Από την έντυπη έκδοση
του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Είναι πολύ πιθανόν, τα χρόνια που έρχονται, τα «τραμπ-εκονόμικς» να δημιουργήσουν σχολή – για το καλύτερο ή το χειρότερο της παγκόσμιας οικονομίας. Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής που έχει ανακοινώσει ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ είναι να παραμείνει στο αξίωμά του.
Το υπογραμμίζουμε αυτό διότι εις βάρος του τρέχουν 77 προσφυγές για οικονομικές απάτες και φοροδιαφυγή, που κανείς δεν γνωρίζει πώς θα εξελιχθούν – ιδιαίτερα δε σε μία εποχή που ο δισεκατομμυριούχος κύριος Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει πολλούς φίλους, ούτε καν στο ίδιο του το κόμμα. Κατά συνέπεια, μία εξέλιξη σαν αυτή που έδιωξε τον Ρίτσαρντ Νίξον από την εξουσία κάθε άλλο παρά έκπληξη θα ήταν, ειδικά στην Αμερική όπου το κράτος δικαίου έχει αποδείξει πως δεν παίζει. Κατά τα άλλα, το οικονομικό πρόγραμμα που έχει ανακοινώσει ο νέος πρόεδρος στηρίζεται στους ακόλουθους άξονες:
- Μείωση της φορολογίας,
- Περισσότερες δαπάνες για έργα υποδομής,
- Μείωση των δαπανών για περιβαλλοντικούς και κλιματικούς λόγους,
- Λιγότερο διεθνές εμπόριο,
- Ιδιωτικοποίηση της υγείας,
- Πολιτικός έλεγχος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας,
- Λιγότεροι μετανάστες.
Αναφορικά με τη μείωση της φορολογίας, ο Ντ. Τραμπ έχει στόχο να μειώσει τους φόρους κατά 4.400 δισεκατομμύρια δολάρια σε δέκα χρόνια, ήτοι κατά 6% ετησίως, επί του συνόλου των φορολογικών εσόδων. Έτσι, κάθε Αμερικανός θα επωφεληθεί από τη μείωση αυτή, με τις φορολογικές κλίμακες από επτά να γίνονται τρεις (12%, 25% και 33%). Θα υπάρξουν και πρόσθετες ελαφρύνσεις, με σκοπό να διευκολυνθεί η εκπαίδευση των παιδιών. Επίσης, καταργείται ο φόρος κληρονομιάς, ο οποίος σήμερα εφαρμόζεται σε περιπτώσεις άνω των 5 εκατ. δολαρίων. Τέλος, η φορολογία των πλουσιότερων Αμερικανών, αντί να είναι κατ’ ανώτατο όριο 39,5%, θα πέσει στο 33%.
Ως προς τις επιχειρήσεις, ο νέος πρόεδρος φιλοδοξεί να κατεβάσει τη φορολόγηση των κερδών από το 35% στο 15%, ποσοστό που θα ισχύει για όλες τις εταιρικές μορφές. Οι δε εταιρείες που διατηρούν κεφάλαια σε φορολογικούς παραδείσους θα μπορούν να τα επαναπατρίσουν με τον συντελεστή φορολόγησης να μην ξεπερνά το 10%.
Όσον αφορά τις επενδύσεις σε οικοδομές, ο Ντ. Τραμπ έχει υποσχεθεί έργα 1.000 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μία δεκαετία – γεγονός κάθε άλλο παρά ανέφικτο. Έχει υποσχεθεί επίσης φορολογικές απαλλαγές στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που θα αποφασίσουν να επενδύσουν και οι οποίες θα μπορούν να χρηματοδοτούνται με ιδιωτικά κεφάλαια σε ποσοστό έως και 85%.
Έγκυροι παρατηρητές υπογραμμίζουν ότι το πρόγραμμα αυτό είναι απολύτως ρεαλιστικό, διότι οι ΗΠΑ πάσχουν από υποδομές και άρα από μόνο του θα μπορούσε να προσφέρει στην αμερικανική οικονομία ρυθμό ανάπτυξης 2%-3% τον χρόνο. Κατά συνέπεια, λένε οι σύμβουλοι του νέου προέδρου, το φορολογικό κόστος των 1.500 δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα προκύψει από τις μειώσεις φόρων, θα υπερκαλυφθεί από τα 1.800 δισεκατομμύρια δολάρια πρόσθετων εισπράξεων που θα αποφέρει το πρόγραμμα ανάπτυξης. Αν, δε, ληφθεί υπ’ όψιν και η κατά 800 δισεκατομμύρια δολάρια μείωση των δημόσιων δαπανών, κυρίως μέσω περιορισμού του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, τότε χρηματοδοτείται και η πρόθεση του νέου προέδρου να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες από 3% σε 6,5% του ΑΕΠ.
Κορυφαίος Ευρωπαίος οικονομολόγος, διόλου φιλικός προς τον νέο πρόεδρο, μας είπε ότι αυτή η οικονομική πολιτική έχει μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας και, αν οι ΗΠΑ αρχίσουν να αναπτύσσονται με ρυθμό 3%-4% ετησίως, η πιθανή ενίσχυση του δολαρίου θα έχει ευνοϊκές επιπτώσεις στην πορεία του ευρώ, το οποίο θα γίνει πιο ανταγωνιστικό. Κατά πόσον, βέβαια, η πολιτική αυτή θα μειώσει τις υπάρχουσες ανισότητες στις ΗΠΑ, μένει να αποδειχθεί, μας υπογράμμισε ο συνομιλητής μας.
Σημειώνουμε ότι ο νέος πρόεδρος έχει υποσχεθεί να μην τηρήσει τις υποχρεώσεις των ΗΠΑ ως προς την κλιματική αλλαγή, στην οποία δεν πιστεύει, και ως εκ τούτου θα ενισχύσει ενεργειακές επενδύσεις για εξορύξεις άνθρακος και πετρελαίου. Επίσης, θα επαναδραστηριοποιήσει το σχέδιο του πετρελαιαγωγού Keystone XL, ο οποίος θα συνδέσει τον Καναδά με τις ΗΠΑ.
Στο επίπεδο του παγκόσμιου εμπορίου, Κίνα και Μεξικό είναι τα μαύρα πρόβατα του Ντόναλντ Τραμπ. Ο νέος πρόεδρος έχει την πρόθεση να επιβαρύνει τις κινεζικές εισαγωγές στις ΗΠΑ έως και 45%, τις δε αντίστοιχες μεξικανικές με 35%. Θέλει επίσης να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από τη Συμφωνία με τις χώρες της Ασίας και σκοπεύει να επαναδιαπραγματευτεί τη Συμφωνία NAFTA με το Μεξικό και τον Καναδά.
Στο πλαίσιο αυτό, πρόθεσή του είναι να «παγώσει» και τις όποιες συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, επιχειρηματικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι κάτι τέτοιο είναι «ευσεβής πόθος». Μπορεί ο Ντ. Τραμπ να το παίζει ιεραπόστολος της «αποπαγκοσμιοποίησης», πλην όμως «υπό ειρηνικές συνθήκες η Ιστορία δεν πάει πίσω», μας είπε εκπρόσωπος του αμερικανικού διπλωματικού λόμπι στις Βρυξέλλες.
Στο οικονομικό πρόγραμμα του νέου προέδρου πολύς λόγος γίνεται και για την ιδιωτικοποίηση της υγείας στις ΗΠΑ, μέσω συστήματος κοινωνικής προστασίας που θα στηρίζεται σε χορηγούμενο από τις δημόσιες αρχές voucher. Τονίζουμε ότι το πρόγραμμα αυτό, που είναι στον αντίποδα του γνωστού Obamacare, έτυχε ευρείας λαϊκής αποδοχής σε υποβαθμισμένες Πολιτείες, όπως η Πενσυλβάνια, το Μίσιγκαν και το Οχάιο, όπου πολύς κόσμος πιστεύει ότι το κάθε άτομο πρέπει να αποφασίζει μόνο του πόσα θέλει να ξοδεύει για την υγεία του.
Μάχη αναμένεται να δοθεί επίσης μεταξύ του νέου προέδρου και της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (Fed). Ο Ντόναλντ Τραμπ και το επιτελείο του πιστεύουν ότι η χρηματοοικονομική κρίση που έπληξε το παγκόσμιο σύστημα είναι έργο της Fed.
Κατά την άποψή τους, μετά την πτώχευση της τράπεζας Λίμαν Μπράδερς, ο τότε επικεφαλής της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, ακολούθησε ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές οι οποίες άφησαν απροστάτευτους τους καταναλωτές και έσωσαν τραπεζικά ιδρύματα που δεν έπρεπε να σωθούν. Στο επίπεδο αυτό, βέβαια, ο Ντ. Τραμπ και το επιτελείο του δεν έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, είναι όμως φανερό από αυτά που λένε ότι θέλουν να θέσουν υπό έλεγχο τη Fed. Αυτό σημαίνει ότι οι σχέσεις του νέου προέδρου με την πρόεδρο της Fed, Τζάνετ Γέλεν, η οποία πρέπει να αποσυρθεί τον Φεβρουάριο του 2018, θα είναι κάτι παραπάνω από «συννεφιασμένες». Σαφώς δε, η προοπτική αυτή ήδη καταγράφεται και εκτιμάται δεόντως από τις αγορές, οι οποίες βλέπουν ότι δεν αποκλείεται η θητεία Τραμπ στον Λευκό Οίκο να τους επιφυλάσσει «πεδίον δόξης λαμπρόν».
Σε ό,τι αφορά την προσωπική μας εκτίμηση, θεωρούμε ότι ο νέος πρόεδρος θα αντιμετωπίσει προβλήματα με το ίδιο του το κόμμα, που είναι πλέον πανίσχυρο στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στη Γερουσία, αλλά και με τον Ρεπουμπλικανό Πολ Ράιαν, τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, τον οποίον ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένως χλευάσει.
Κατά συνέπεια, πολλά από αυτά που ο νέος Αμερικανός πρόεδρος υποσχέθηκε θα αρχίσουν να διαγράφονται με ταχύτητα. Αν δε του μείνει μόνον η εφαρμογή της οικονομικής του πολιτικής, αυτό τελικά ίσως να μην είναι καθόλου κακό για τη διεθνή οικονομία – ιδιαίτερα τώρα, που η απειλή να σκάσει η κινεζική φούσκα είναι ante portas.
