Τον κώδωνα του κινδύνου για τα αυξανόμενα περιστατικά απωλειών containers στη θάλασσα κρούουν οι φορείς της ναυτιλίας, επισημαίνοντας τις σημαντικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πάνω από 20 εκατ. containers διακινούνται καθημερινά με πλοία παγκοσμίως, μεταφέροντας από ρούχα και τρόφιμα, μέχρι πανάκριβα κινητά, τηλεοράσεις και υπολογιστές.
Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτες από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ναυτιλίας (WSC) και το ShipUn (SU), η μέση ετήσια απώλεια εμπορευματοκιβωτίων τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί, με περίπου 3.000 εμπορευματοκιβώτια να χάνονται μόνο το 2023.
Όπως τονίζεται στο report «Εμπορευματοκιβώτια που χάνονται στη θάλασσα», την περίοδο 2020 2021 το 0,001% των containers κατέληξαν στα κύματα, ενώ σε ετήσια βάση παρατηρείται αύξηση κατά 18% ή 1.629 containers.
Ενδεικτικά, τον χειμώνα του 2020-21 σημειώθηκε ασυνήθιστα υψηλός αριθμός περιστατικών που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες και οι μέσες απώλειες για τη διετία 2020-2021 ήταν 3.113 εμπορευματοκιβώτια σε σύγκριση με 1.382 κατά μέσο όρο την περίοδο 2008-2019.
Την ίδια ώρα, η χειρότερη χρονιά θεωρείται το 2013 με απώλειες 5.500 containers.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τα περιστατικά απωλειών εμπορευματοκιβωτίων στη θάλασσα σταδιακά είχαν ελαττωθεί, όμως το WSC υπογραμμίζει πως η τάση άλλαξε σε μεγάλο βαθμό και αναζητούνται τρόποι για να αποτραπεί αυτή η «μάστιγα» – όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
Αιτίες
Μεταξύ άλλων, βασικές αιτίες για την απώλεια εμπορευματοκιβωτίων είναι -σύμφωνα με την έκθεση- τα μεγάλα κύματα και οι κλίσεις που επιφέρουν στα πλοία, καθώς και οι ισχυρές ριπές ανέμου, απόρροια ισχυρών καταιγίδων, ενώ πολλές φορές είναι αναγκαία η απόρριψή τους στη θάλασσα προκειμένου να μη χαθεί η ευστάθεια του πλοίου.
Ως προς τις κινήσεις που απαιτούνται, στο αμέσως προσεχές διάστημα, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ναυτιλίας πρόκειται να εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες για τη μείωση του κινδύνου απώλειας containers στη θάλασσα, χρησιμοποιώντας επιστημονικές αναλύσεις, υπολογισμούς και συλλογή δεδομένων.
Τα αρχικά αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι τα φαινόμενα παραμετρικού συντονισμού (parametric rolling) και σύγχρονου διατοιχισμού (synchronous rolling) είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, καθώς οδηγούν σε έντονο διατοιχισμό και κλίσεις που μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και τις 30 μοίρες.
Στις παραπάνω περιπτώσεις προστίθεται το ενδεχόμενο η θάλασσα να φτάσει στο κατάστρωμα και να προκαλέσει ζημιές στα εμπορευματοκιβώτια.
Ήδη, ο νορβηγικός νηογνώμονας DNV έχει δημιουργήσει μια εφαρμογή για να βοηθήσει τους πλοιάρχους να αποφύγουν τις δύο αυτές επικίνδυνες καταστάσεις, οι οποίες προκύπτουν από εξαιρετικά πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις πολλών παραγόντων και είναι δύσκολο να προβλεφθούν.
Στο πλαίσιο αυτό, ανέπτυξε μηχανισμό άμεσης αξιολόγησης της ευστάθειας για κάθε πλοίο (Anti-Roll Assist) βασισμένο σε προσομοιώσεις, ώστε ο πλοίαρχος να γνωρίζει αμέσως το τι μπορεί να κάνει για να αποφύγει την απώλεια containers.
Σε ό,τι αφορά τα χαμένα εμπορευματοκιβώτια, τα οποία αποτελούν απειλή όχι μόνο για την ασφάλεια των πλοίων όταν επιπλέουν στο νερό, αλλά και για το περιβάλλον, η σύμβαση του Ναϊρόμπι για την απομάκρυνση των ναυαγίων προβλέπει την ευθύνη του πλοιοκτήτη για το κόστος εντοπισμού, σήμανσης και απομάκρυνσης του ναυτιλιακού κινδύνου ενός ναυαγίου.
Ο ορισμός της σύμβασης για το ναυάγιο είναι αρκετά ευρύς, ώστε εύκολα να ενσωματώνει και τα εμπορευματοκιβώτια. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εύκολο, καθώς πολλά καταλήγουν στον βυθό, άλλα εκβράζονται στις ακτές και αυτά τα οποία αποτελούν άμεσο κίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα απομακρύνονται με εντολή των αρμόδιων λιμενικών αρχών.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η απώλεια των εμπορευματοκιβωτίων, εκτός από οικονομική ζημιά, αποτελεί και μεγάλο ναυτιλιακό κίνδυνο, αν ληφθεί υπόψη ότι είναι βυθισμένα κατά τα δύο τρίτα στο νερό, δεν έχουν ηχώ στις οθόνες ραντάρ των πλοίων, με αποτέλεσμα τη νύχτα μια πρόσκρουση πλοίου με το παρασυρόμενο εμπορευματοκιβώτιο να προκαλέσει αρκετά μεγάλη ζημιά στο πλοίο, και αν αυτό είναι αλιευτικό, μπορεί να είναι μοιραία.
Βέβαια, η επιχείρηση άμεσης ανάκτησης ανεβάζει το κόστος για τους πλοιοκτήτες και τους μεταφορείς, με τον ΙΜΟ να αναφέρει πως αποτελεί υποχρέωση του πλοίου η ακριβής αναφορά των χαμένων εμπορευματοκιβωτίων όταν υπάρχουν απώλειες στις ευαίσθητες περιοχές, ενώ ο εντοπισμός και η χαρτογράφησή τους προκειμένου να ανακτηθούν γίνεται εφόσον αυτό είναι τεχνικά εφικτό.
Περιστατικά
Περισσότερα από 20.000 εμπορευματοκιβώτια πλοίων έχουν πέσει στη θάλασσα την τελευταία δεκαετία. Το ποικίλο περιεχόμενό τους έχει ξεβραστεί σε ακτές προκαλώντας ρύπανση, όμως τα περισσότερα τελικά βυθίζονται στον πυθμένα της θάλασσας και δεν ανακτώνται ποτέ.
Στη μνήμη του κόσμου έχει μείνει το πλοίο «ONE Apu», το οποίο το 2020 έχασε σχεδόν 2.000 containers σε καταιγίδα στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ταυτόχρονα, μόλις την περασμένη εβδομάδα ένα containership που ταξίδευε από το Ντουμπάι με προορισμό την Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας ανέφερε απώλεια εμπορευματοκιβωτίων ανοιχτά της Ολλανδίας.
Ακολούθησε επιχείρηση της ολλανδικής ακτοφυλακής, η οποία κατάφερε να εντοπίσει τουλάχιστον 14 containers στην ανοιχτή θάλασσα, ενημερώνοντας ταυτόχρονα τα παραπλέοντα σκάφη.
