Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Σε πιο «φιλικά λιμάνια» σπρώχνει την ευρωπαϊκή ναυτιλία το πλαίσιο ναυτιλιακής πολιτικής της Ε.Ε., που παρουσιάζει σοβαρά ελλείμματα σε πέντε στρατηγικούς τομείς για τον κλάδο και συγκεκριμένα τα φορολογικά και οικονομικά κίνητρα, το κανονιστικό πλαίσιο, την ελκυστικότητα της σημαίας και το νομοθετικό πλαίσιο της ναυτιλιακής δραστηριότητας.
Αυτό προκύπτει από έρευνα που εκπόνησε η Deloitte, για λογαριασμό της ένωσης των εφοπλιστικών φορέων των κρατών-μελών της Ε.Ε., της European Community Shipowners’ Association. Η έρευνα συγκρίνει την ευρωπαϊκή ναυτιλιακή πολιτική με την πολιτική πέντε διεθνών ναυτιλιακών κέντρων (Σιγκαπούρη, Χονγκ Κόνγκ, Ντουμπάι, Σαγκάη και Βανκούβερ), που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης παγκοσμίως, και διαπιστώνει ότι η πολιτική της Ε.Ε. υπολείπεται σε βασικούς δείκτες ανταγωνιστικότητας, όπως μεταξύ άλλων τα φορολογικά και οικονομικά κίνητρα, το κανονιστικό πλαίσιο, την ελκυστικότητα της σημαίας και το νομοθετικό πλαίσιο της ναυτιλιακής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα οι «σειρήνες» του ανταγωνισμού να προσελκύουν τους Ευρωπαίους πλοιοκτήτες σε αυτά τα κέντρα.
Τα συμπεράσματα αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία καθώς δημοσιοποιήθηκαν σε μία περίοδο που εκκρεμεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού η υπόθεση της έρευνας του ελληνικού φορολογικού ναυτιλιακού συστήματος, μια έρευνα που αμφισβητεί βασικούς πυλώνες της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού θεσμικού πλαισίου και υπονομεύει την Ελλάδα αλλά και την Ε.Ε. ως έδρα της μεγαλύτερης ναυτιλίας του κόσμου.
Αναγκαίες αλλαγές
Η Deloitte στην έρευνα τονίζει την ανάγκη για αλλαγές στην εφαρμογή φορολογικής και κανονιστικής πολιτικής, έτσι ώστε η ευρωπαϊκή ναυτιλία να παραμείνει ανταγωνιστική αλλά και να ενισχύσει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη. Σύμφωνα με την έρευνα, η ναυτιλία στην Ε.Ε. παραμένει ένας ισχυρός κλάδος με τεράστια οικονομική δύναμη, προσμετρώντας περισσότερες από 620.000 θέσεις εργασίας συνολικά, έχοντας παράλληλα το 46,2% του συνολικού μετακινούμενου όγκου εμπορευμάτων παγκοσμίως υπό τη διαχείρισή του. Όπως φαίνεται και από τον τρέχοντα ρυθμό ανάπτυξης που παρουσιάζει, η ευρωπαϊκή ναυτιλία παραμένει ανταγωνιστική, ωστόσο η ανταγωνιστικότητά της σε σχέση με άλλα παγκόσμια ναυτιλιακά κέντρα βρίσκεται υπό πίεση, λόγω έλλειψης ευέλικτου φορολογικού και κανονιστικού πλαισίου.
Φορολογικά και οικονομικά κίνητρα
Ειδικότερα αναφορικά με τα φορολογικά και οικονομικά κίνητρα, το πλαίσιο που ακολουθείται στην Ε.Ε. παρουσιάζεται λιγότερο ελκυστικό σε σχέση με άλλες αγορές, κυρίως όσον αφορά τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για την απόκτηση σημαίας κράτους της Ε.Ε., καθώς και την ποσόστωση της σημαίας που έχει θεσπιστεί για τη διατήρηση του tonnage tax.
Σημειώνεται πως η εφαρμογή αποτελεσματικής φορολογικής πολιτικής αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη διατήρηση σημαντικού μεριδίου στον παγκόσμιο χάρτη της ναυτιλίας.
Το δεύτερο σημαντικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα που παρουσιάζεται αφορά το κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. και την εφαρμογή κανονισμών με βάσιμα μεν νομικά κριτήρια, ωστόσο η έλλειψη ευελιξίας και φιλικών προς τις επιχειρήσεις πρακτικών αποτελεί μειονέκτημα για τους πλοιοκτήτες, από τη στιγμή που τα διεθνή ναυτιλιακά κέντρα διευκολύνουν συνήθως την ομαλή λειτουργία των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Παράλληλα, πρόβλημα αποτελούν οι συχνές τροποποιήσεις κανονισμών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα συνήθως μακροπρόθεσμα σχέδια των ναυτιλιακών εταιρειών.
Το τρίτο βασικότερο κενό στη ναυτιλιακή πολιτική της Ε.Ε. εμφανίζεται στην ελκυστικότητα της σημαίας και το νομοθετικό πλαίσιο για τη ναυτιλιακή δραστηριότητα εν γένει.
Σύμφωνα με την έρευνα, η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ποντοπόρο ναυτιλία επιβάλλει αυστηρά standards για τα πλοία που φέρουν ευρωπαϊκή σημαία και τους πλοιοκτήτες τους, επιβάλλοντας επιπρόσθετα τεχνικά και διοικητικά κριτήρια, σε σχέση με ανταγωνιστικές αγορές όπως η Σιγκαπούρη που δεν εφαρμόζει πρόσθετους κανονισμούς, πέραν των διεθνών ναυτιλιακών οδηγιών, χωρίς ταυτόχρονα να επηρεάζεται η ποιότητα της σημαίας της.
Στο πλαίσιο της ανάγκης για αλλαγές στην εφαρμογή ναυτιλιακής πολιτικής στην Ε.Ε., ούτως ώστε να ενισχυθεί ο κλάδος της ναυτιλίας, η Deloitte προτείνει μέσω της έρευνάς της συγκεκριμένες τροποποιήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
Αρχικά απαιτείται η εφαρμογή μιας συγκροτημένης ναυτιλιακής πολιτικής, προσανατολισμένης στα παγκόσμια δεδομένα, που θα καθιστά τις ευρωπαϊκές αγορές ελκυστικές για διεθνείς επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, η εφαρμογή σαφών, ευέλικτων και μακρόβιων κανονισμών θα επιτρέψουν στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις να σχεδιάσουν με ασφάλεια τις επόμενες επιχειρηματικές τους κινήσεις.
Κριτήρια απόκτησης της σημαίας
Σε ό,τι αφορά τα κριτήρια για την απόκτηση σημαίας ευρωπαϊκού κράτους, σύμφωνα με την έρευνα, η Ε.Ε. θα πρέπει να διευκολύνει τις διαδικασίες αποφεύγοντας την επιβολή ποσοστώσεων για τη διατήρηση του tonnage tax (όπως προβλέπεται στις Οδηγίες για τις Κρατικές Ενισχύσεις), καθώς αυτή η προϋπόθεση δεν προβλέπεται σε κανένα άλλος διεθνές ναυτιλιακό κέντρο. Τέλος, στα πλαίσια της προσέλκυσης περισσότερων πλοίων και ναυτιλιακών εταιρειών η Ε.Ε. θα πρέπει να αποφύγει την επιβολή κανονισμών που θα υπερβαίνουν αυτούς που έχουν επιβληθεί διεθνώς από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), καθώς και από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), καθιστώντας την ευρωπαϊκή αγορά ανταγωνιστικότερη και ελκυστική.
Σημειώνεται ότι στην έρευνα δεν έχει καταγραφεί και το θέμα της Μεγάλης Βρετανίας και τα κίνητρα που πιθανόν προσφέρει προκειμένου να προσελκύσει ναυτιλιακές και όχι μόνο, εταιρείες, στο City.
Οι Έλληνες εφοπλιστές
Οι Έλληνες εφοπλιστές ελπίζουν πάντως ότι τελικά στις Βρυξέλλες θα πρυτανεύσει η λογική. Χαρακτηριστική είναι η παλαιότερη δήλωση του προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών κ. Θεόδωρου Βενιάμη: «Ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε την τελική κρίση της επιτρόπου Ανταγωνισμού κας Vestager, που θα λαμβάνει υπ’ όψιν, κατά προτεραιότητα, την ανάγκη για νομική βεβαιότητα και διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνόκτητης ναυτιλίας, βασικές παραμέτρους της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών» δήλωσε ο πρόεδρος της ΕΕΕ.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στη ναυτιλία διαμορφώθηκαν βασιζόμενες ευρέως στο ελληνικό ναυτιλιακό θεσμικό πλαίσιο και στα υφιστάμενα παράλληλα νηολόγια εισαγόμενα στην πράξη τη δεκαετία του 1980. Στην περίπτωση που η ελληνική υπόθεση λειτουργήσει ως «μέτρο κρίσης», όπως ούτως ή άλλως έχει επικληθεί από την Επιτροπή, τα λοιπά καθεστώτα μπορεί να επηρεασθούν οδηγώντας σε ανασφάλεια στα πλαίσια του ναυτιλιακού κλάδου.
