Από την έντυπη έκδοση
Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Την ισχυροποίηση του ελληνικού λιμενικού συστήματος, μέσω της σταδιακής συγχώνευσης των λιμενικών ταμείων σε διαπεριφερειακό επίπεδο, και τη μετατροπή τους σε ανώνυμες εταιρείες, προτείνει μελέτη ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων.
Στο τέλος των διεργασιών για τη μεταρρύθμιση των λιμένων της χώρας, σύμφωνα με την πρόταση, θα υπάρχουν οι σημερινοί 13 Οργανισμοί Λιμένων και ακόμα 14 Διαπεριφερειακά Λιμενικά Ταμεία Α.Ε. έναντι 69 μικρών Δημοτικών Ταμείων που λειτουργούν σήμερα.
Η μελετητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Θάνο Πάλλη αναδεικνύει τρία σενάρια.
Το πρώτο αποτυπώνει την πάγια, τα προηγούμενα χρόνια, στάση της ελληνικής πολιτείας να αφήσει την κατάσταση όπως έχει.
Ωστόσο, μια τέτοια απόφαση, σημειώνεται στη μελέτη, θα ενισχύσει τον κατακερματισμό του λιμενικού συστήματος και από τα 69 σήμερα μικρά δημοτικά λιμενικά ταμεία, μόλις ολοκληρωθούν οι διαδικασίες του Καλλικράτη, θα φτάσουν τα 94 έχοντας ελάχιστες δυνατότητες επιχειρηματικών ελιγμών.
Στο δεύτερο σενάριο προτείνεται η σταδιακή μετατροπή των λιμενικών ταμείων σε 36 διαδημοτικά ταμεία που θα λειτουργήσουν ως ανώνυμες εταιρείες.
Σε αυτή την περίπτωση η μελέτη επισημαίνει: «Η μετατροπή των Διαδημοτικών Λιμενικών Ταμείων σε Ανώνυμες Εταιρείες θα επιτρέψει να μπορούν να διοικήσουν, με μεγαλύτερη αυτονομία, αποτελεσματικότητα, ευελιξία στη λειτουργία και διαφάνεια στον απολογισμό.
Θα επιτρέψει ακόμα την ύπαρξη διεύθυνσης που θα διαθέτει την αποκλειστική ευθύνη στη διαμόρφωση προγραμματικών, όπως επίσης και πλήρη επίγνωση των χρηματοοικονομικών δεδομένων που αφορούν τη λειτουργία του και ευθύνη της λειτουργίας του.
Τέλος, θα επιτρέψει την αναλογικά ισότιμη συμμετοχή των δήμων στους φορείς διοίκησης & εκμετάλλευσης που θα δημιουργηθούν».
Η τρίτη λύση
Ως βέλτιστη πρόταση για την ανάπτυξη της λιμενικής βιομηχανίας της χώρας αναδεικνύεται το τρίτο σενάριο που περιγράφει τη μετατροπή των λιμενικών ταμείων σε 14 διαπεριφερειακά ταμεία, τα οποία σε δεύτερο χρόνο θα μετατραπούν σε ανώνυμες εταιρείες.
Οπως επισημαίνει στη «Ν» ο κ. Πάλλης, η χώρα μας έχει ανάγκη φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων με επαρκές μέγεθος και ανθρώπινο δυναμικό για την ανάληψη των σημαντικών καθημερινών λειτουργικών αναγκών και τον επαρκή και ορθολογικό προγραμματικό σχεδιασμό που απαιτεί η λειτουργία ενός λιμένα.
Περιγράφει το σημερινό λαβύρινθο της διοικητικής δομής των λιμενικών ταμείων ως εξής: «Ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα χαρακτηρίζει σήμερα το Εθνικό Λιμενικό Σύστημα. Ενας λιμένας εποπτεύεται ταυτόχρονα από τον οικείο δήμο, την περιφέρεια και δύο ή τρία υπουργεία. Δύο λιμένες λειτουργούν σε έναν δήμο. Ενας λιμένας λειτουργεί σε δύο δήμους.
Πολλές εγκαταστάσεις είναι “ορφανές” διοίκησης. Δύο υπουργεία εποπτεύουν όμορες εγκαταστάσεις και επιτρέπουν επικαλύψεις στον λιμενικό σχεδιασμό. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν στους δήμους να στελεχώσουν τα λιμενικά ταμεία και περιορίζουν τις προοπτικές ανάπτυξης των λιμένων».
Για να αντιπαρέλθουν των προβλημάτων αυτών τα ελληνικά λιμάνια καταθέτει μια πρόταση που αποσκοπεί, όπως επισημαίνει ο ίδιος, «στη δημιουργία φορέων, με την απαραίτητη τεχνογνωσία και αρμοδιότητα για τη διατύπωση και την ευθύνη εφαρμογής ισόρροπου αναπτυξιακού σχεδιασμού για γειτνιάζουσες (πλην όμως διοικητικά ανήκουσες σε ξεχωριστούς δήμους) λιμενικές εγκαταστάσεις, περιορίζοντας τις κοστοβόρες επικαλύψεις οι οποίες υφίστανται σήμερα στον λιμενικό σχεδιασμό».
Για τον κ. Πάλλη η οργάνωση ενός φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων σε αντιστοιχία με τις ενιαίες αποκεντρωμένες μονάδες διοίκησης του κράτους με τρόπο ο οποίος να ανταποκρίνεται στον θεσμό «των περιφερειών» -οι όποιες έχουν επιλεγεί ως η καταλληλότερη ευρύτερη διοικητική διαίρεση της χώρας- θα δώσει την ικανότητα ανάληψης φάσματος αρμοδιοτήτων συμπεριλαμβανόμενου του σχεδιασμού, του συντονισμού και την εφαρμογή των πολιτικών που άπτονται της περιφερειακής λιμενικής ανάπτυξης της αντίστοιχης γεωγραφικής περιοχής.
Θεωρεί ότι η θεσμική μορφή των δημόσιας ιδιοκτησίας Α.Ε., με συμμετοχή των δημοτικών αρχών, προσδίδει αρμοδιότητες, αυτοτέλεια, ευθύνη, διαφάνεια και λογοδοσία.
«Να βάλουμε τέλος στις γραφειοκρατικές δομές και λειτουργίες των ΝΠΔΔ & ΝΠΙΔ, τις παθογένειες των οποίων γνωρίζουμε. Ολοι συμφωνούν ότι οι 13 Α.Ε. που ήδη λειτουργούν στη χώρα μας είναι πιο αποτελεσματικές και ευέλικτες από τα Λιμενικά Ταμεία» σημειώνει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της μελετητικής ομάδας και καταλήγει:
«Ο διάλογος που ξεκίνησε, ως θεσμικά όφειλε, η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων, δίνει τη δυνατότητα να καταλήξουμε σε μια ουσιαστική επιλογή. Αρκεί να αποφύγουμε ιδεοληπτικές προσεγγίσεις, πειραματισμούς και περιορισμούς του πολιτικού κόστους. Αρκεί οι αποφάσεις να ληφθούν μετά λόγου γνώσεως».
Ποιο σενάριο ανάπτυξης προκρίνεται
Ως προτιμητέο σενάριο, σύμφωνα με τη μελέτη, προκρίνεται το Σενάριο ΙΙΙ – Πρόταση Συγχώνευσης Β (Διαπεριφερειακά Λιμενικά Ταμεία) καθώς εξυπηρετεί στον βέλτιστο δυνατό βαθμό:
* τη δημιουργία φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων με επαρκές μέγεθος και ανθρώπινο δυναμικό για την ανάληψη των καθημερινών λειτουργικών και προγραμματικών σχεδιασμών που απαιτεί η λειτουργία ενός λιμένα.
* την παροχή τεχνογνωσίας για τους εν λόγω φορείς, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατύπωση και την ευθύνη εφαρμογής ισόρροπου αναπτυξιακού σχεδιασμού για γειτνιάζουσες (πλην όμως διοικητικά ανήκουσες σε ξεχωριστούς δήμους) λιμενικές εγκαταστάσεις, περιορίζοντας τις όποιες κοστοβόρες επικαλύψεις υφίστανται σήμερα στον λιμενικό σχεδιασμό μιας χώρας με πολλαπλές εγκαταστάσεις σε μικρή γεωγραφική απόσταση.
* την ανάγκη να περιοριστεί ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα που παρατηρείται στον σχεδιασμό του Εθνικού Λιμενικού Συστήματος – και στη βελτίωση της σχετικής εποπτείας στο πλέον εκτεταμένο μήκος ακτογραμμής στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
* την οργάνωση του φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων σε όλες τις ενιαίες αποκεντρωμένες μονάδες διοίκησης του κράτους με τρόπο ο οποίος ανταποκρίνεται στον θεσμό «των περιφερειών», οι όποιες έχουν επιλεγεί ως η καταλληλότερη ευρύτερη διοικητική διαίρεση με ικανότητα ανάληψης φάσματος αρμοδιοτήτων συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, του συντονισμού και την εφαρμογή των πολιτικών που άπτονται της περιφερειακής ανάπτυξης αντίστοιχης γεωγραφικής περιοχής της χώρας.
Εξορθολογισμός με σχεδιασμό των δομών
Οι δύο εναλλακτικές προτάσεις για μετατροπή των λιμένων σε ανώνυμες εταιρείες είναι, σύμφωνα με τη μελέτη, συνεπείς προς την υφιστάμενη διοικητική λειτουργία και οργάνωση της χώρας και παραμένει μόνον η θεσμική και νομοτεχνική επεξεργασία και σαφώς η πολιτική βούληση.
Τονίζεται ότι επιχειρείται εξορθολογισμός της υφιστάμενης κατάστασης, γεγονός που απαιτεί τον σχεδιασμό οργανωτικών δομών, με χαρακτηριστικά όπως:
* Σαφής οριοθέτηση χωρικά των αρμοδιοτήτων, αποφυγή της γεωγραφικής επικάλυψης και ταυτόχρονα της ύπαρξης ορφανών λιμένων. Περιορισμός των δυσλειτουργιών, της σύγχυσης και της αναποτελεσματικότητας.
* Αποφυγή του κατακερματισμού σε πολύ μικρούς φορείς (βλ. δήμους χωρίς κανένα λιμάνι εμπορικό – επιβατικό που διαθέτουν Δ.Λ.Τ.), της πολυδιάσπασης φορέων σε πολλούς μικρού μεγέθους χωρίς επιχειρησιακή λειτουργία ή ικανότητα λειτουργίας λόγω ανυπαρξίας προσωπικού.
* Αποφυγή διασποράς ομοειδών φορέων με το ίδιο αντικείμενο και τα ίδια προβλήματα και ζητήματα λειτουργίας σε διαφορετικές μονάδες.
* Συγχώνευση φορέων στη λογική της χωρικής αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων και υπηρεσιών και εξασφάλιση της δυνατότητας συντονισμού, παρακολούθησης και πάνω απ’ όλα συνεργασίας με τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες της χώρας.
Οι συγκεκριμένες προτάσεις δεν δημιουργούν νέες μορφές φορέων – νέους φορείς, κατ’ επέκταση είναι συνεπείς προς τη διοικητική ανασυγκρότηση που προσβλέπει στην οργάνωση και λειτουργία της υφιστάμενης διοίκησης χωρίς τη δημιουργία νέων δομών.
Περισσότερες δυσκολίες θα επιφέρει η υιοθέτηση του ισχύοντος status quo και η μη λήψη καμίας απόφασης συγχώνευσης λιμενικών ταμείων.
