Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Στέλεχος αυτής της κυβέρνησης, λίγο αφότου «έκλεισε κι αυτός ο γύρος διαπραγματεύσεων» και ξεκίνησε το νομοσχέδιο με τα συμπληρωμένα προαπαιτούμενα/milestones την ανηφορική πορεία του προς τη Βουλή των Ελλήνων -φυσικά με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, μόνη πλέον μορφή νομοθέτησης που μας έχει απομείνει, δίπλα στις ΠΝΠ…-, μας απαίτησε μισοαστεία/μισοσοβαρά «να πούμε επιτέλους κι έναν καλό λόγο» αφού τα πράγματα προχωρούν, αφού ένα ακόμη αδιέξοδο ξεπερνιέται προτού γίνει αληθινά επικίνδυνο (Ως προς το τελευταίο, να συμφωνήσουμε προκαταβολικά: αν έμενε λίγο ακόμη σε εκκρεμότητα όχι τόσο η υποδόση των 2 δισ., αλλά η υπόθεση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, θα φλερτάραμε και πάλι στην οικονομία με την ανακοπή. Που δεν κατάφεραν να μας τη φέρουν τα capital controls και η «τραπεζική αργία» του αλήστου μνήμης Γιάνη -με ένα «ν»- Βαρουφάκη).
Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση και τούτο επειδή πέρα απ’ όλα τα άλλα ετούτη η φάση διαπραγμάτευσης πήγε όντως τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα, ιδιαίτερα στο καταταλαιπωρημένο θέμα της προστασίας από πλειστηριασμούς για τα ενυπόθηκα δάνεια πρώτης κατοικίας. Οχι όμως υπό την έννοια που, θαρρούμε, το εννοούσε ο συνομιλητής μας. Τι εννοούμε; Στο ζήτημα της προστασίας από τους πλειστηριασμούς, η «τριφασικη λύση» που τελικά προκρίθηκε -και η οποία έφερε στην τρόικα/κουαρτέτο έναν μόλις συγκρατούμενο ενθουσιασμό: μη βιαστείτε όμως να σκεφτείτε «αφού χαίρονται οι τροϊκανοί, εμείς πρέπει να θρηνούμε!»- αποτελεί μετάβαση σε άλλη εποχή. Εως τώρα, η έννοια «προστασία των δανειοληπτών» σήμαινε ότι το κράτος, ο νομοθέτης άνοιγε για όσους βρέθηκαν με ένα ενυπόθηκο δάνειο που δεν μπορούν να το εξυπηρετήσουν επειδή τα εισοδήματά τους κατέρρευσαν (αφήστε μια στιγμή κατά μέρος τους «στρατηγικούς κακοπληρωτές», αφήστε κατά μέρος και όσους πίστεψαν στη βαριά αντικοινωνική κραυγή «Σεισάχθεια!») μιαν ομπρέλα προστασίας.
Τόσο ο νόμος Κατσέλη -ο οποίος, βέβαια, ήταν μια κατάσταση του 2010, πριν προχωρήσει η κατολίσθηση της οικονομίας και μετατραπεί σε μαύρη τρύπα η κτηματαγορά- όσο και η προσπάθεια Κωστή Χατζηδάκη του 2014, ένα λένε στον δανειολήπτη (και, συνεπώς, στην τράπεζά του): «Εγώ, το κράτος, σου παρέχω προστασία σ’ εσένα τον δανειολήπτη/επενδυτή. Εσύ, δανειστή/τράπεζα, βολέψου με παραπομπή του προβλήματος στο μέλλον».
Μάλιστα, επειδή στην Ελλάδα ζούμε και λύσεις δεν δίνονται χωρίς μια σοβαρή δόση υποκρισίας, η προστασία παρεχόταν με παραπομπή στη Δικαιοσύνη. Εκεί, οι πραγματικές συνθήκες εκδίκασης των υποθέσεων παρέπεμπαν σε δικασίμους μέχρι και μετά το 2030, παγώνοντας το σύνολο δανειακών σχέσεων (και όχι μόνο την έκθεση σε δάνεια πρώτης κατοικίας). Και επιτρέποντας μια κατάσταση όχι απλώς moral hazard -τα κορόιδα/συνεπείς δανειολήπτες καθώς και τα άλλα κορόιδα/μη ιδιοκτήτες, έβλεπαν δίπλα στους άτυχους συμπολίτες με τα κόκκινα δάνεια να θάλλουν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές- αλλά κυρίως εγκατάστασης σε αδιέξοδο για το τραπεζικό σύστημα.
Τώρα, τι γίνεται; Ή, μάλλον, τι επιχειρείται; Τώρα η προστασία του κράτους παρέχεται μόνο για τη χαμηλότερη στρώση δανειοληπτών: γι’ αυτήν -λένε πως είναι ένα 25% του συνόλου: θα δείξει!- δεν υφίσταται απειλή πλειστηριασμού. Κι αυτοί, όμως, «κάτι» θα πρέπει να καταβάλουν για εξυπηρέτηση του δανείου τους, πλην σε πλήρη αδυναμία το εν λόγω «κάτι» θα το πληρώσει ο προϋπολογισμός. Στο ανώτερο στρώμα -ένα 40%, πάλι θα δείξει πόσο θα είναι!- δεν υπάρχει πλέον προστασία, ή μάλλον… υπάρχει, στο μέτρο που οι τράπεζες οι ίδιες δεν ενδιαφέρονται να κάνουν ό,τι έγινε στην Ισπανία και να φορτωθούν μη αξιοποιήσιμα ακίνητα, καθηλώνοντας ταυτόχρονα την κτηματαγορά στα τάρταρα (και κοκκινίζοντας κι άλλο τα χαρτοφυλάκιά τους).
Ομως στο μεσαίο στρώμα δανειοληπτών, γύρω στις 150.000 οικογένειες, εκεί δηλαδή όπου η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε πετύχει την πιο ενδιαφέρουσα διείσδυσή της, στη μεσαία τάξη που βυθίζεται, εκείνο που γίνεται/εκείνο που θα επιχειρηθεί, θα είναι να ρυθμιστούν τα «κόκκινα» δάνεια σε (αναγκαστική!) συνεργασία των δανειοληπτών με τις τράπεζες. Πρόκειται για πραγματικά σημαντική μετάβαση, μετάβαση νοοτροπίας. Θα λειτουργήσει; Αν ναι, τότε θα είναι στρωμένος ο δρόμος και για την ακόμη πιο βαριά σε συνέπειες ρύθμιση των επιχειρηματικών δανείων. Αυτά, όμως… down the road που λένε. Οπως και η διαβόητη «νέα διακυβέρνηση/governance» των τραπεζών.
