Ραγδαία αύξηση στις αλλεπάλληλες αλλαγές σημαίας (flag hopping), την πρακτική της συχνής μεταβολής μητρώων των πλοίων για να αποφύγουν την επιβολή κυρώσεων, καταγράφει η Lloyd’s List Intelligence.
Στον απόηχο της έξαρσης του λεγόμενου «σκιώδους στόλου» που εξυπηρετεί τη Ρωσία και έχει αναπτυχθεί αλματωδώς από την έναρξη των κυρώσεων των δυτικών χωρών στις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας, τα στοιχεία της Lloyd’s List είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά.
Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνεται, το flag hopping μετά τις κυρώσεις ανεβαίνει με «πρωτοφανή ρυθμό», ενώ επιπρόσθετα ο μέσος χρόνος μεταξύ της επιβολής κυρώσεων σε ένα πλοίο και της αλλαγής σημαίας έχει μειωθεί σχεδόν στο μισό κατά τη διάρκεια του 2025.
Μια ανάλυση των δεδομένων του Συστήματος Αυτόματης Αναγνώρισης (AIS) από τη Lloyd’s List αποκαλύπτει ότι ο μέσος χρόνος από την αρχική επιβολή κυρώσεων έως την αλλαγή σημαίας σε ένα πλοίο έχει μειωθεί σε 45 ημέρες (σε όσα έχουν επιβληθεί κυρώσεις το 2025), σε σύγκριση με 85 ημέρες για τα πλοία που στοχοποιήθηκαν το 2024.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, μόνο το 2025 προστέθηκαν 218 εμπορικά πλοία σε διεθνείς λίστες κυρώσεων και από αυτά τα 78 έχουν ήδη αλλάξει σημαία.
Το περασμένο έτος επισημάνθηκαν 323 πλοία, με τα 220 να αλλάζουν σημαία τουλάχιστον μία φορά και το 66% να το κάνει εντός των πρώτων τριών μηνών από την επιβολή κυρώσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και η ιρανο-αμερικανική διαμάχη έχουν επεκτείνει σημαντικά τα προγράμματα κυρώσεων τα τελευταία χρόνια, ο ρυθμός εξέλιξης του flag hopping δεν έχει ιστορικό προηγούμενο.
Παραπλανητικές ενέργειες
Όπως τονίζει ο αμερικανικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός United Against Nuclear Iran (UANI), η επιτάχυνση περιστατικών αλλαγής σημαίας αντανακλά την αυξανόμενη ευελιξία και πολυπλοκότητα των παραπλανητικών ενεργειών που ακολουθούν πολλές εταιρείες.
«Αυτή η συμπεριφορά είναι συχνά μια σκόπιμη τακτική για να αποκρύψουν την ιδιοκτησία, να περιπλέξουν την επιβολή κυρώσεων και να διατηρήσουν την πρόσβασή τους στον παγκόσμιο ναυτιλιακό χάρτη παρά τους περιορισμούς».
Βέβαια, κάθε αλλαγή σημαίας δεν αποτελεί αιτία ανησυχίας, καθώς τα πλοία που δραστηριοποιούνται στις εμπορικές μεταφορές κάποια στιγμή μπορεί να μετακινηθούν μεταξύ νηολογίων, αλλά αυτό συμβαίνει σε νόμιμα νηολόγια και συμβαίνει σπάνια.
Γι’ αυτό τον λόγο, κατά τη Lloyd’s List, η συμπεριφορά που επιδεικνύουν τα πλοία που έχουν υποστεί κυρώσεις θεωρείται παραπλανητική, καθώς καταγράφεται μετακίνηση σε νηολόγια που είναι νεοεμφανιζόμενα και έχουν ελάχιστη εποπτεία.
Η Lloyd’s List αναφέρει, ακόμη, ότι περίπου οι μισές από όλες τις αλλαγές σημαίας που έχουν καταγραφεί από τον Νοέμβριο του 2024 αφορούσαν πλοία που μετέφεραν τη νηολόγησή τους στις Κομόρες, τη Γουιάνα και τις Ολλανδικές Αντίλλες (Κουρασάο ή Άγιος Μαρτίνος).
Άγνωστα νηολόγια
Αυτά τα προηγουμένως άγνωστα νηολόγια είναι και εκείνα που προκαλούν ανησυχία, διότι «απογειώνονται» σε δημοτικότητα στη λεγόμενη αγορά αποφυγής κυρώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι νεοεμφανιζόμενες σημαίες επιλογής για τον στόλο που παραβιάζει τις κυρώσεις περιλαμβάνουν την Καμπότζη, το Εσουατίνι, την Γκαμπόν, το Τζιμπουτί και τη Γουινέα-Μπισάου, σύμφωνα με το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICS).
Ενδεικτικά, η Γκαμπόν είναι γνωστή ως οικοδεσπότης του «σκιώδους στόλου» που εξυπηρετεί τη Ρωσία και έχει αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από την έναρξη των κυρώσεων των ΗΠΑ στις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το Τζιμπουτί, με τη Lloyd’s List να παραθέτει το παράδειγμα ενός δεξαμενόπλοιου (S.) το οποίο έφερε σημαία της Γκαμπόν όταν του επιβλήθηκαν κυρώσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο στις 24 Φεβρουαρίου και μεταπήδησε λίγες ημέρες μετά στο νηολόγιο του Τζιμπουτί.
Το ίδιο τάνκερ άρχισε να χρησιμοποιεί έναν αριθμό MMSI (Mobile Maritime Service Identity) που συνδέεται με τον Παναμά στις 14 Μαρτίου, πριν αλλάξει σε έναν αριθμό που σχετίζεται με το Τζιμπουτί στις 7 Απριλίου.
Από την πλευρά του, το ICS υπογραμμίζει ότι η εμφάνιση του Εσουατίνι ως κράτους-σημαίας παρουσιάζει μια ξεχωριστή ανησυχία, καθώς δεν είναι μέλος του ΙΜΟ του ΟΗΕ και ως εκ τούτου δεν έχει υπογράψει τις διεθνείς ναυτιλιακές συμβάσεις του.
«Ενθαρρύνεται έντονα το Εσουατίνι και άλλα νέα κράτη σημαίας να δώσουν προτεραιότητα στην ένταξη στον ΙΜΟ και στην επικύρωση και εφαρμογή των συμβάσεων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού για να αποδείξουν τη δέσμευσή τους στην παγκόσμια ναυτιλιακή διακυβέρνηση και την υπεύθυνη λειτουργία των πλοίων που είναι νηολογημένα στους στόλους τους», επισημαίνεται.
