Πόσα χρήματα ξοδεύουμε για την εκπαίδευση των παιδιών μας

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected], www.stadiodromia.gr

Όλοι έχουμε ακούσει τους πολιτικούς μας να τονίζουν διαρκώς ότι η Παιδεία είναι επένδυση για το μέλλον της χώρας, είναι ο τρόπος να πετύχουμε ανάπτυξη και πολλά άλλα τέτοια εύηχα. Πώς όλα αυτά πραγματοποιούνται; Ποιες και πόσες είναι οι επενδύσεις στην Εκπαίδευση; Τα χρήματα που δαπανά το ελληνικό κράτος για την εκπαίδευση των παιδιών μας είναι 5.656 δολάρια ανά μαθητή. Πρόκειται για το μέσο όρο όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης. Με αυτά τα χρήματα που ξοδεύουμε για κάθε μαθητή ξεπερνάμε δύο μόνο χώρες: την Κολομβία και το Μεξικό και καταλαμβάνουμε την τρίτη θέση από το τέλος, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση τα χρήματα ανά φοιτητή είναι μόλις 3.503 δολάρια. Πιθανό να ρίχνουν το μέσο όρο οι λιμνάζοντες φοιτητές, που είναι, πια, περισσότεροι από τους κανονικής φοίτησης (237.241 στα κανονικά εξάμηνα φοίτησης και 252.718 πέραν των κανονικών εξαμήνων). Δεν γνωρίζουμε με βάση ποιον αριθμό γίνονται οι υπολογισμοί. Υπολογίζοντας μόνο την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ξεπερνάμε την Τουρκία, τη Χιλή και τη Λιθουανία (εκτός από την Κολομβία και το Μεξικό) καταλαμβάνοντας την 6^η θέση από το τέλος με δαπάνες ανά μαθητή 6.943 δολάρια το έτος 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Η Πορτογαλία μια χώρα στο μέγεθος της δικής μας, που ήταν πιο πίσω από εμάς, μας έχει περάσει προ πολλού. Ξοδεύει 10.013 δολάρια για κάθε μαθητή πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 11.987 δολάρια για κάθε φοιτητή. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής φαίνονται και στην αξιολόγηση PISA, όπου είναι αρκετά μπροστά από εμάς. Συγκεκριμένα το 2000 στην πρώτη αξιολόγηση PISA ήμασταν μαζί (474 στην κατανόηση κειμένου εμείς 470 η Πορτογαλία). Τώρα και στα 3 επιστημονικά αντικείμενα είναι 40 μονάδες πάνω από την Ελλάδα (457 εμείς έναντι 492 αυτών). Μας έχουν αφήσει πολύ πίσω αφού βρίσκονται πάνω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, ενώ εμείς είμαστε πολύ κάτω από το μέσο όρο. Είναι προφανές ότι εργάστηκαν και ξόδεψαν και χρήματα για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.

Χώρες με παρόμοιο ΑΕΠ με το δικό μας, όπως η Λετονία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Εσθονία ξοδεύουν περισσότερα για την Εκπαίδευση από την Ελλάδα. Η Κορέα, παρότι δεν έχει διπλάσιο ΑΕΠ από την Ελλάδα ξοδεύει τα διπλάσια χρήματα για την Εκπαίδευση από εμάς. Δείτε στον πίνακα τα στοιχεία Στην τελευταία στήλη παραθέτουμε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάθε χώρας, όπως το δίνει ο ΟΟΣΑ.

Αντίθετα εμείς, παρά τα παχιά λόγια για την Εκπαίδευση που είναι επένδυση στο μέλλον, δεν επενδύουμε χρήματα στην Εκπαίδευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο δεν μπορούσε να λειτουργήσει σωστά, γιατί οι server του δεν άντεχαν σε τόση κίνηση. Στα σχολεία μας η σύνδεση στο internet είναι σε πολλές περιπτώσεις πολύ αργή, οι υπολογιστές παρωχημένοι και πολλά άλλα που δείχνουν την έλλειψη χρημάτων. Έτσι φαίνεται ότι λειτουργούν τα πράγματα, αλλά στην ουσία υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου. Λέμε, λοιπόν, ότι έχουμε τηλεκπαίδευση, αλλά στην ουσία δεν έχουμε.

Φυσικά τα χρήματα δεν λύνουν τα προβλήματα. Απλά βελτιώνουν τις συνθήκες στα σχολεία. Δεν είναι μόνο οι υπολογιστές. Είναι οι εκπαιδευτικοί που γίνονται γυρολόγοι λόγω του θεσμού του αναπληρωτή, ενώ γνωρίζουμε ότι ένα σχολείο χρειάζεται μόνιμους εκπαιδευτικούς για να λειτουργεί σωστά. Είναι οι επιστάτες που δεν υπάρχουν, οι γραμματείς που δεν υπάρχουν. Φανταστείτε μία επιχείρηση να έχει 300 πελάτες, ένα διευθυντή και κανένα στη γραμματεία. Θα μπορούσε να λειτουργήσει; Μην απορούμε, λοιπόν, για τη λειτουργία των σχολείων. Απλά το συνηθίσαμε και δεν μας κάνει εντύπωση. Το παράλογο, όμως, υπάρχει.

Αν δεν υπήρχαν οι γονείς που πληρώνουν αγόγγυστα για να καλύψουν τις ανεπάρκειες του σχολείου τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα. Πληρώνουν ωδεία, για να μάθουν τα παιδιά τους μουσική, πληρώνουν καλλιτεχνικά εργαστήρια, για να μάθουν τα παιδιά τους ζωγραφική, πληρώνουν τα γυμναστήρια, για να γυμναστούν τα παιδιά τους, πληρώνουν τις ξένες γλώσσες, για να μάθουν αγγλικά τα παιδιά τους, πληρώνουν τα φροντιστήρια, για να μπουν στο Πανεπιστήμιο.

Τα χρήματα μπορούν, λοιπόν, να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής μέσα στα σχολεία, αλλά δεν αρκούν για να έχουμε καλές επιδόσεις. Χρειάζονται όραμα και στόχοι. Εδώ ζούμε το αντίθετο. Κάθε αλλαγή που κάνει οποιαδήποτε κυβέρνηση, η οποιαδήποτε αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι θα την καταργήσει όταν έλθει στην εξουσία. Αυτό γίνεται από όλα τα κόμματα όταν είναι στην αντιπολίτευση. Το κυβερνόν κόμμα όταν ήρθε στην εξουσία το 2019 κατάργησε τις πράσινες και κόκκινες σχολές, τα διετή προγράμματα σπουδών στα ΑΕΙ για αποφοίτους ΕΠΑΛ και την ίδρυση 37 νέων τμημάτων. Δεν εξετάζω αν έκανε καλά ή όχι. Αυτό είναι άλλη συζήτηση. Η αντιπολίτευση τώρα λέει ότι θα καταργήσει την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, την αξιολόγηση και θα επαναφέρει τις πράσινες και κόκκινες σχολές.

Δυστυχώς έτσι δεν προχωράμε. Γι’ αυτό μένουμε συνεχώς πίσω και μας περνούν οι άλλες χώρες, που καταφέρνουν να θέσουν στόχους και να προσπαθήσουν για την υλοποίησή τους με όσα μέσα διαθέτουν. Το τίμημα θα το πληρώσουν τα παιδιά μας, που δεν θα βρίσκουν δουλειά ή θα βρίσκουν κακοπληρωμένη δουλειά, διότι όλα αυτά υποθηκεύουν το μέλλον τους. Τα αποτελέσματα της Εκπαίδευσης χρειάζονται πάνω από μία δεκαετία για να γίνου ορατά. Αν δεν υπάρξει εθνική συνεννόηση θα πελαγοδρομούμε και θα μεγαλώνει συνεχώς η απόστασή μας από τους άλλους που προχωρούν. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι στις άλλες χώρες δεν υπάρχουν διαφωνίες, δεν υπάρχουν διαφορετικές προτάσεις, αλλά καταφέρνουν και έχουν μία συνέχεια. Δεν κάνουν συνεχώς μπρος – πίσω, μένοντας, τελικά, στάσιμοι.