα κενά. Φτάσαμε έτσι στο αδιέξοδο: Και να φύγουν όλοι οι εκπαιδευτικοί από τα σχολεία και πάλι δεν χωρούν όλοι οι αδιόριστοι.

Σε άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, πτυχιούχοι μαθηματικών, για παράδειγμα, είναι περιζήτητοι από τις επιχειρήσεις. Δεν κατευθύνονται όλοι προς την εκπαίδευση, όπως στην Ελλάδα. Σ’ εμάς η οικονομία δεν μπορεί να δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας, ώστε να απορροφηθούν πτυχιούχοι που τώρα κατευθύνονται προς την Εκπαίδευση.

Υπήρχε, βέβαια, και η λογική πολλών γονέων ας πάρει ένα πτυχίο το παιδί και θα το βολέψω εγώ σε κάποια θέση στο δημόσιο. Όταν με την οικονομική κρίση οι διορισμοί στο δημόσιο τελείωσαν το πρόβλημα έγινε οξύτερο και φθάσαμε στο σημερινό αδιέξοδο.

Πρέπει, λοιπόν, να πούμε στα παιδιά μας ότι οι πτυχιούχοι είναι πολύ περισσότεροι από τις θέσεις εργασίας που δημιουργεί η οικονομία. Ενώ είναι καλό να σπουδάσουν πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο να μην εργαστούν ποτέ πάνω στο αντικείμενο που σπούδασαν. Το βασικό πτυχίο δεν αρκεί για να βρουν εργασία οι πτυχιούχοι· πρόκειται μόνο για την αρχή. Χρειάζονται και άλλα προσόντα. Γι’ αυτό και πολλοί πτυχιούχοι σπεύδουν να κάνουν μεταπτυχιακό μετά το πέρας του βασικού κύκλου σπουδών και να προσπαθήσουν να αποκτήσουν και άλλες δεξιότητες, απαραίτητες στον κόσμο της εργασίας. Πρέπει να γνωρίζουν την αλήθεια πριν επιλέξουν να σπουδάσουν ή όχι, ώστε να έχουμε συνειδητοποιημένους φοιτητές.

Φυσικά πρέπει στην αναμενόμενη αναδιάρθρωση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης να ληφθεί υπόψη και το μέλλον των πτυχιούχων. Δεν είναι λογικό να διατίθενται 716 θέσεις στα τμήματα Θεολογίας το 2021. Είναι προφανές ότι πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των εισακτέων σ’ αυτά τα τμήματα. Δεν είναι, βέβαια, σωστό να προσαρμοστούν οι σπουδές στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, αλλά να υπάρχει μία επαφή. Να μη δημιουργούνται τμήματα που δεν δίνουν καμία προοπτική εργασίας στους αποφοίτους τους, μόνο και μόνο για να λέμε ότι τα παιδιά μας σπουδάζουν. Η αναδιάρθρωση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να γίνει στο πόδι, όπως γίνονται όλα στην Ελλάδα. Δεν αρκεί να γίνει διαβούλευση του Υπουργείου Παιδείας με τα Πανεπιστήμια. Πρέπει κάποιος να σκεφθεί και άλλα πράγματα, όπως το επαγγελματικό μέλλον των πτυχιούχων.