Των Καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη, Ακαδημαϊκού
Υποψήφιας Δρ. Μαριάννας Εσκαντάρ
Μπορεί η χρηματοοικονομική να σώσει τον πλανήτη; Προσανατολισμένες προς τομείς χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η ιδιωτική επένδυση και η παγκόσμια αποταμίευση θα είναι απαραίτητες για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από την επιστημονική κοινότητα τα τελευταία χρόνια, αρχίζουμε να αποδεχόμαστε την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής επειδή υλοποιείται μπροστά στα μάτια μας σήμερα.
Με το θέμα της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη έχουμε ασχοληθεί στην πρόσφατη βιβλιογραφία.
Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Δούμπος, Μ. Εσκαντάρ. κλιματική αλλαγή, οικολογία και κατάρρευση, Ναυτεμπορική, Τρίτη 14 Ιανουαρίου 2020.
Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, πράσινη χρηματοοικονομική: προκλήσεις και προοπτική, Ναυτεμπορική, Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2021.
Κ. Ζοπουνίδης, βιώσιμη χρηματοοικονομική: βασικός μοχλός για την αντιμετώπιση οικολογικών και οικονομικών προκλήσεων, Ναυτεμπορική, Σάββατο 21 Αυγούστου 2021.
Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, οδικός χάρτης πράσινης χρηματοοικονομικής, Ναυτεμπορική, Τετάρτη 1 Σεπτεμβρίου 2021.
Κύμα καύσωνα και πυρκαγιές στον Καναδά και την Ελλάδα, απόλυτα ρεκόρ ζέστης στην Ιταλία, με θερμοκρασίες σχεδόν 50°C, πλημμύρες στο Βέλγιο και Γερμανία, τυφώνα στη Νέα Υόρκη και καταρρακτώδεις βροχές. Οι θερινές καιρικές καταστροφές αντηχούν την κλιματική αλλαγή και θα είναι όλο και πιο συχνές. Η λειτουργία της οικονομίας δημιούργησε την κλιματική κρίση, η οικονομία είναι επίσης αυτή που θα μας επιτρέψει να προσαρμοστούμε, να την διευθετήσουμε. Η απομάκρυνση του άνθρακα από την οικονομία θα βοηθήσει στη σταθεροποίηση ή ακόμα και στην επιβράδυνση του ρυθμού υπερθέρμανσης.
Μελέτη του Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC
Λίγο περισσότερο από τριάντα χρόνια μετά τις πρώτες του μελέτες, η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την εξέλιξη του κλίματος, δημοσίευσε το πρώτο μέρος της έκτης έκθεσης αξιολόγησής της: είναι πλέον αποδεκτό ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει συντελέσει στη θέρμανση του πλανήτη.
Το IPCC είναι διακυβερνητικό όργανο ανοικτό σε όλες τις χώρες μέλη των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Αυτή τη στιγμή συγκεντρώνει 195 κράτη.
Αυτή η ομάδα δημιουργήθηκε το 1988 ως αποτελέσματα μιας διεθνούς πολιτικής πρωτοβουλίας, εξαρτάται από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών. Η διαδρομή προς την ουδετερότητα του άνθρακα έχει καθοριστεί. Δεν εξαρτάται από μια νέα τεχνολογία, από ένα νέο νόμο ή ένα νέο φόρο. Εξαρτάται από τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα των υφιστάμενων περιουσιακών στοιχείων στο σύστημά μας. Περιλαμβάνει μόνωση κτιρίων, αποδίδοντας τα εργοστάσια πιο αποτελεσματικά. Αυξάνοντας τον αριθμό των ηλεκτρικών αυτοκινήτων σε κυκλοφορία και αυξάνοντας την εγκατεστημένη ισχύ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αλλά, πρέπει να γίνει αυτός ο μετασχηματισμός σε μεγάλη κλίμακα: ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) εκτιμά ότι 4000 δις ευρώ ετησίων επενδύσεων θα επιτρέψουν τη μείωση κατά το ήμισυ των εκπομπών έως το 2030. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, το οποίο προσθέτει τις ανάγκες προσαρμογής των υποδομών μας έτσι ώστε να είναι πιο ανθεκτικές σε ανεπανόρθωτες καιρικές καταστροφές, θα απαιτηθούν επενδύσεις από 6000 έως 10000 δις ευρώ ετησίως.
Για τη χρηματοδότηση των αναγκών που υπολογίζονται από τον ΙΕΑ, το 3% της παγκόσμιας αποταμίευσης των 110 τρισεκατομμυρίων ευρώ ( το οποίο θα φθάσει τα 140 τρισεκατομμύρια ευρώ έως το 2025) θα πρέπει συνεπώς να κατευθύνεται κάθε χρόνο σε μια οικονομία με λιγότερες εκπομπές. Με την ενίσχυση του υπολογισμού των επιχειρήσεων που μειώνουν το αποτύπωμα άνθρακα άλλων. Χρηματοδοτώντας επιχειρήσεις που καταβάλλουν προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών τους (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, υπεύθυνη επιχείρηση με βάση τα κριτήρια ESG, Ναυτεμπορική, Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2020). Συχνά θεωρείται ότι η μετάβαση θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από φόρους, επιδοτήσεις και κρατικό χρέος, αλλά το 70% των επενδύσεων θα προέλθει από ιδιώτες φορείς. Η θεσμική χρηματοοικονομική είναι ο ακρογωνιαίος λίθος αυτών των ουσιαστικών μετασχηματισμών. Πολύ περισσότερο από την πολιτική ή την οικολογία.
Χρηματοοικονομική ως μηχανισμός εξόδου από την κρίση
Είναι η δύναμη κρούσης για να διατηρήσει την αξία των περιουσιακών στοιχείων. Εξακολουθεί να είναι απαραίτητο να προσανατολίζει τη στρατηγική της προς την αντιμετώπιση της έκτακτης κλιματικής ανάγκης τα επόμενα δέκα χρόνια. Προωθώντας παράλληλα επενδύσεις που παράγουν βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αξία. Συγκριτικά, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία σημαίνει επένδυση 1000 δις ευρώ έως το 2030.
Η απαλλαγή από άνθρακα και η προσαρμογή της οικονομίας αποτελούν το σημαντικότερο διαθρωτικό φορέα ανάπτυξης των επόμενων δέκα χρόνων. Αυτό το τμήμα αντιπροσωπεύει μόνο το 6 έως 10% του μελλοντικού παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με το ΔΝΤ, και περισσότερες από 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν.
Από κεφάλαια κοινωνικά υπεύθυνης επένδυσης σε κεφάλαια χρηματοοικονομικής με αντίκτυπο
Η υπεύθυνη επένδυση είναι καλή, αλλά δεν είναι πλέον αρκετή. Οι εταιρείες διαχείρισης προτείνουν ένα κοινωνικά υπεύθυνο κεφάλαιο. Έτσι περισσότερα από χίλα κεφάλαια σύμφωνα με τη Novethic, διεκδικούν μια προσέγγιση που βασίζεται στα κριτήρια ESG και τα μισά έχουν λάβει την ετικέτα ΚΥΕ (Βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, η αξιοσημείωτη άνοδος του ESG, Ναυτεμπορική, Δευτέρα 18 Ιανουαρίου 2021).
Στα κεφάλαια του κλίματος, νερού, ενεργειακής μετάβασης προστέθηκαν τα κεφάλαια που επενδύουν στην ευημερία της εργασίας ή την βιοποικιλότητα.
Σύμφωνα με την ΜΚΟ InfluenceMap, 71% των 723 κεφαλαίων κλίματος που μελέτησε, δεν σέβονται τη συμφωνία του Παρισίου που στοχεύουν να κρατήσουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε λιγότερο από 2°C.
Κάθε εταιρεία εφαρμόζει επίσης τη δική της μεθοδολογία για τον καθορισμό των μη χρηματοοικονομικών κριτηρίων που λαμβάνονται στα κεφάλαια ESG.
Σε ότι αφορά τα κεφάλαια της χρηματοοικονομικής με αντίκτυπο, 90 από αυτά διαχειρίζονται σχεδόν 4 δις ευρώ (πηγή: France Invest, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Χρηματοοικονομική με αντίκτυπο (impact finance), Ναυτεμπορική, Δευτέρα 2 Αυγούστου 2021).
Αλλά, μια μεγάλη ερώτηση απασχολεί τους επενδυτές. Η χρηματοοικονομική με αντίκτυπο είναι αποδοτική; Ναι, απαντά μια μελέτη της Financiere de l’Echiquier: οι 40 επιχειρήσεις που έλαβαν τις καλύτερες βαθμολογίες ESG ξεπερνούν το δείκτη MSCI Europe: +15,4% για τις πρώτες έναντι -3,32% για το δείκτη και +0,22% για τις 40 επιχειρήσεις που είχαν τις λιγότερο καλύτερες βαθμολογίες ESG.
Συμπερασματικά, σήμερα εναπόκειται στην οικονομία να παίξει το ρόλο της. Από την πλευρά τους, οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι οι μαχητικοί μηχανισμοί για τον πραγματικό μετασχηματισμό αυτών των στόχων όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών. Όσον αφορά τη χρηματοοικονομική, με τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, πρέπει να είναι ο άξονας για τη μετατροπή των αποταμιεύσεων σε χρηματοδότηση μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
