Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για την πραγματική δυναμικότητα των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) και τον αριθμό των αποφοιτησάντων από αυτές που φέρνει στη δημοσιότητα η «Ν». Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέρχονται από το ίδιο το υπουργείο Ναυτιλίας, κατά τη διάρκεια πέντε διδακτικών ετών (από το εκπαιδευτικό έτος 2010-2011 μέχρι και το 2014-2015) εισήλθαν στις ΑΕΝ συνολικά 7.309 σπουδαστές και αποφοίτησαν μόλις 3.750 σπουδαστές (ποσοστό 51,3%). Ειδικότερα το εκπαιδευτικό έτος 2010-2011 εισήλθαν σε όλες τις ΑΕΝ συνολικά 1.134 σπουδαστές. Τέσσερα χρόνια αργότερα, από τη «σειρά» αυτή αποφοίτησαν 664 σπουδαστές, δηλαδή ποσοστό 58,55%.
Ανάλογη είναι η εικόνα και τις επόμενες χρονιές, καθώς στο επόμενο εκπαιδευτικό έτος 2011-2012 εισήλθαν στις σχολές 1.544 σπουδαστές και αποφοίτησαν από το έτος αυτό μετά από τέσσερα χρόνια 878 σπουδαστές (ποσοστό 56,86%) Επίσης το εκπαιδευτικό έτος 2014-2015 εισήλθαν στις σχολές 1.693 σπουδαστές και αποφοίτησαν 652 σπουδαστές (ποσοστό 38,51%) Το φαινόμενο αυτό προβλημάτιζε πάντοτε τη ναυτιλιακή κοινότητα, καθώς δημιουργεί ένα έλλειμμα Ελλήνων αξιωματικών. Όπως σημειώνουν οι Έλληνες πλοιοκτήτες, ο μικρός αριθμός αποφοίτων από τις ΑΕΝ είναι και ο λόγος που δεν βρίσκουν εύκολα αξιωματικούς από την Ελλάδα για τα πλοία τους και γι’ αυτό πολλοί αποφεύγουν την ελληνική σημαία.
Κριτική για την εισαγωγή
Επίσης οι πλοιοκτήτες ασκούν κριτική στο ισχύον σύστημα εισαγωγής στις ΑΕΝ και γενικότερα πρόσβασης στο ναυτικό επάγγελμα, καθώς, όπως σημειώνουν, έτσι όπως λειτουργεί δεν ενθαρρύνει να βρουν διέξοδο στη θάλασσα τα παιδιά που έχουν πραγματική ανάγκη για εργασία σε ένα προσοδοφόρο επάγγελμα ή αγάπη για τη ναυτιλία, αφού αποκλειστικό κριτήριο εισαγωγής παραμένουν οι βαθμοί σε κάποια μαθήματα. Ο ελληνικός εφοπλισμός κάνει επίσης λόγο για ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, που εκτινάσσει σε μη ανταγωνιστικά επίπεδα τους μισθούς των ικανών Ελλήνων αξιωματικών. Βέβαια, ο αντίλογος από την πλευρά των αξιωματικών εμπορικού ναυτικού αναφέρει ότι η ποιότητα του Έλληνα ναυτικού είναι εγγύηση για τη χρηστή, ασφαλή και αποτελεσματική διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων εφοπλιστών, δηλαδή των πλοίων που είναι μεγάλης αξίας.
Χρειάζονται 2.000 ετησίως
Σε κάθε περίπτωση, το Ναυτικό Επιμελητήριο είχε υπολογίσει παλαιότερα, αλλά το ίδιο ισχύει και τώρα, ότι για να έχουμε έναν πλοίαρχο και έναν πρώτο μηχανικό στο 90% του εμπορικού μας στόλου και να υπάρχει ένας αρχιπλοίαρχος και ένας αρχιμηχανικός στα γραφεία για κάθε τέσσερα πλοία θα πρέπει να εισάγονται στις σχολές για να υπηρετήσουν τη ναυτιλία μας περίπου 2.000 υποψήφιοι ετησίως.
Το SkillSea project της Ευρώπης
Ωστόσο, το έλλειμα αξιωματικών δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Όπως σημειώνει στην ετήσια έκθεσή της, η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών παρακολουθεί «με ανησυχία την αυξανόμενη ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης αξιωματικών διεθνώς, η οποία αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τα προσεχή έτη. Για να μπορέσει η ναυτιλία να διατηρήσει την αναγκαία γνώση και τεχνογνωσία, είναι ζωτικής σημασίας η εξασφάλιση επαρκούς αριθμού καλά καταρτισμένων ναυτικών για τα πλοία στο μέλλον.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΕΕ συμμετέχει ως μέλος της Ένωσης Ευρωπαϊκών Εφοπλιστικών Ενώσεων (ECSA) στον εν εξελίξει διάλογο με τον κοινωνικό της εταίρο, την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Μεταφορές (ETF), με σκοπό την προσέλκυση των νεότερων γενεών στο ναυτικό επάγγελμα. Στο πλαίσιο αυτό, το 2019 ξεκίνησε η υλοποίηση του προγράμματος SkillSea.
Το εν λόγω project είναι ένα τετραετές πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο υλοποιείται από ομάδα αποτελούμενη από τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους στον τομέα της ναυτιλίας (ECSA και ETF), σχολές εμπορικού ναυτικού και λοιπούς ενδιαφερόμενους φορείς. Το SkillSea project έχει στόχο, μεταξύ άλλων, την προσαρμογή της ναυτικής εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της ναυτιλίας, την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών φορέων, των αρμόδιων αρχών και της βιομηχανίας, και την πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών σε τεχνογνωσία. Η ΕΕΕ υποστηρίζει το πρόγραμμα SkillSea και συμμετέχει στο Advisory Board του project.
Η ΕΕΕ χαιρετίζει τη MLC 2006
Επιπλέον η ΕΕΕ «χαιρετίζει την εκτεταμένη κύρωση της Σύμβασης Ναυτικής Εργασίας (Maritime Labour Convention – MLC 2006), με τον αριθμό των κυρώσεων να ανέρχεται σε 93 μέχρι τον Ιούνιο του 2019, καθώς και την εκστρατεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (LO) με στόχο την επίτευξη του συμβολικού αριθμού 100 κυρώσεων εντός του 2019, που συμπίπτει με την 100ή επέτειο του ILO. Η MLC 2006 εξασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και εργασίας για όλους τους ναυτικούς, καθώς και ίσους όρους ανταγωνισμού για τον ναυτιλιακό κλάδο. Αποτελεί ένα μοναδικό νομοθέτημα διεθνούς εφαρμογής, δεδομένου ότι υιοθετήθηκε με συμφωνία των κυβερνήσεων, των εκπροσώπων εργοδοτών και εργαζομένων και αντικατοπτρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τόσο του ναυτικού επαγγέλματος όσο και της διεθνούς ναυτιλίας».
Θ. Βενιάμης: Αναζωπύρωση
Τέλος, να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος της ΕΕΕ Θεόδωρος Βενιάμης δηλώνει με κάθε ευκαιρία ότι «προτεραιότητα της ΕΕΕ παραμένει και η αναζωπύρωση της ναυτοσύνης του λαού μας, προκειμένου να μη χάσουμε ως έθνος τη ναυτική μας ικανότητα και τεχνογνωσία.
Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η αναβάθμιση της εικόνας του ναυτικού επαγγέλματος στην κοινωνία, η βελτίωση του συστήματος της ναυτικής εκπαίδευσης, αλλά και η προσέλκυση ικανών και κατάλληλα εκπαιδευμένων νέων στελεχών στα πλοία και στις εταιρείες.
Για την επίτευξη των στόχων η ΕΕΕ έχει ένα ολιστικό πρόγραμμα δράσης, βασισμένο σε ρεαλιστικές προτάσεις, το οποίο είναι στη διάθεση της πολιτείας.
Στο πλαίσιο αυτό, καλείται και η ελληνική ναυτεργασία και οι εκπρόσωποί της να λάβουν υπόψη τους τον παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα της διεθνούς ναυτιλίας και των αρχών της ανταγωνιστικότητας που ισχύουν και για τη ναυτεργασία διεθνώς, ώστε να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να δοθεί στους νέους της πατρίδας μας η επαγγελματική διέξοδος του ναυτικού επαγγέλματος».
Γιατί αφήνουν τις σχολές
Στο ερώτημα γιατί οι σπουδαστές εγκαταλείπουν στην πορεία των σπουδών τους τις ΑΕΝ, οι απαντήσεις που έχουν προκύψει από σχετικές έρευνες, μία εκ των οποίων ήταν του Ιδρύματος Ευγενίδου, αναφέρουν μεταξύ άλλων ότι:
- Κάποιοι σπουδαστές διαπιστώνουν ότι δεν τους ταιριάζει το συγκεκριμένο επάγγελμα.
- Επίσης, ένας αριθμός διαρροών αποδίδεται στο γεγονός ότι ορισμένοι σπουδαστές εγγράφονται στις σχολές μόνο για λόγους αναβολής.
- Ένα μέρος της παρατηρούμενης διαρροής οφείλεται στις γυναίκες-σπουδάστριες που αποχωρούν, καθώς θεωρούν ότι τελικά οι δυσκολίες είναι πολύ περισσότερες απ’ ό,τι ίσως αρχικά υπολόγιζαν.
- Επιπλέον ένα ποσοστό διαρροής μπορεί να αποδοθεί στις συνθήκες που βιώνουν οι σπουδαστές τόσο στις σχολές όσο και στη διάρκεια των ταξιδιών, καθώς οι ιδιομορφίες του ναυτικού επαγγέλματος είναι δεδομένες.
