Ως «μαραθώνιο» και σε καμία περίπτωση «αγώνα ταχύτητας» χαρακτήρισε το μεγάλο θέμα της πράσινης μετάβασης στη ναυτιλία η διευθύνουσα σύμβουλος της Prominence Maritime Ιωάννα Προκοπίου.
Μιλώντας από το βήμα του 5ου Athens Triennial Meeting, η κ. Προκοπίου έδειξε με αριθμούς ότι η πράσινη μετάβαση χρειάζεται χρόνο, ενώ παράλληλα είναι εφικτό να μειωθεί περαιτέρω το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κλάδου με τη χρήση νέων τεχνολογιών σε πλοία που χρησιμοποιούν συμβατικά καύσιμα.
«Αντί να περιμένουμε την τέλεια λύση, μπορούμε να κάνουμε βήματα προς τη βιωσιμότητα, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που διαθέτουμε σήμερα. Οι υψηλής απόδοσης κινητήρες που χρησιμοποιούν συμβατικά καύσιμα παρέχουν έναν πρακτικό, άμεσο τρόπο για τη μείωση των εκπομπών και της κατανάλωσης καυσίμων – χωρίς το υψηλό κόστος και τους περιορισμούς των υποδομών των εναλλακτικών καυσίμων» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η τέλεια λύση;
Στο τριήμερο συνέδριο που ολοκληρώθηκε χθες και που συνδιοργανώθηκε από το BAYES, το «The Costas Grammenos Center for Shipping, Trade and Finance» (το οποίο συμπλήρωσε 40 έτη από την ίδρυσή του) και το Ίδρυμα Ωνάση, η κ. Προκοπίου περιέγραψε αρχικά τα «πρέπει» για το ιδανικό νέο πράσινο καύσιμο.
Ειδικότερα το ιδανικό νέο καύσιμο θα πρέπει:
- Να έχει αποδεδειγμένο περιβαλλοντικό όφελος με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
- Να προέρχεται από βιώσιμη πηγή ενέργειας.
- Να είναι άμεσα διαθέσιμο σε όλο τον κόσμο.
- Να είναι ασφαλές στη διαχείριση και στη χρήση (καθώς ορισμένα από τα εναλλακτικά καύσιμα που συζητούνται σήμερα είναι τοξικά και πολύ δύσκολα στη διαχείριση).
- Να διαθέτει ανταγωνιστική τιμή (το χάσμα τιμών με τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα πρέπει να μειωθεί).
- Να ικανοποιεί όλο το φάσμα της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και όχι μόνο το διοξείδιο του άνθρακα. Αλλιώς κινδυνεύουμε «να κρύψουμε τις εκπομπές κάτω από το χαλί και αυτή δεν είναι η στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσουμε», όπως τόνισε η κ. Προκοπίου.
Τα χρονοδιαγράμματα
Πέρα από τους σχεδιασμούς για πράσινα καύσιμα, όπως το υδρογόνο, τα βιοκαύσιμα ή η ηλεκτρική ενέργεια, υπάρχει και η πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσει η βιομηχανία.
«Αυτές οι εναλλακτικές λύσεις δεν είναι ακόμη έτοιμες για ευρεία διαθεσιμότητα» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Προκοπίου και προσέθεσε: «Για τις περισσότερες χώρες, η πρόσβαση σε μεγάλη κλίμακα στα εναλλακτικά καύσιμα είναι περιορισμένη. Οι υποδομές υδρογόνου, για παράδειγμα, βρίσκονται ακόμη σε νηπιακό στάδιο, με πολύ λίγους σταθμούς ανεφοδιασμού παγκοσμίως.
Ομοίως, ενώ τα ηλεκτρικά οχήματα (EV) αυξάνονται σε αριθμό, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, που συχνά τροφοδοτούνται από τα ίδια τα ορυκτά καύσιμα.
Τα βιοκαύσιμα απαιτούν τεράστιες εκτάσεις γης και ποσότητες ύδατος για την παραγωγή τους, ανταγωνιζόμενα συχνά τη γεωργία για την παραγωγή τροφίμων. Και ενώ υπάρχει έρευνα για προηγμένα βιοκαύσιμα που θα μπορούσαν να λύσουν αυτά τα προβλήματα, δεν είναι εμπορικά βιώσιμα σε μεγάλη κλίμακα σήμερα».
Τα στοιχεία
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κ. Προκοπίου, η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία καταναλώνει περίπου 300 εκατ. τόνους ορυκτών καυσίμων και εκπέμπει περίπου 940 εκατ. τόνους CO2 ετησίως. Για να αντικατασταθούν τα ορυκτά καύσιμα της ναυτιλίας με πράσινη μεθανόλη, για παράδειγμα, χρειάζονται 636 εκατομμύρια τόνοι ετησίως.
Η συνολική προβλεπόμενη δυναμικότητα όλων των έργων συνθετικής μεθανόλης θα είναι 10,6 εκατ. τόνοι μέχρι το 2027 και 17 εκατ. τόνοι μέχρι το 2030, που δεν είναι ούτε το 2,7% της απαιτούμενης για τη βιομηχανία μεθανόλης.
Παράλληλα, τόνισε η κ. Προκοπίου, η παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων απαιτεί τεράστια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η ενέργεια που θα αποδίδεται όταν αυτά τα καύσιμα θα καταναλώνονται θα είναι μόνο ένα κλάσμα αυτής.
Προκειμένου να αντικατασταθούν τόσο το πετρέλαιο όσο και το LNG που απαιτούνται από τη ναυτιλιακή βιομηχανία με πράσινα καύσιμα που παράγονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η απαιτούμενη ποσότητα ανανεώσιμης ενέργειας θα ήταν περίπου ίση με 4,5 φορές την παγκόσμια παραγόμενη ηλιακή ενέργεια ή 3,5 φορές την παραγόμενη αιολική ενέργεια ή δύο φορές την παγκόσμια παραγωγή τόσο της ηλιακής όσο και της αιολικής ενέργειας εξ ολοκλήρου για τη ναυτιλία.
Όμως, συνέχισε η κ. Προκοπίου, δεν είναι μόνο η ναυτιλία που στοχεύει στην απεξάρτησή της από τον άνθρακα.
«Δεδομένης της τεράστιας ζήτησης για ενέργεια στη στεριά, η ναυτιλία θα είναι πιθανώς μόνο ένας δευτερεύων παίκτης στην κατανομή των εναλλακτικών καυσίμων» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Τα ορυκτά καύσιμα
Όσον αφορά τον ρόλο των ορυκτών καυσίμων σε μια μεταβατική περίοδο, σύμφωνα με την κ. Προκοπίου, «η γρήγορη εγκατάλειψη των συμβατικών καυσίμων, χωρίς να υπάρχουν αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις, θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομικές διαταραχές, ενεργειακές ελλείψεις και αυξημένο κόστος τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις βιομηχανίες».
Τόνισε ότι κατά την τελευταία δεκαετία έχει σημειωθεί απίστευτη πρόοδος στην ανάπτυξη νέων, εξαιρετικά αποδοτικών κινητήρων που λειτουργούν με συμβατικά καύσιμα, όπως η βενζίνη και το ντίζελ. Τα πλοία που θα κατασκευαστούν το 2024 θα είναι εκ κατασκευής 25%-30% πιο αποδοτικά από τα πλοία που κατασκευάστηκαν πριν από 15 χρόνια.
Περαιτέρω σημαντική μείωση των εκπομπών θα μπορούσε να επιτευχθεί με λειτουργικά μέτρα, όπως η κατάλληλη αξιοποίηση της υπάρχουσας χωρητικότητας, οι χαμηλότερες ταχύτητες, η βελτιστοποίηση των παραμέτρων του ταξιδιού, όπως η ποσότητα του μεταφερόμενου φορτίου και η επιλεγμένη διαδρομή, ο τριγωνισμός, η διατήρηση του κύτους των πλοίων καθαρού και η έγκαιρη άφιξη, αντί το πλοίο να ταξιδεύει γρήγορα και στη συνέχεια να περιμένει στο λιμάνι. Η σημαντικότερη, ωστόσο, μείωση της κατανάλωσης ενέργειας προέρχεται από τη μείωση της ταχύτητας.
Ομοίως, η δέσμευση άνθρακα μπορεί να συμβάλει στην περαιτέρω μείωση των εκπομπών των υφιστάμενων πλοίων και να αντισταθμίσει την πιθανή μη διαθεσιμότητα καθαρών καυσίμων.
Εκτιμάται ότι με μέτρα ενεργειακής απόδοσης θα μπορούσε να επιτευχθεί πρόσθετη εξοικονόμηση καυσίμων κατ 16% έως το 2030.
