Από την έντυπη έκδοση
Tου Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Aφορμή γι’ αυτό το σημείωμα, το Συνέδριο Prodexpo 2018 «για την Ανάπτυξη και Αξιοποίηση της Ακίνητης Περιουσίας» (το 19ο, σε ετήσια βάση: ξεκίνησε όταν η έννοια του real estate άρχιζε να επιταχύνει στην Ελλάδα⋅ έζησε και παρακολούθησε τα χρόνια της ανόδου και του ξεσαλώματος/της φούσκας εκεί γύρω στο 2004-7⋅ είδε την κατάρρευση μετά το 2008⋅ βάδισε την έρημο των τελευταίων χρόνων⋅ από πέρσι βλέπει κάτι πάλι να βλασταίνει), όπου με μια ομοβροντία παρουσιάσεων και αναλύσεων από επαγγελματίες του κλάδου επιχειρήθηκε να καταδειχθεί «που πάει το ακίνητο», πώς επηρεάζει την συνολική οικονομική δραστηριότητα. Συν -ματιά στην κρυστάλλινη σφαίρα- πού θα πάνε τώρα τα πράγματα στον πάντα κρίσιμο για την ελληνική οικονομία τομέα.
Από την εποχή που ο Ξενοφών Ζολώτας, ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κάποια στιγμή ως υπουργός Συντονισμού, ακόμη και ως πρωθυπουργός, αλλά πάντα ως «ο καθηγητής», δίδασκε στη δημοσιογραφική ομήγυρη ότι στην Ελλάδα πάντα θα ισχύει το δόγμα «quand le batiment va, tout va» -και τούτο για να δικαιολογήσει απόψεις σχετικά με την προσεκτική φορολόγηση των ακινήτων, άλλες απόψεις σχετικά με την ελληνική εκδοχή πολεοδόμησης ή και για την χρηματοδότηση του οικιστικού τομέα (μέχρι και τη δεκαετία του ‘90) μέσω της μοναδικότητας της αντιπαροχής- και μέχρι την τελευταία δεκαπενταετία, όπου η φούσκα υψώθηκε κι ύστερα έσκασε δραματικά με βασικό συντελεστή τον δανεισμό και το απόλυτο στέρεμά του, το ακίνητο λειτούργησε στην Ελλάδα σαν κεντρική φέρουσα δύναμη της οικονομίας.
Συμβολή στο ΑΕΠ, φορέας απασχόλησης, ακόμη και κοινωνική/πολιτική άμπωτη με το ΕΕΤΗΔΕ/χαράτσι Βενιζέλου και τώρα τον ΕΝΦΙΑ, πλήθος ερμηνευτικές άκριες έχουν το ακίνητο, στο επίκεντρο.
Οπότε τώρα, τώρα που ο τζίρος που θα πραγματοποιηθεί π.χ. στα επαγγελματικά ακίνητα για το 2018 υπολογίζεται στα 450 εκατομμύρια ευρώ, ή πάλι τώρα όπου στην Αθήνα και μόνο υπάρχουν 7.300 ενεργές καταχωρήσεις στην AirBnB (κάπου 12.000 αν προστεθούν και οι ντουζίνες ανάλογες πλατφόρμες) με τζίρο στα 1,5-1,7 δισ. ευρώ σε σύνολο χώρας (με 1.000.000 πελάτες, από 150 χώρες προέλευσης), η ματιά στο ακίνητο είναι ένα απόλυτα εύλογο αντανακλαστικό.
Ακόμη κι αν ο μέσος Έλληνας το βλέπει το θέμα περισσότερο υπό το πρίσμα του reverse wealth effect/της αίσθησης απώλειας πλούτου από την κατάρρευση των τιμών (που μόλις τώρα κάνουν ένα «τσικ» επαναφοράς)⋅ υπό το πρίσμα των «κόκκινων» δανείων και των (ουσιαστικά πλέον) επαπειλούμενων πλειστηριασμών⋅ υπό το πρίσμα του ΕΝΦΙΑ (επί, σταθερά, εικονικών «αντικειμενικών αξιών» για ένα 40% των περιπτώσεων). υπό το πρίσμα των ενοικίων που σκαρφαλώνουν (πάντως στις οάσεις AirBnB, οι οποίες γίνονται απειλητικές για τη ζωή των αυτοχθόνων).
Ο περιορισμένος χώρος δεν επιτρέπει μια έστω και αποσπασματική παρένθεση όσων οι πολύπειροι παρεμβαίνοντας στη 19η Prodexpo κατέθεσαν σε μια ευρύτατη βεντάλια θεμάτων. Όμως θα θεωρήσουμε ότι έχουμε την τεκμαρτή ανοχή τους να δώσουμε μια δική μας «μεγάλη εικόνα». Λοιπόν: Στο μεν επαγγελματικό ακίνητο συνεχίζεται μια -ήπια, αλλά σαφής- άνοδος, σε υπόβαθρο σταθεροποίησης. Εκεί, οι διαδοχικές «ευκαιρίες» τακτοποίησης έχουν βοηθήσει ώστε να ευθυγραμμισθεί το παλιό απόθεμα στις πολεοδομικές απαιτήσεις – αλλά και γενικά να επικρατήσει μια αντίληψη περί νομιμότητας που, σιγά-σιγά, καθιστά όλο και περισσότερα ακίνητα εμπορεύσιμα αν και, για τους μεγάλους ξένους, ή τους με διεθνή νοοτροπία επενδυτές, μόνον λίγα καινούργια ακίνητα δημιουργούν ενδιαφέρον). Στα οικιστικά, αν και υπάρχουν 2-3 τρίμηνα με θετικό πρόσημο, ο ρυθμός βελτίωσης θυμίζει σημειωτόν.
Τα χαρτοφυλάκια όσων προσήλθαν σε επενδύσεις real estate παραμένουν παγωμένα επί μια 10ετία – και τούτο αφού πέρασε μια περίοδος του «χτίστε οπουδήποτε, οτιδήποτε». Αυτό, μαζί με το πολυιδιοκτησιακό καθεστώς, κάνει δύσκολο τι να απευθύνεται κανείς σε ξένους. Ούτως ή άλλως, όσο κι αν η παρουσία ξένων είναι σημαντική για να πάρει τα πάνω της η κτηματαγορά -εδώ μπαίνει στη μέση και η υπόθεση της «χρυσής βίζας» με τα όλα τα (ήδη) προβλήματά της…- την αγορά μόνον η ελληνική ζήτηση θα μπορέσει να σηκώσει. Όμως, οι Έλληνες με τη φορολογική πίεση (ΕΝΦΙΑ, αλλ’ όχι μόνο) και με τη διαβρωτική λειτουργία των Πόθεν Έσχες (νοοθετημένων και σκιωδών) διατάξεων.
Γιατί λοιπόν θα μπορούσαν να προσέλθουν; Το είπε, ευγενικά, ένας των συμμετεχόντων στην Prodexpo: «Σιγά-σιγά, όλοι αντιλαμβάνονται ότι όταν κρατάς χρήματα σε μια τράπεζα, στην ουσία τα δανείζεις σε μια επιχείρηση». Οπότε, το ακίνητο υπόσχεται/απειλεί να ξαναγίνει καταφύγιο αξίας για όσους το δουν.
