Με τον χρόνο να μετράει αντίστροφα, αφού τα περιθώρια είναι στενά, η ελληνική ακτοπλοΐα και οι εταιρείες του κλάδου καλούνται τα επόμενα χρόνια να προχωρήσουν σε σημαντικές επενδύσεις, προκειμένου να μπορούν να συνεχίσουν να εξυπηρετούν με σύγχρονα πλοία τη νησιωτική χώρα.
Τα κεφάλαια που απαιτούνται δεν αποκλείεται να ξεπεράσουν και τα 5 δισ. ευρώ, ενώ η εύρεση του συνόλου της χρηματοδότησης αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα, το οποίο ακόμα παραμένει ανοικτό.
Ανοικτό είναι ακόμα το αν θα πάρουν μερίδιο τα ελληνικά ναυπηγεία, ποιες τεχνολογίες τελικά θα χρησιμοποιηθούν σε ένα περιβάλλον που αλλάζει διαρκώς, καθώς και το ποιοι θα είναι πρωτοπόροι σε αυτή την προσπάθεια και ποιοι θα περιμένουν να κατασταλάξουν οι συνθήκες.
Οι εκτιμήσεις αυτές προέρχονται από παράγοντες της ακτοπλοΐας, με τους οποίους συνομίλησε χθες η «Ν».
Νωρίτερα, σε ημερίδα που διοργάνωσε χθες ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) στο Ίδρυμα Ευγενίδου, με θέμα «Σύγχρονες Ακτοπλοϊκές Μεταφορές – Βιώσιμη Ανάπτυξη των Νησιών», ο διευθύνων σύμβουλος της Attica Group, Πάνος Δικαίος, εκτίμησε ότι το κόστος της πράσινης μετάβασης της ακτοπλοΐας θα κυμανθεί από 3 έως 4 δισ. ευρώ.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Ναυτιλίας, Χρήστος Στυλιανίδης, έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες για το πρόγραμμα ΣΔΙΤ για τις άγονες γραμμές, το οποίο φαίνεται να αποδέχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μπορεί, όπως είπε, η Ευρώπη να αποδεχτεί να φτάσει η διάρκεια εξυπηρέτησης μιας γραμμής ακόμα και τα 20 χρόνια, από τέσσερα που είναι σήμερα, προκειμένου να καταστεί βιώσιμη η ναυπήγηση πράσινων πλοίων για τις άγονες γραμμές.
Μάλιστα τα πλοία αυτά -για τα οποία ο προϋπολογισμός φτάνει αυτή τη στιγμή από το υπουργείο τα 260 εκατ. ευρώ, αλλά μπορεί να αυξηθεί στο μέλλον- είναι εφικτό να κατασκευαστούν στην Ελλάδα.
Όπως είπε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ONEX, Πάνος Ξενοκώστας, «είμαστε πανέτοιμοι και περιμένουμε το ευρωπαϊκό πρόσημο».
Πρόσημο που μπορεί να σημαίνει και απευθείας μερική χρηματοδότηση των ναυπηγείων. Και επειδή είναι άγνωστο με τα μέχρι στιγμής δεδομένα πότε θα δεήσει η Κομισιόν να απελευθερώσει κονδύλια για τη ναυπήγηση πλοίων της ακτοπλοΐας, πληροφορίες στο περιθώριο της ημερίδας αναφέρουν ότι ο Όμιλος ONEX αναμένεται μέσα στο έτος να κόψει το πρώτο έλασμα για τη ναυπήγηση 20 ρυμουλκών, τα οποία στην πορεία μπορεί να διπλασιαστούν.
Αttica και Μινωικές Γραμμές
Ο Όμιλος της Αttica Group έχει υπογράψει συμφωνία για την κατασκευή δύο μεγάλων ακτοπλοϊκών πλοίων τύπου Ε-Flexer, που θα ναυπηγηθούν από τη Stena RoRo στο ναυπηγείο CMI Jinling Weihai της Κίνας και η παραλαβή τους έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 2027.
Τα νέα πλοία θα είναι πιστοποιημένα methanol ready και battery ready, με μηχανές που θα είναι σχεδιασμένες ώστε να λειτουργούν με τρεις διαφορετικούς τύπους καυσίμου.
Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης την προοπτική επέκτασης για τη ναυπήγηση από τη Stena RoRo, για λογαριασμό της Attica, δύο πλοίων επιπλέον. Ο όμιλος Attica θα έχει δικαίωμα αγοράς των πλοίων μετά τα πέντε πρώτα έτη της ναύλωσής τους.
Επίσης, σχεδιάζει να προχωρήσει και στη ναυπήγηση δύο ακόμη επιβατηγών οχηματαγωγών μεσαίου μεγέθους, δηλαδή μεταξύ 140 και 170 μέτρων, καθώς και δύο μεγάλων ταχύπλοων τύπου Highspeed, καθώς και δύο ακόμα aero catamaran.
Η αξία του ναυπηγικού προγράμματος αναμένεται να αγγίξει το 1,2 δισ. ευρώ.
Επίσης, το νέο ναυπηγικό πρόγραμμα του Ομίλου Grimaldi προβλέπει δύο νέα πλοία για τις Μινωικές Γραμμές. Η συμφωνία έχει προγραμματιστεί να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί μέσα στο 2025. Tα πλοία θα έχουν μεταφορική ικανότητα 2.500 επιβατών και πολύ περισσότερα κρεβάτια. Επίσης θα διαθέτουν μεγαλύτερα γκαράζ, 3.000 γραμμικών μέτρων.
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη άποψη, που ακούστηκε χθες στα «ακτοπλοϊκά πηγαδάκια», ότι «σήμερα δεν κάνεις τίποτα», και επενδύεις σε scrubber μέσα στην επόμενη διετία. Μια επένδυση που όμως υπολογίζεται σε 5 με 10 εκατ. ευρώ ανά πλοίο.
Απαιτείται συνεργασία
Ο Πάνος Δικαίος, διευθύνων σύμβουλος της Attica Group, της μεγαλύτερης ακτοπλοϊκής εταιρείας σε μεταφορική ικανότητα στον κόσμο, είπε ότι θα απαιτηθεί η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων του ναυτιλιακού οικοσυστήματος στον δρόμο προς την απανθρακοποίηση, που είναι της τάξης περίπου των 3 με 4 δισ. ευρώ.
Είπε ότι η εταιρεία έχει εντάξει έμπρακτα στη στρατηγική της το συγκεκριμένο θέμα και είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας που έκανε πρόσφατα με τον Όμιλο ONEX, προκειμένου με πολλαπλασιαστικές ιδιότητες να ενδυναμώσει τη ναυπηγική δραστηριότητα και για να χτιστούν κάποια πλοία εδώ.
Αναφέρθηκε επίσης στο γεγονός ότι θα πρέπει να ληφθούν βραχυπρόθεσμα μέτρα άμεσα, καθώς η τιμή που θα πρέπει να αγοράζει η κάθε ακτοπλοϊκή εταιρεία, για κάθε τόνο καυσίμου που καίει, τη χρηματιστηριακή αξία του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπει, από 40% το 2024 ανεβαίνει σε 70% το 2025.
Τόνισε εξάλλου ότι η εφαρμογή του κανονισμού FuelEU Maritime από 01/01/2025, υποχρεώνει τα πλοία της ακτοπλοΐας να καταναλώνουν καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, που είναι ακριβότερα από το κοινό μαζούτ.
Ο κ. Δικαίος είπε ότι, σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι, η Ευρώπη έχει μπροστά της 40 δισ. επενδύσεων τον χρόνο για να γίνει η μετάβαση της ναυτιλίας και 1 τρισ. μέχρι το 2050, ωστόσο θα πρέπει να θεσμοθετήσει τα χρηματοδοτικά εργαλεία και το πλαίσιο που θα γίνει αυτό αφού ακόμα οι και οι τεχνολογίες δεν είναι ώριμες.
«Έτοιμοι να χτίσουμε»
«Στρατηγική του ομίλου μας είναι να ολοκληρώσουμε το ναυπηγικό οικοσύστημα της χώρας, με ομαδική συνεργασία των άλλων ναυτιλιακών κλάδων, την οποία έχουμε ξεκινήσει εδώ και πέντε χρόνια», τόνισε ο Πάνος Ξενοκώστας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ONEX και
πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ναυπηγείων.
Τόνισε ότι ήδη με την ελληνική κυβέρνηση υπάρχει συνεργασία για την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου της ναυπηγικής δραστηριότητας για την αντιμετώπιση προβλημάτων, ενώ πρόσθεσε ότι ο Όμιλος ONEX είναι έτοιμος να προχωρήσει σε χτίσιμο πλοίων και ήδη έχει προχωρήσει και σε σχετική συμφωνία για ναυπηγήσεις ρυμουλκών αλλά και πλοίων της ακτοπλοΐας.
Ακόμη, ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή ο όμιλος προσπαθεί να παρέχει τεχνογνωσία μέσω των σχολών εκπαίδευσης αλλά και νέες θέσεις εργασίας.
11,8 δισ. ευρώ η συμβολή του κλάδου στο ΑΕΠ
Ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, αναφέρθηκε σε πρόσφατη μελέτη της ακτοπλοΐας, όπου περιγράφεται η συνολική κατάσταση του κλάδου, ενώ υπάρχει εκτίμηση για το πόσο επιδρά στην ελληνική οικονομία και νησιωτικότητα.
Η ακτοπλοϊκή κίνηση επιβατών στην Ελλάδα έχει ανακάμψει στα επίπεδα που κατέγραφε πριν από την έναρξη της πανδημίας.
Το εννεάμηνο ΙανουάριοςΣεπτέμβριος του 2023 η ακτοπλοϊκή κίνηση επιβατών στην Ελλάδα κατέγραφε άνοδο κατά 5% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022.
Η συνολική συμβολή της επιβατηγού ναυτιλίας εκτιμάται σε 5,4% του ΑΕΠ το 2023 (11,8 δισ. ευρώ).
Το 62,7% της επίδρασης της επιβατηγού ναυτιλίας στο ΑΕΠ (7,4 δισ. ευρώ) προέρχεται από τη στήριξη του τουρισμού και της παραγωγής στα νησιά της χώρας.
Στο εξαγωγικό εμπόριο που διεξάγεται μέσα από τις γραμμές της επιβατηγού ναυτιλίας με την Ιταλία οφείλεται το 25,0% της επίδρασης.
Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συμβολή της επιβατηγού ναυτιλίας εκτιμάται σε 318 χιλ. άτομα το 2023 (6,9% του συνόλου της χώρας).
Η υλοποίηση της δέσμης μέτρων Fit for 55 εκτιμάται ότι μπορεί να οδήγησε σε αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 320 εκατ. ευρώ το 2031 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν όμως δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής, αυτή η επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης κατά περισσότερο από 10% το ίδιο έτος.
Επίσης, το συνολικό κόστος συμμόρφωσης με τα νέα μέτρα για τον εγχώριο κλάδο επιβατηγού ναυτιλίας υπολογίζεται σε 132 εκατ. ευρώ το 2026 και 320 εκατ. το 2031.
Σε περίπτωση που η τιμή των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου αυξηθεί σε 250 ευρώ/tCO2eq, το συνολικό κόστος των μέτρων υπολογίζεται σε 708 εκατ. ευρώ το 2031, εκ των οποίων τα 578 εκατ. προέρχονται από τις αλλαγές στο ΣΕΔΕ (ETS).
Τα «καθαρά» καύσιμα πιέζουν ανοδικά κόστη και εισιτήρια
Ο υπουργός Ναυτιλίας, Χρήστος Στυλιανίδης, μιλώντας για το θέμα των τιμών στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, είπε ότι η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες προκειμένου να υπάρξουν συγκεκριμένες ενέργειες και να προλάβει το καλοκαίρι που έρχεται.
Τόνισε ότι η ακτοπλοΐα βρίσκεται σε μια πολύ κρίσιμη φάση, ενώ επεσήμανε την ανάγκη μετάβασης του κλάδου προς την απανθρακοποίηση και σύνδεσής του με την αναβάθμιση και ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών αλλά και της ναυπηγικής δραστηριότητας.
Είπε επίσης ότι αυτό που συζητήθηκε πρόσφατα στην Ε.Ε. είναι ότι τα έσοδα από το σύστημα εμπορίας ρύπων ETC θα πρέπει να πηγαίνουν στο «πρασίνισμα» της ακτοπλοΐας, ενώ αναφέρθηκε επίσης και στη διαδικτυακή εφαρμογή του παρατηρητηρίου τιμών, όπου ο επιβάτης από εδώ και στο εξής θα γνωρίζει τι πληρώνει στο ακτοπλοϊκό του εισιτήριο.
Τόνισε ότι για το θέμα θα γίνει και νέα συνάντηση με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, προκειμένου να υπάρξει περισσότερη ενημέρωση στον καταναλωτή αλλά και στις εταιρείες.
Αναφερόμενος στο πρόγραμμα σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που αφορά τη χρηματοδότηση για «πρασίνισμα» ή τη ναυπήγηση νέων πλοίων που δραστηριοποιούνται στις άγονες γραμμές, δεν απέκλεισε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση να αγγίξει τα 265 εκατομμύρια ευρώ, με παράλληλη επέκταση του συστήματος πολυετών συμβάσεων, που μέχρι σήμερα έφταναν τα 5 χρόνια, στα 20.
Σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση τα δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια που θα απαιτηθούν για το «πρασίνισμα» του ακτοπλοϊκού κλάδου και την ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών θα ανέλθει στα 2 δισ. ευρώ για το 2027-2028.
Σχετικά με το θέμα των λιμενικών υποδομών, είπε ότι η χώρα για να μπορέσει να βρεθεί στο επίκεντρο των χρηματοδοτήσεων θα πρέπει να αποδείξει ότι οι κάτοικοι των νησιών δεν είναι δεύτερης κατηγορίας και ότι απαιτούνται νέα έργα εν όψει της πράσινης μετάβασης που να μην είναι φαραωνικά, αλλά μικρά και αποτελεσματικά και να εξυπηρετούν την ελληνική ακτοπλοΐα στο Αιγαίο.
Αυξήσεις έως 12% σχεδιάζει η αγορά
Οι περισσότερες ακτοπλοϊκές εταιρείες εφαρμόζουν ήδη εκπτωτικές πολιτικές εν όψει και της εφαρμογής από 01/01/2025 του FuelEU Maritime, που υποχρεώνει τα πλοία της ακτοπλοΐας να καταναλώνουν καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, που είναι ακριβότερα από το κοινό μαζούτ, ανέφερε ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ, Διονύσης Θεοδωράτος.
Υπολόγισε ότι θα έχουμε μια αύξηση της τιμής των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων από 01/05/2025 μεταξύ 10% με 12%, εξαιτίας της μετατροπής της Μεσογείου σε SECA, που αναγκάζει τα συμβατικά πλοία είτε να χρησιμοποιούν καύσιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο, που είναι πολύ πιο ακριβό από το συμβατικό πετρέλαιο, είτε να βάλουν συστήματα καθαρισμού διοξειδίου του θείου (επένδυση άνω των 5 εκατ. ευρώ).
Ο κ. Θεοδωράτος ανέφερε επίσης ότι, σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις του ΣΕΕΝ, το 32% με 34% των εισιτηρίων των επιβατών στο σύνολο της ελληνικής ακτοπλοΐας είναι είτε εκπτωτικά μέσω των υποχρεωτικών εκπτώσεων για ευπαθείς ομάδες που ορίζονται από το υπουργείο Ναυτιλίας, είτε εμπορικά για τους υπόλοιπους επιβάτες από τις ίδιες εταιρείες.
Είπε εξάλλου ότι το κόστος κομίστρου σε άλλα μέσα μεταφοράς, όπως το ΚΤΕΛ, επιδοτείται, κάτι που δεν γίνεται στην ελληνική ακτοπλοΐα, η οποία παρέχει από μόνη της εκπτωτική πολιτική.
Αναφέρθηκε επίσης και σε ευθύνες των ακτοπλόων, επισημαίνοντας ότι, ενώ γίνονται προσπάθειες από το υπουργείο Ναυτιλίας να υπάρχει μια ελεύθερη ανταγωνιστική αγορά στις ελληνικές ακτοπλοϊκές γραμμές και όχι στρεβλώσεις, κάποιοι άλλοι επιχειρηματίες ερμηνεύουν διαφορετικά κάποια μικρά παράθυρα της νομοθεσίας λόγω κακών πρακτικών και προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη, καθώς δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντά τους.
