Τον κώδωνα του κινδύνου για την ευρύτερη ναυτιλιακή βιομηχανία κρούουν οι επιστήμονες, καθώς η άνοδος της στάθμης των θαλασσών αναμένεται να κυμανθεί στο ανώτατο όριο των προβλέψεων στα τέλη του αιώνα που διανύουμε.
Συγκεκριμένα, η πιθανότητα αύξησης της στάθμης από 30 έως 100 εκατοστά μέχρι το 2100 προ καλεί πονοκέφαλο διεθνώς, με τα ευρήματα δύο ανεξάρτητων ερευνών να κρίνονται ιδιαίτερα ανησυχητικά για τα κορυφαία λιμάνια διακίνησης πετρελαίου και όχι μόνο.
Όπως επισημαίνει το International Cryosphere Cli mate Initiative (ICCI), η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αναμένεται να κατακλύσει πολλούς από τους μεγαλύτερους τερματικούς σταθμούς παγκοσμίως και -σύμφωνα με τους ειδικούς- τουλάχιστον δεκατρία από τα λιμάνια με την υψηλότερη κίνηση δεξαμενόπλοιων ενδέχεται να υποστούν σοβαρές ζημιές από τη μεταβολή μόλις ενός μέτρου στη στάθμη της θάλασσας.
Το φαινόμενο είναι ήδη υπαρκτό λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ενδεικτικά, τα αέρια του θερμοκηπίου αυξάνουν τον όγκο των υδάτων και ευθύνονται για το ένα τρίτο της παρατηρηθείσας ανόδου της στάθμης, ενώ τα υπόλοιπα δύο τρίτα προκύπτουν από την τήξη των πάγων σε Γροιλανδία, Ανταρκτική και αλλού. Μάλιστα, το ουσιώδες σχετικά με τις προβλέψεις αυτές φαίνεται να είναι το γεγονός ότι αφορούν διαδικασίες που δεν μπορούν να αντιστραφούν πλήρως, ακόμη κι αν ληφθούν δραστικά μέτρα.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, δύο λιμάνια της Σαουδικής Αραβίας -το Ρας Τανούρα και το Γιανμπού- είναι ιδιαίτερα ευάλωτα εξαιτίας του χαμηλού υψομέτρου στο οποίο βρίσκονται. Τους δύο λιμένες διαχειρίζεται ο πετρελαϊκός κολοσσός Saudi Aramco, η κρατική εταιρεία πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, και το 98% των εξαγωγών πετρελαίου της χώρας αναχωρούν από εκεί. Μαζί το Ρας Τανούρα και το Γιανμπού εξήγαγαν πετρέλαιο αξίας 214 δισ. δολ. το 2023. Επιπλέον, στη λίστα των εν δυνάμει πληγεισών υποδομών βρίσκονται τα λιμάνια του Χιούστον και του Γκάλβεστον στις ΗΠΑ, το λιμάνι της Σιγκαπούρης, σημαντικά λιμάνια της Κίνας (Σανγκάη, Νίγκμπο και Ντάλιαν) και της Ολλανδίας (Ρότερνταμ), το λιμάνι Ουστ-Λούγκα της Ρωσίας, καθώς και λιμάνια των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (Φουτζέιρα και Κχαρ).
Συνολικά, τα 12 λιμάνια που έχουν ενταχθεί στη σχετική λίστα αντιπροσώπευαν περίπου το 20% των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου το 2023. «Βασικές πληροφορίες από επιστημονικές εκτιμήσεις για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας στα συγκεκριμένα λιμάνια δεν φαίνεται να “έχουν μπει” στη συνείδηση των κυβερνήσεων», σύμφωνα με τη διευθύντρια του ICCI Παμ Πίρσον.
Αντίκτυπος
Την ίδια ώρα, σε ανάλυση που δημοσίευσε πρόσφατα ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Environmental Defense Fund (EDF), η στάθμη των θαλασσών έχει ανέβει σχεδόν 8 εκατοστά από το 1992, με αποτέλεσμα πολλές φορές η παλίρροια να εισβάλλει, π.χ., στους δρόμους του Μαϊάμι, κάτι που πριν από λίγες δεκαετίες δεν συνέβαινε. Τα 8 εκατοστά είναι ο παγκόσμιος μέσος όρος, ενώ σε κάποιες περιοχές η άνοδος έχει ήδη αγγίξει τα 23 εκατοστά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χάρτες της ανόδου της στάθμης της θάλασσας από το Climate Central και το GoogleMaps χρησιμοποιήθηκαν για να δείξουν ότι μία άνοδος κατά 1 μέτρο θα προκαλούσε προβλήματα σε προβλήτες, εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαίου και διυλιστήρια. Εξαιτίας του φαινομένου, οι καταιγίδες είναι μεγαλύτερες και πολύ πιο πιθανό να προκαλέσουν παράκτιες πλημμύρες, ενώ η διείσδυση αλμυρού νερού στην παράκτια γη μπορεί να διαβρώσει τα θεμέλια, σημειώνουν οι ερευνητές, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι μια ακόμη πιο καταστροφική άνοδος της τάξεως των 3 μέτρων είναι πιθανώς αναπόφευκτη και θα μπορούσε να συμβεί στις αρχές του επόμενου αιώνα. Το κάθε λιμάνι έχει ανεπτυγμένο ένα ολόκληρο δίκτυο μεταφορών, σιδηροδρομικά συστήματα, αυτοκινητοδρόμους, βιομηχανίες κ.ά., προκειμένου να είναι λειτουργικό και ως εκ τούτου πιθανή προσαρμογή στις νέες συνθήκες είναι ιδιαίτερα δύσκολη και κοστοβόρα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του λιμανιού της Νέας Υόρκης όταν «χτύπησε» το 2012 ο τυφώνας Σάντι, το μεγαλύτερο σύστημα τροπικών καταιγίδων που έχει καταγραφεί στον Ατλαντικό. Για μία εβδομάδα έκλεισε μεγάλο μέρος του, με αποτέλεσμα 25.000 εμπορευματοκιβώτια πλοίων να εκτραπούν σε άλλα λιμάνια, ενώ οι ζημιές στις υπόλοιπες υποδομές ανήλθαν στα 2,2 δισ. δολάρια.
Με δεδομένο τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν τα λιμάνια στο παγκόσμιο εμπόριο, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια για την προετοιμασία και προστασία τους, ωστόσο εκ των πραγμάτων δεν θα μπορέσουν όλα να διασωθούν. Για παράδειγμα, πολλά μικρά και μεσαία λιμάνια που παρέχουν απαραίτητες υπηρεσίες στις τοπικές οικονομίες δεν έχουν τους πόρους που χρειάζονται, ενώ «γίγαντες» όπως το Λονγκ Μπιτς και η Νέα Υόρκη ίσως έχουν την οικονομική δύναμη και την τεχνογνωσία για να προστατευτούν, αλλά απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις.
