Οι σύγχρονες ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, με φόντο το αυξημένο κόστος μετάβασης του κλάδου σε ένα πιο πράσινο μέλλον, θα βρεθούν στο επίκεντρο της σημερινής ημερίδας στο Ίδρυμα Ευγενίδου από τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ).
Πηγές της ακτοπλοϊκής αγοράς, μιλώντας στη «Ν», ανέφεραν ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο για την πορεία προς την απανθρακοποίηση του κλάδου υπάρχει αυτή τη στιγμή, ωστόσο δημιουργεί αυξημένο λειτουργικό κόστος για τα πλοία, που δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε μια αύξηση των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, που προσδιορίζεται περίπου στο 8% με 10%.
Σύμφωνα με τους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της Ε.Ε., το μεγαλύτερο μέρος του ακτοπλοϊκού στόλου θα πρέπει να αντικατασταθεί ή να εκσυγχρονιστεί, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων.
Ήδη στη χώρα μας στις ακτοπλοϊκές συνδέσεις Πάτρας-Ιταλίας και σε νησιά άνω των 200.000 κατοίκων (Κρήτη) εφαρμόζεται το σύστημα εμπορίας ρύπων ETS της Ε.Ε., που καθορίζει πως κάθε ακτοπλοϊκή εταιρεία θα πρέπει να αγοράζει για κάθε τόνο καυσίμου που καίει τη χρηματιστηριακή αξία του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπει.
Παράλληλα, από 01/01/2025 εφαρμόζεται και το FuelEU Maritime, που υποχρεώνει τα πλοία της ακτοπλοΐας να καταναλώνουν καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, που είναι ακριβότερα από το κοινό μαζούτ.
Το υπουργείο Ναυτιλίας έχει υπολογίσει κατ’ εκτίμηση τα δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια που θα απαιτηθούν για το πρασίνισμα του ακτοπλοϊκού κλάδου και την ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών στα 2 δισ. ευρώ για το 2027 με 2028.
Οι πρωτοβουλίες
Ήδη έχει ανατεθεί σε ανάδοχο η εκπόνηση του masterplan για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, με στόχο την αντικατάστασή του με νέα, φιλικά προς το περιβάλλον πλοία, ένα έργο που θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2025.
Στο επενδυτικό σχέδιο της ανανέωσης του στόλου θα εκτιμηθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες των εταιρειών, η ανάλυση κόστους-οφέλους, αλλά και ο σχεδιασμός του μηχανισμού χρηματοδότησης.
Επίσης, μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ έχει ήδη εξασφαλιστεί χρηματοδότηση 80 εκατ. ευρώ, με δυνατότητα να φθάσουν έως και τα 360 εκατ. ευρώ και θα αφορούν το «πρασίνισμα» ή τη ναυπήγηση νέων πλοίων για την ακτοπλοΐα που δραστηριοποιούνται στις άγονες γραμμές.
Το σχετικό πρόγραμμα χρηματοδότησης αφορά μόνο τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) με πολυετείς συμβάσεις, που μπορεί να φθάσουν έως και τα 12 χρόνια.
Ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης, μιλώντας πρόσφατα στη Βουλή για το θέμα της ανανέωσης των πλοίων της ακτοπλοΐας, επισήμανε τον γηρασμένο στόλο και τα θέματα ασφαλείας που ενδέχεται να προκύψουν σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ αναφέρθηκε και στις ελλείψεις στις λιμενικές υποδομές.
Σημείωσε ότι «η χώρα πέρασε μία δεκαετία όπου δυστυχώς δεν διατέθηκαν καθόλου χρήματα για λιμενικές υποδομές, σε μια δύσκολη θάλασσα όπως είναι το Αιγαίο».
Τόνισε για το θέμα των λιμενικών υποδομών ότι έχουν εξασφαλιστεί από την Ε.Ε. άλλα 300 εκατ., όχι για φαραωνικά έργα, αλλά για μικρά και αποτελεσματικά έργα που αφορούν την ελληνική ακτοπλοΐα κυρίως στο Αιγαίο.
ΙΟΒΕ: 320 εκατ. «καπέλο» έως το 2031
Όπως προκύπτει από την πιο πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, η υλοποίηση της δέσμης μέτρων Fit for 55 εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 320 εκατ. ευρώ έως το 2031 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων) εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής.
Αυτή η επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης κατά περισσότερο από 10% το ίδιο έτος.
Η μειωμένη δραστηριότητα του κλάδου και ο χαμηλότερος αριθμός επισκεπτών στα νησιά της χώρας μπορεί να επιφέρει μείωση του ΑΕΠ κατά περισσότερο από 650 εκατ. ευρώ το 2031, ενώ σε όρους απασχόλησης η απώλεια των θέσεων εργασίας εκτιμάται σε 16 χιλιάδες στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας (νησιωτικές περιοχές και ηπειρωτική χώρα).
Το μέσο ανθρακικό αποτύπωμα των πλοίων μεταφοράς επιβατών (ferry boats) μπορεί να είναι έως και 14 φορές μικρότερο από τις αεροπορικές και 5 φορές μικρότερο από τις οδικές μεταφορές.
Η συνολική συμβολή της επιβατηγού ναυτιλίας εκτιμάται σε 5,4% του ΑΕΠ το 2023 (11,8 δισ. ευρώ).
