Από την έντυπη έκδοση
Των Λάμπρου Καραγεώργου και Αντώνη Τσιμπλάκη
«Ενα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα μικρό βήμα» αναφέρει ο Κινέζος φιλόσοφος Λάο Τσε. Κάπως έτσι ξεκίνησε και το μεγάλο ταξίδι της Cosco για τον έλεγχο του λιμανιού του Πειραιά, το οποίο καλοέβλεπε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, για να το αποκτήσει τελικά ολόκληρο έπειτα από προσπάθειες δέκα χρόνων τουλάχιστον.
Χρειάστηκαν δέκα χρόνια, πολλά από τα οποία ήταν χρόνια έντασης, καθώς οι απεργίες από τους λιμενεργάτες κατά της πώλησης του λιμανιού ήταν πολλές. Πέρασαν δέκα χρόνια που σημαδεύτηκαν από «πολιτικές κυβιστήσεις» πολιτικών κομμάτων και πολιτικών προσώπων, καθώς οι αρχικές στεντόρειες αρνητικές θέσεις κατά του «ξεπουλήματος» μεταμορφώνονταν σε προσπάθειες βελτίωσης των όρων της πώλησης.
Πέρασαν δέκα χρόνια στη διάρκεια των οποίων γράφτηκαν χιλιάδες σελίδες για την λιμενική πολιτική της χώρας από πολιτικούς, καθηγητές, αρμόδιους και αναρμόδιους, για να φθάσουμε τελικά σε μία «απλούστατη» σύμβαση πώλησης μετοχών κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης και μίας δέσμευσης ενταγμένης στα διαδοχικά μνημόνια για συγκέντρωση 50 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις. Πέρασαν δέκα χρόνια για να ξεφύγουμε από ένα κρατικό μονοπώλιο και να μεταβούμε σε ένα ιδιωτικό, με τους προβληματισμούς που ευλόγως προκαλεί, τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει και τις μεγάλες επενδύσεις που υπόσχεται.
Ολα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 όταν άρχιζε η σημαντική ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων από την Ανατολή προς τη Δύση, λόγω ένταξης της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Ο Πειραιάς, αν και πολλοί δεν το είχαν αντιληφθεί τότε, είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον των Κινέζων, καθώς αποτελούσε το πρώτο μεγάλο λιμάνι της Ευρωζώνης που συναντούσε όποιο πλοίο έμπαινε στη Μεσόγειο από το Σουέζ, το οποίο οι Κινέζοι ήθελαν, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, να αποκτήσουν με κάθε τρόπο (παραχώρηση ή μετοχές). Μαζί με την ανάπτυξη του θαλασσίου εμπορίου, εντείνονταν και οι διαδικασίες παραχώρησης λιμενικών εγκαταστάσεων (terminals) σε ναυτιλιακές εταιρείες liners. Ο Πειραιάς, λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής του θέσης, δεν θα μπορούσε και δεν έπρεπε βέβαια να μείνει έξω από τις διαδικασίες αυτές. Μετά την είσοδό του στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 2003, ξεκίνησαν οι πρώτοι σχεδιασμοί για δημιουργία νέων προβλητών.
Παράλληλα πλήθαιναν οι επισκέψεις παραγόντων από κινεζικούς ναυτιλιακούς ομίλους στην Ελλάδα με σκοπό να μελετήσουν τα λιμάνια Πειραιά και Θεσσαλονίκης.
Την ίδια στιγμή, οι ελληνοκινεζικές ναυτιλιακές σχέσεις γίνονται ακόμη πιο στενές. Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά τη συμφωνία (Μάρτιος 2004) ύψους 600 εκατ. δολ, της Costamare του αείμνηστου καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου, με την Cosco στην οποία ναύλωσε για δέκα χρόνια πέντε υπό ναυπήγηση containerhsips. Μία συμφωνία που αποδείχθηκε σημαδιακή για τη συνέχεια. Ηταν ίσως η πρώτη φορά που ακούστηκαν για τα καλά στην Ελλάδα τα ονόματα Cosco και Captain Wei Jiafu. Σε αυτήν τη συμφωνία συμμετείχε όμως και ένας άλλος καπετάνιος ο Xu Lirong. Ναι, πρόκειται για τον σημερινό πρόεδρο της Cosco που υπέγραψε τη συμφωνία αγοράς των μετοχών του ΟΛΠ.
Οι διεργασίες για την αξιοποίηση των λιμανιών στην Ελλάδα εντείνονται, όπως και οι απεργιακές κινητοποιήσεις των λιμενεργατών, οι οποίοι εγκαλούνται από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και τον υπουργό Μανώλη Κεφαλογιάννη για υπέρογκες αμοιβές. Περιττό να αναφέρουμε ότι σύσσωμη η αντιπολίτευση ήταν υπέρ των λιμενεργατών και κατά της όποιας «αξιοποίησης», ακόμη και των παραχωρήσεων.
Το πρώτο ουσιαστικό βήμα που μας οδήγησε στη σημερινή συμφωνία πραγματοποιήθηκε από την επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή στο Πεκίνο τον Ιανουάριο του 2006. Υπεγράφη κοινή δήλωση με τον Κινέζο ομόλογό του για να μετατραπούν μεγάλα ελληνικά λιμάνια σε διαμετακομιστικά κέντρα για τα κινεζικά προϊόντα.
Το επόμενο συμβολικό μεγάλο βήμα έγινε την Τετάρτη, 26 Ιουλίου 2006 στο Ικόνιο, στον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων του ΟΛΠ, όταν το ένα από τα πέντε νεότευκτα super containerships της Costamare το οποίο είναι ναυλωμένο από την Cosco, το «Cosco Hellas», ύψωνε την ελληνική σημαία παρουσία του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, ενώ το όνομά του το έδινε η σύζυγος του προέδρου του Ομίλου Cosco Wei Jiafu, κα Feng Jiping.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο συνεχίζεται (χωρίς ακόμη και τώρα, να έχει καταλήξει) η συζήτηση για την απελευθέρωση των λιμενικών υπηρεσιών στην κοινότητα. Ωστόσο, το σχέδιο των παραχωρήσεων υποδομών και υπηρεσιών κερδίζει έδαφος στα διάφορα όργανα της Ε.Ε., με αποτέλεσμα να εντείνονται οι σχετικές διεργασίες και στη χώρα μας. Η ανάγκη υιοθέτησης τάχιστα ενός μοντέλου αξιοποίησης πηγάζει και από το γεγονός ότι ο Πειραιάς ασφυκτιά, αφού αδυνατεί να αξιοποιήσει την αυξημένη ζήτηση, κυρίως στο τομέα των containerships.
Και ενώ στο «παιχνίδι» μπαίνουν και άλλοι διεκδικητές, όπως η Dubai Ports, ο τότε υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης από το Πεκίνο τον Οκτώβριο του 2006 ανοίγει πάλι επίσημα το παιχνίδι των διεθνών διαγωνισμών για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων στα ελληνικά λιμάνια με τη μέθοδο των παραχωρήσεων, ύστερα από μία συνάντησή του με τον δαιμόνιο πρόεδρο της Cosco, κάπτεν Wei.
Οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων κατά των κυβερνητικών σχεδίων εντείνονται, ενώ στη Βουλή ο υπουργός Ναυτιλίας Μανώλης Κεφαλογιάννης δέχεται τα πυρά της αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, κ.ά.)
Ακολουθεί ένας χρόνος έντονων συγκρούσεων στο λιμάνι μεταξύ κυβέρνησης και λιμενεργατών, ενώ επί υπουργίας Ναυτιλίας Γιώργου Βουλγαράκη τον Ιανουάριο του 2008 «βγαίνει» η προκήρυξη για παραχώρηση πλέον δύο προβλητών του ΟΛΠ (ΙΙ και ΙΙΙ) και όχι όλου του ΣΕΜΠΟ.
Το λιμάνι είναι όμως κλειστό από τις κινητοποιήσεις και 23 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ κατέθεσαν επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή επισημαίνοντας ότι «το μοντέλο που επιλέγει η κυβέρνηση της Ν.Δ. για τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης είναι αυτό που έχουν επιλέξει οι χώρες του τρίτου κόσμου».
Τελικά στις 9 Μαΐου 2008 καταθέτουν προσφορά για τις δύο προβλήτες του ΟΛΠ, η Hutchison και η Cosco. Την Πέμπτη 12 Ιουνίου, το διοικητικό συμβούλιο της ΟΛΠ Α.Ε. αποφάσισε την ανακήρυξη της εταιρείας Cosco ως προσωρινό πλειοδότη. Η σύμβαση παραχώρησης θα υπογραφεί την Τρίτη, 25 Νοεμβρίου 2008, στον Πειραιά παρουσία του προέδρου της Κίνας Χου Ζιντάο και του Ελληνα πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, ενώ όλη η αντιπολίτευση δηλώνει αντίθετη με τη συμφωνία.
Η Cosco αναλαμβάνει τις δύο προβλήτες του ΟΛΠ, την Πέμπτη 1η Οκτωβρίου 2009, όπως προέβλεπε η συμφωνία, αν και το λιμάνι ήταν αποκλεισμένο από λιμενεργάτες. Μία ημέρα μετά στις 2 Οκτωβρίου επισκέπτεται το λιμάνι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας και δηλώνει ότι «η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μαζί με τα κλειδιά του Μαξίμου, παραδίδει και τα κλειδιά του λιμανιού του Πειραιά στους Κινέζους».
Ετσι, έκλεισε ο πρώτος κύκλος των διαδικασιών αξιοποίησης των λιμανιών, που έφερε τον ΟΛΠ μέσα στα 40 μεγαλύτερα λιμάνια του κόσμου από την 95η θέση που ήταν πριν. Στη συνέχεια, με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία άνοιξε και πάλι ένας νέος γύρος συζητήσεων και προβληματισμών για την περαιτέρω αξιοποίηση, με κύρια επιλογή τις παραχωρήσεις, όπως είναι η πανευρωπαϊκή τάση, όμως στη συνέχεια η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, πιεζόμενη από την οικονομική κρίση και τους δανειστές, βάζει στο πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων και τα δύο λιμάνια ΟΛΠ και ΟΛΘ. Οι Κινέζοι δηλώνουν «παρών».
Το όλο θέμα παγώνει λόγω και των πολιτικών εξελίξεων, ενώ διάφοροι παράγοντες από όλα σχεδόν τα κόμματα, μηδέ εξαιρουμένων και Ευρωπαίων πολιτικών, εξακολουθούν να υποστηρίζουν τις διαδικασίες περαιτέρω παραχωρήσεων λιμενικών υπηρεσιών και όχι πώλησης μετοχών. Ο νέος πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς μεταβαίνει στην Κίνα τον Μάιο του 2013 και στη συνέχεια υπογράφεται ο φιλικός διακανονισμός ΟΛΠ-Cosco οι συζητήσεις για τον οποίο είχαν ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2009 επί ΠΑΣΟΚ. Αμέσως με την υπογραφή, σε συνέντευξή του στη «Ν» στις 2 Σεπτεμβρίου 2013, ο τότε υπουργός Ναυτιλίας Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης ανακοινώνει την κυβερνητική απόφαση να πουληθούν τελικά οι μετοχές του ΟΛΠ που κατέχει το Δημόσιο, βάζοντας τέλος στους όποιους ενδοιασμούς υπήρχαν και εντός του κυβερνώντος κόμματος.
Η πίεση από τα δημοσιονομικά προβλήματα είναι ανυπέρβλητη. Οι παραχωρήσεις θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου, ενώ η πώληση μετοχών άμεσα είναι ένα σοβαρό επιχείρημα για την επιλογή αυτή. Τον Απρίλιο του 2014, έξι εταιρείες εκδηλώνουν αρχικά ενδιαφέρον μεταξύ των οποίων και η Cosco, στο ΤΑΙΠΕΔ, για το 67% του ΟΛΠ. Οι διαδικασίες μετά παραμένουν εν υπνώσει λόγω πολιτικών εξελίξεων, ενώ δυο ημέρες πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 αρχίζουν οι εργασίες για τον Προβλήτα III στον Πειραιά, μια επένδυση 230 εκατ. ευρώ.
Ο νέος υπουργός Ναυτιλίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, Θοδωρής Δρίτσας, δηλώνει ότι ο διαγωνισμός πώλησης του ΟΛΠ σταματά εδώ, αλλά την Παρασκευή 27 Μαρτίου 2015, πάλι από το Πεκίνο ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης δηλώνει ότι θα ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ, κάτι που ανέλαβε να υλοποιήσει το ΤΑΙΠΕΔ και ο νέος πρόεδρός του, Στέργιος Πιτσιόρλας.
Τη Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2015, η Cosco είναι η μοναδική που κατέθεσε δεσμευτική προσφορά για το 51% των μετοχών αρχικά και το 16% αργότερα του ΟΛΠ. Εκτός πώλησης μένει το παράκτιο μέτωπο της Δραπετσώνας, ενώ την Πέμπτη, 20 Ιανουαρίου 2016, η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ έκανε δεκτή τη βελτιωμένη προσφορά της Cosco (368,5 εκατ. ευρώ).
Ο τουρισμός
Η επιμονή των Κινέζων για την Ελλάδα και τις επενδύσεις τους στη χώρα, εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις για την οικονομία, θα δημιουργήσουν και έμμεσες, αφού περιμετρικά αναμένεται να δημιουργηθούν εστίες επιχειρηματικότητας τόσο από ελληνικά όσο και από ξένα κεφάλαια.
Οπως επισημαίνουν στη «Ν» κύκλοι από το μεγάλο λιμάνι, η επιμονή της Cosco να πάρει το λιμάνι του Πειραιά δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να επιστρέψει η μεγαλύτερη εταιρεία κρουαζιέρας στον κόσμο, πίσω στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, η αμερικανική Carnival, κάνει το μεγάλο άνοιγμα στην Κίνα, προκειμένου να προλάβει τον ανταγωνισμό από τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο τη Royal Caribbean. Οι φήμες που κυκλοφορούν στο λιμάνι αναφέρουν ότι η Carnival έχει ήδη συμφωνήσει να βάλει τον ΟΛΠ στο πρόγραμμά της για home port, και να επενδύσει στη χώρα μας προκειμένου να στήσει το δίκτυό της.
Οσον αφορά το βασικό μας μειονέκτημα, την πλήρη απουσία εσωτερικής αγοράς, οι πληροφορίες θέλουν να αναπληρώνεται από τους Κινέζους που θα καταφτάνουν για διακοπές στην Ευρώπη, μέσω του αεροδρομίου στο Καστέλι, στο οποίο σχεδιάζει να επενδύσει κινέζικη κατασκευαστική εταιρεία, που φιλοδοξεί ταυτόχρονα να επενδύσει και στον τουρισμό.
Ανοίγει ο δρόμος για το… παράλληλο πρόγραμμα των κινεζικών επενδύσεων στην Ελλάδα
Να ανοίξει ένα «παράλληλο ρεύμα» στο σινο-ευρωπαϊκό δρόμο ταχείας διέλευσης που οικοδομεί η Κίνα, με φορά όμως από Ελλάδα προς την ασιατική χώρα, επιδιώκει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Την ώρα που έπεφταν οι υπογραφές μεταξύ του προέδρου του ΤΑΙΠΕΔ Στέργιου Πιτσιόρλα και του προέδρου της Cosco capt. Xu Lirong για τη μεταβίβαση των μετοχών της ΟΛΠ Α.Ε., ο πρωθυπουργός δεχόταν την κλήση που ανέμενε από τη πρώτη στιγμή που επανεξελέγη ο ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές του προηγούμενου Σεπτεμβρίου. Στο τηλέφωνο ήταν ο ομόλογός του Λι Κετσιάνγκ, ο οποίος τον προσκάλεσε σε επίσημη επίσκεψη στο Πεκίνο τον προσεχή Ιούνιο.
Οι προηγούμενες προσπάθειες που κατέβαλε το επιτελείο του Ελληνα πρωθυπουργού ώστε να πραγματοποιηθεί η πολυπόθητη επίσκεψη στο Πεκίνο είχαν πέσει στο κενό. Οι Κινέζοι είχαν θέσει από την πρώτη στιγμή έναν απαράβατο όρο για να προχωρήσουν όλα τα υπόλοιπα σχέδια συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών: ήταν το ελληνικό κράτος να ολοκληρώσει τον διαγωνισμό πώλησης του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών του ΟΛΠ. Το λιμάνι του Πειραιά θα αποτελέσει τη «βάση» της Κίνας στην Ευρώπη, και σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες επενδύσεις που σχεδιάζουν να κάνουν σε ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Θριάσιο, ναυπηγοεπισκευή, η χώρα μας μπορεί να αναδειχθεί σε εμπορικό, διαμετακομιστικό αλλά και μεταποιητικό κέντρο της Ευρώπης.
Το στοίχημα όμως για την ελληνική κυβέρνηση είναι να βρεθεί η κατάλληλη φόρμουλα ώστε η Κίνα να μετατραπεί και σε βασικό εισαγωγέα για τα ελληνικά προϊόντα, αρχίζοντας από τα αγροτικά προϊόντα και φτάνοντας μέχρι τη βιομηχανία.
Στο παρασκήνιο των διαβουλεύσεων των προηγούμενων μηνών οι Κινέζοι διατύπωναν προβληματισμούς για τις ελληνικές επιδιώξεις, γιατί προσέκρουαν σε κοινοτικές δεσμεύσεις, όπως είναι οι ποσοστώσεις για τα αγροτικά προϊόντα. Η Ελλάδα έχει ζητήσει από το Πεκίνο να υπογράψει διμερή συμφωνία για να απορροφά την ελληνική αγροτική παραγωγή αλλά και μεταποίηση. Οι Κινέζοι όμως είχαν προβληματιστεί πολύ από αυτή τη θέση, διότι υπάρχουν συμφωνίες σε κεντρικό επίπεδο ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Κίνα.
Μετά τις προχθεσινές υπογραφές, όμως, οι Κινέζοι αισθάνονται πλέον πολύ πιο βέβαιοι ότι τα σχέδιά τους, που αφορούν την οικονομική σύνδεση Ασίας – Ευρώπης, αξίας εκατοντάδων δισ. δολαρίων, δεν θα καθυστερήσουν, δεν θα χρειαστεί να αλλάξουν συντεταγμένες διέλευσης, δημιουργώντας τεράστιες πρόσθετες οικονομικές επιβαρύνεις. Αλλωστε, το συγκεκριμένο σχέδιο φιλοδοξεί να δώσει ώθηση και στην παγκόσμια οικονομία ώστε να βγει από την κρίση που τη μαστίζει τα τελευταία χρόνια. Φρόντισαν δε άμεσα να υλοποιήσουν και τη δέσμευσή τους για το επίσημο ταξίδι του Ελληνα πρωθυπουργού στην Κίνα, από το οποίο η ελληνική πλευρά φιλοδοξεί να επιστρέψει με εμπορικές και επιχειρηματικές συμφωνίες για εξαγωγές.
Ο Xu Lirong στον Πρόεδρο
Την πρόθεση της Cosco να καταστήσει το λιμάνι του Πειραιά το μεγαλύτερο κομβικό λιμάνι της Ευρώπης διατύπωσε ο πρόεδρος της Cosco Xu Lirong, ο οποίος έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο το Σάββατο, μία μέρα μετά την υπογραφή της συμφωνίας με την οποία το 67% του λιμανιού πέρασε επισήμως στα χέρια της εταιρείας αντί περίπου 370 εκατ. ευρώ.
Οπως ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο ισχυρός άνδρας της Cosco, «μόλις τεθούν σε εφαρμογή οι συμφωνίες, εμείς θα ξεκινήσουμε τις επενδύσεις μας για την αναβάθμιση υποδομών του λιμανιού του Πειραιά». «Αυτό», διευκρίνισε, «αφορά όχι μόνο την προβλήτα των κοντέινερ αλλά και τα κρουαζιερόπλοια και τη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη».
«Ολες οι δουλειές μας εδώ στην Ελλάδα απολαμβάνουν μεγάλη υποστήριξη από την ελληνική κοινωνία. Ιδιαίτερα το project για τον ΣΕΠ (Σταθμό εμπορευματοκιβωτίων). Η θέση του ΣΕΠ στον κλάδο έχει ανέβει θεαματικά και μετά την επέκταση της προβλήτας τρία που τώρα είναι υπό κατασκευή -πιστεύουμε ότι θα ολοκληρωθεί εντός του 2016- η διακίνηση από το λιμάνι του Πειραιά θα είναι η μεγαλύτερη στη Μεσόγειο» επισήμανε ο κ. Xu.
Διευκρίνισε δε ότι η Cosco θα δώσει μεγάλη σημασία τόσο στις εργασιακές σχέσεις όσο και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξέφρασε την ευχή η επένδυση της Cosco να είναι η αφετηρία και άλλων πολλών επενδύσεων στην Ελλάδα. Γενικότερα, σημείωσε ότι οι σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κίνα γίνονται ολοένα και πιο στενές, ενώ τόνισε πως η χώρα μας είναι υπέρ της μεγαλύτερης προσέγγισης της Κίνας με την Ε.Ε., διαβεβαιώνοντας ότι θα βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ο κ. Παυλόπουλος σημείωσε ότι η Κίνα το 2008 έκανε δύο σημαντικές επιλογές, πρώτον διάλεξε την Ελλάδα ως πύλη εισόδου της στην Ευρώπη, «και η δεύτερη και συνακόλουθη επιλογή, είναι ότι διάλεξε τον Πειραιά ως το πρώτο σημείο διέλευσης προς την Ευρώπη ύστερα από την διώρυγα του Σουέζ».
