Από την έντυπη έκδοση
Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Τον ανεδαφικό τρόπο λειτουργίας της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας της Ελλάδας αναδεικνύει έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) που εκπονήθηκε για λογαριασμό του υπουργείου Ανάπτυξης.
Ο κλάδος έχει χάσει σημαντικό έδαφος σε σχέση με τον ανταγωνισμό και βρίσκεται σε αδιέξοδο. Το ΚΕΠΕ σημειώνει ότι για να περάσει στην επόμενη μέρα θα χρειαστεί να αναζητηθεί στρατηγικός επενδυτής, ο οποίος θα διαθέσει υψηλά κεφάλαια για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό τους.
Σημειώνεται ότι, όπως έχει δημοσιεύσει η «Ν», για τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά έχει ήδη εκφράσει ενδιαφέρον αμερικανικός όμιλος αμυντικού υλικού σε συνεργασία με ελληνικό όμιλο.
Σύμφωνα με νέες πληροφορίες, στο «παιχνίδι» του ενδιαφέροντος εμπλέκονται και αραβικά κεφάλαια, ενώ σε ρόλο παρατηρητή των εξελίξεων βρίσκονται και ναυπηγικοί όμιλοι της Νότιας Κορέας.
Εργατικό κόστος
Η έρευνα του ΚΕΠΕ καταγράφει για πρώτη φορά με επίσημο τρόπο ότι το εργατικό κόστος στις ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες επιβαρύνει την τελικά αξία του προϊόντος σε ποσοστά άνω του 40%, κατατάσσοντας τη χώρα μας στην πρώτη θέση στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά τις επισκευές και τη δεύτερη σε ό,τι αφορά τις κατασκευές πλοίων.
Παράλληλα, όμως, οι ετήσιες αποδοχές των εργαζομένων στον κλάδο παραμένουν κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και εικάζεται από ανθρώπους της αγοράς ότι αυτό συμβαίνει εξαιτίας της έλλειψης επαρκούς έργου στον κλάδο στη χώρα μας.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είμαστε πιο ακριβοί από τις Πολωνία, Ρουμανία και Κροατία.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις επισκευές, η συμμετοχή του εργατικού κόστους στην τελική αξία του έργου ανέρχεται σε 41,5% και μας κατατάσσει στην πρώτη θέση πανευρωπαϊκά, πάνω από τις Γαλλία, Ισπανία και Ρουμανία.
Ανάλογη είναι και η κατάσταση και στις κατασκευές νέων πλοίων, όπου μας ξεπερνά μόνο η Κροατία με ποσοστό που προσεγγίζει το 55%, ενώ η χώρα μας βρίσκεται στο 43,9%.
Η κατάσταση αυτή δυσχεραίνει και την προσπάθεια της πολιτείας να βάλει σε λειτουργία και πάλι τον κλάδο. Μάλιστα, όπως αποκάλυψε την προηγούμενη Παρασκευή ο πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων, Χαράλαμπος Σημαντώνης, η Ένωση πραγματοποίησε πρόσφατα συνάντηση με την υφυπουργό Βιομηχανίας, Θεοδώρα Τζάκρη, προκειμένου να την ενημερώσουν για την προσπάθεια που κάνουν να ανανεώσουν τον ευρωπαϊκό μεσογειακό στόλο με πλοία που θα χρησιμοποιούν και LNG ως καύσιμο, κάνοντας χρήση του 1 δισ. ευρώ του πακέτου Γιούνκερ.
Η υπουργός επεσήμανε ότι η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες ώστε η Ελλάδα να άρει το αδιέξοδο στα ναυπηγεία και να μπορέσει να καταθέσει πρόταση για τα πλοία αυτά.
Ωστόσο, όπως ανέφερε ο κ. Σημαντώνης σε συνέντευξη Τύπου την προηγούμενη Παρασκευή, η πρόταση θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική σε σύγκριση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά ναυπηγεία. Και θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική διότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία θα δίνει και τις εγγυήσεις για τα δάνεια, θα πρέπει να εξετάζει και τη βιωσιμότητα των project για τα πλοία που θα κατασκευαστούν.
Η πρόταση
Εν όψει και των αναμενόμενων επενδύσεων στον ΟΛΠ, σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, παρέχονται σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη του κλάδου στο άμεσο μέλλον.
Χρειάζεται όμως μια ολοκληρωμένη λύση που θα διασφαλίζει την άρση του οικονομικού αδιεξόδου στο οποίο έχουν περιέλθει τα ναυπηγεία, την υλοποίηση μεγάλων επενδύσεων για τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και τη γενικότερη αναβάθμιση της λειτουργίας τους στα πρότυπα άλλων προηγμένων ναυπηγείων χωρών του εξωτερικού.
Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, χρειάζεται να αναζητηθεί στρατηγικός επενδυτής, ο οποίος θα διαθέσει τα κεφάλαια και την τεχνογνωσία που χρειάζεται.
Τέλος, τονίζει ότι από την άρση του αδιεξόδου θα προκύψουν μεγάλα οφέλη σε ό,τι αφορά την απασχόληση.
Υπολογίζεται ότι θα διατηρηθούν οι 10.000 θέσεις εργασίας στον ευρύτερο κλάδο, ενώ θα δοθεί η δυνατότητα να δημιουργηθούν τουλάχιστον 5.000 νέες θέσεις εργασίας.
Τα ΕΝΑΕ
Η απεμπλοκή, πάντως, των ναυπηγείων Σκαραμαγκά θεωρείται ιδιαίτερα σύνθετη υπόθεση, αφού είναι σε εκκρεμότητα δύο διαιτησίες (μία από την ιδιοκτησία κατά του ελληνικού Δημοσίου και η δεύτερη από το ελληνικό Δημόσιο κατά της εταιρείας).
Επίσης το ελληνικό Δημόσιο ζητά άμεσα να εισπράξει μέσω της εφορίας 520 εκατ. ευρώ από τα ΕΝΑΕ, των οποίων η διοίκηση -σύμφωνα με πληροφορίες- έχει καταθέσει αίτηση ανακοπής. Τέλος, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η πλευρά της ιδιοκτησίας των ΕΝΑΕ εξετάζει το ενδεχόμενο νέας προσφυγής στη διεθνή διαιτησία.
Συρρίκνωση μεγεθών και απασχόλησης
Από το 2008 μέχρι το 2013 ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα ναυπήγησης πλοίων και σκαφών μειώθηκε από τις 414 σε 175 και ο κύκλος εργασιών από 403,6 εκατ. ευρώ στα 94,5 εκατ. ευρώ.
Επίσης, ο αριθμός απασχολουμένων έπεσε από τους 4.500 στους 1.663 εργαζόμενους το 2013.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε το ΚΕΠΕ, ανάλογη είναι η εικόνα και στην επισκευή πλοίων, με τον τζίρο να πέφτει από τα 328 εκατ. ευρώ το 2008 στα 191 εκατ. ευρώ το 2013, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων από τους 5.900 στους 3.774 το 2013.
Τα κυριότερα προβλήματα
Το ΚΕΠΕ, σχετικά με τα μεγάλα ναυπηγεία της χώρας (ΕΝΑΕ, Ελευσίνα), αναφέρει ότι έχουν σοβαρά και αλληλένδετα προβλήματα, η αντιμετώπιση των οποίων λαμβάνει επείγοντα χαρακτήρα προκειμένου να διασωθεί το μέλλον τους.
Στα κυριότερα, όπως αναφέρει η μελέτη του ΚΕΠΕ, προβλήματα περιλαμβάνονται:
* Η εκκρεμότητα ανάκτησης παράνομων κρατικών ενισχύσεων από τα ΕΝΑΕ (ναυπηγεία Σκαραμαγκά) ποσού που ανέρχεται σήμερα σε 520 εκατ. ευρώ.
* Η δυσχερής οικονομική κατάσταση των ΕΝΑΕ και η διακοπή εργασιών του προγράμματος των υποβρυχίων που οδήγησε στην ανάληψη του έργου από το Πολεμικό Ναυτικό.
* Η δυσχερής οικονομική κατάσταση των ναυπηγείων Ελευσίνας (ΝΒΕΕ).
* Η εκκρεμότητα καταβολής μεγάλου μέρους του τμήματος για την εξαγορά των ναυπηγείων Ελευσίνας από τη ΝΒΕΕ (46,5 εκατ. ευρώ) και η εκκρεμότητα ως προς τη διαδικασία συνδιαλλαγής με τους πιστωτές σε συνέχεια απόφασης υπαγωγής τους το 2011 στο άρθρο 99 του νόμου 3588/2007.
* Η φθορά των υποδομών των ναυπηγείων (σημαντικότερο παράδειγμα η βύθιση και παραμονή εκτός λειτουργίας της μεγαλύτερης δεξαμενής των ναυπηγείων Ελευσίνας από το 2011), καθώς και οι ελλείψεις σε σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό.
* Το υψηλό κόστος εργασίας σε σχέση με τις ανταγωνίστριες χώρες.
* Οι δυσκολίες χρηματοδότησης λόγω της κρίσης και της οικονομικής κατάστασης των ναυπηγείων, καθώς και η έλλειψη διαθεσιμότητας μέσων χρηματοδοτικής στήριξης συμβατών με τη κοινοτική νομοθεσία (ασφάλιση κινδύνου, εξαγωγικές πιστώσεις, εγγυήσεις).
* Τα προβλήματα τήρησης των χρόνων παράδοσης.
* Η συρρίκνωση του παραγωγικού έργου των ναυπηγείων ως προς τον όγκο και το εύρος των εκτελούμενων εργασιών, με αποτέλεσμα την εξάρτηση των ΕΝΑΕ και της Ελευσίνας από τις παραγγελίες του Πολεμικού Ναυτικού.
* Η σταδιακή φθορά του ανθρώπινου δυναμικού, λόγω υπολειτουργίας και αδυναμίας να εξασφαλίσουν ένα ελάχιστο επίπεδο εκπαίδευσης και προσλήψεων νέων τεχνιτών.
* Η ένταση του διεθνούς ανταγωνισμού.
