Επανέρχεται η γεωπολιτική «ναυμαχία» σε μια από τις πιο σημαντικές ναυτιλιακές οδούς του κόσμου, καθώς λίγα 24ωρα μετά τις κινήσεις σύγκλισης ΗΠΑ και Παναμά, μια σειρά ανακοινώσεων ανεβάζει ξανά το θερμόμετρο της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Η Αρχή που είναι αρμόδια για τη διαχείριση της Διώρυγας του Παναμά διέψευσε χθες τον ισχυρισμό του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι τα πλοία της αμερικανικής κυβέρνησης θα μπορούν να διαπλέουν χωρίς να καταβάλλουν τέλη, σε συνέχεια και της απειλής του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να ανακτήσει τον έλεγχο της διώρυγας, εξαιτίας -όπως υποστήριξε- των «άδικων» χρεώσεων στα πλοία της χώρας του.
«Το κράτος του Παναμά συμφώνησε να μη χρεώνει πλέον τέλη στα πλοία της αμερικανικής κυβέρνησης για τη διέλευση της Διώρυγας του Παναμά», διαβεβαίωσε αρχικά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ μέσω X, προσθέτοντας πως η απόφαση αυτή θα «εξοικονομήσει εκατομμύρια δολάρια ετησίως στην αμερικανική κυβέρνηση».
Όμως, η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά (Panama Canal Authority – ACP) ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «δεν έχει προχωρήσει σε οποιεσδήποτε αλλαγές στα τέλη ή στα δικαιώματα διέλευσης της διώρυγας», προσθέτοντας πως η δήλωσή της αποτελεί άμεση απάντηση στους ισχυρισμούς των ΗΠΑ. «Με πλήρη ευθύνη, η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά, όπως έχει επισημάνει, είναι πρόθυμη να αποκαταστήσει διάλογο με τους αρμόδιους αξιωματούχους των ΗΠΑ αναφορικά με τη διέλευση των πολεμικών πλοίων της χώρας αυτής», πρόσθεσε η ACP.
Σημειώνεται ότι όταν επισκέφθηκε τον Παναμά, την περασμένη Κυριακή, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο άφησε να εννοηθεί ότι ο πρόεδρος της χώρας Χοσέ Ραούλ Μουλίνο κατέγραψε τις ανησυχίες των ΗΠΑ ιδίως για τις χρεώσεις σε αμερικανικά πολεμικά πλοία για τη διέλευση της διώρυγας. Ο ίδιος είπε ακόμη πως ανέμενε να ακολουθήσουν ανακοινώσεις για το ζήτημα εντός ημερών.
Οι κινήσεις σύγκλισης
Στο μεταξύ, με φόντο και τις ανησυχίες των Αμερικανών για αυξημένη κινεζική επιρροή στη διώρυγα, ο Παναμάς ανακοίνωσε ότι δεν θα ανανεώσει το μνημόνιο κατανόησης που ονομάζεται «Δρόμος του Μεταξιού» και το οποίο είχε υπογραφεί με την Κίνα τον Νοέμβριο το 2017 υπό τη διακυβέρνηση του πρώην προέδρου Χουάν Κάρλος Βαρέλα (2014-2019).
Την απόφαση αυτή επιβεβαίωσε ο Χοσέ Ραούλ Μουλίνο, τονίζοντας ότι ο Παναμάς θα δώσει προτεραιότητα σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με την κινεζική επιρροή στην περιοχή. Από την πλευρά του, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Μάικ Γουόλτς, χαρακτήρισε αυτή την κίνηση ως ένα «βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση» σε ανάρτησή του στο X, σημειώνοντας ωστόσο ότι, αν και θετική, η συγκεκριμένη κίνηση δεν αμβλύνει πλήρως τις ανησυχίες της Ουάσιγκτον.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κινεζική επιρροή ήταν ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε ο Ντόναλντ Τραμπ στην ομιλία κατά την ορκωμοσία του, στις 20 Ιανουαρίου, για να κατηγορήσει τον Παναμά ότι παραβιάζει μια συνθήκη του 1977 που παραχώρησε τον έλεγχο της υδάτινης οδού από τις ΗΠΑ στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με στοιχεία κορυφαίων φορέων του ναυτιλιακού κλάδου, οι κινεζικές εταιρείες έχουν αποκτήσει σημαντική παρουσία στον Παναμά. Ενδεικτικά, η Cosco, ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους ναυτιλιακούς ομίλους, έχει επενδύσει σε λιμενικές εγκαταστάσεις και υποδομές γύρω από τη διώρυγα, την ώρα που η Cosco Shipping Holdings Co., η μεγαλύτερη liner εταιρεία θαλάσσιων μεταφορών της Κίνας, έχει μπει στη «μαύρη λίστα» της αμερικανικής κυβέρνησης για φερόμενες σχέσεις με τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό. Επίσης, η εταιρεία Hutchison Whampoa, με έδρα το Χονγκ Κονγκ, διαχειρίζεται λιμένες σε στρατηγικές θέσεις κοντά στις εισόδους της διώρυγας.
Σε ό,τι αφορά τη σημασία που αποδίδουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για το κανάλι μήκους 82 χλμ. που διασχίζει τη χώρα της Κεντρικής Αμερικής και είναι ο κύριος σύνδεσμος μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, αρκεί να αναλογιστεί κανείς -σύμφωνα με τους αναλυτές- ότι το 52% των διελεύσεων κατά τη διάρκεια του 2024 είχε λιμάνια προέλευσης ή προορισμού στις ΗΠΑ. Παράλληλα, ελέγχει το πέρασμα περίπου 5% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, ενώ μέσω της διώρυγας διέρχονται περίπου 14.000 πλοία ετησίως.
