Πρόκληση αλλά και ευκαιρία αποτελεί η ρότα που έχει βάλει ο κλάδος για την πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας. Ο CEO της Centrofin Management Γιάννης Προκοπίου επισημαίνει, σε συνέντευξή του στη «Ν», ότι επικροτεί τις αποφάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), που είναι το μόνο πραγματικά αρμόδιο παγκόσμιο όργανο, όπως χαρακτηριστικά λέει. Παράλληλα όμως υπογραμμίζει ότι σήμερα υπάρχουν διάφορες -πράσινες- λύσεις που δοκιμάζονται, αλλά η τελική έκβαση της προσπάθειας αυτής είναι ακόμα άγνωστη.
Όσον αφορά την ευκαιρία, την αποδίδει στην επιλογή κατάλληλης «συνταγής» στη σωστή χρονική συγκυρία (timing). «Οι εταιρείες που θα έχουν το κατάλληλο timing (όχι απαραίτητα οι πρώτες) στην εφαρμογή της σωστής “συνταγής” στα πλοία τους θα έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, τουλάχιστον για ένα διάστημα», επισημαίνει χαρακτηριστικά. Υπενθυμίζει δε τον βασικό κανόνα της ναυτιλίας, αυτόν δηλαδή που καθορίζει και τις ναυλαγορές. «Οι αγορές στον κλάδο μας διαχρονικά διέπονται από έναν βασικό κανόνα: προσφορά και ζήτηση – εξ ου και η περίφημη κυκλικότητα της ναυλαγοράς. Στις καλές ημέρες (όπως σήμερα) παραγγέλνονται πλοία και δεν αποσύρονται παρά ελάχιστα, σιγά σιγά ο παγκόσμιος στόλος διογκώνεται, μέχρι που δημιουργείται μια ανισορροπία (imbalance) προσφοράς – ζήτησης. Από εκεί και πέρα, σταδιακά μειώνονται οι παραγγελίες και αρχίζει η απόσυρση πλοίων. Επειδή και η ναυπήγηση αλλά και η απόσυρση είναι χρονοβόρες διαδικασίες και δεν μπορούν να γίνουν εν μια νυκτί, απαιτείται χρόνος (δυστυχώς συνήθως χρόνια) για να επανέλθει η ισορροπία, και μετά ο κύκλος επαναλαμβάνεται».
Ο κ. Προκοπίου δεν παραλείπει να θίξει ακόμα ένα πολύ σοβαρό θέμα που αντιμετωπίζει η ναυτιλιακή βιομηχανία και αφορά τους ναυτικούς. «Η παγκόσμια έλλειψη ναυτικών είναι μια πραγματικότητα που επιδεινώθηκε από διάφορους παράγοντες, όπως η πανδημία, η πειρατεία και οι διάφοροι νέοι κίνδυνοι, η διαφορετική αντίληψη της νέας γενιάς για το επάγγελμα και οι ευκαιρίες που σταδιακά δίνονται για βιώσιμες καριέρες στη στεριά. Ευελπιστούμε ότι με τα προγράμματα που ήδη τρέχουμε θα επηρεαστούμε λιγότερο από άλλες εταιρείες».
Κύριε Προκοπίου, προέρχεστε από ναυτιλιακή οικογένεια και είστε η δεύτερη γενιά. Είναι κατανοητό να επιλέγετε ναυτιλία. Ωστόσο τι ήταν αυτό που σας έκανε να πάρετε την τελική απόφαση να ασχοληθείτε με τον κλάδο της ναυτιλίας;
«Οι περισσότεροι νομίζουν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις το να ακολουθήσεις την οικογενειακή παράδοση είναι μονόδρομος. Δεν είναι όμως πάντα έτσι και υπάρχουν πολλά σχετικά παραδείγματα. Στην περίπτωσή μου η αγάπη για τη θάλασσα και τα πλοία ρίζωσε μέσα μου από πολύ νωρίς, λίγο με τις αφηγήσεις του πατέρα μου, λίγο με την τριβή στο γραφείο από καιρό σε καιρό, λίγο με τα καλοκαίρια που είχαμε την τύχη να γινόμαστε ένα με το υγρό στοιχείο. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να ασχολείται με κάτι άλλο».
Ποιο είναι το γνωστικό σας πεδίο με βάση τις σπουδές σας;
«Το πρώτο μου πτυχίο είναι μηχανολόγου μηχανικού, και το μεταπτυχιακό μου είναι σε Ναυτιλία, Εμπόριο και Οικονομικά από το City University του Λονδίνου».
Ποιος είναι ο ρόλος σας στον όμιλο; Τι προηγήθηκε;
«Ξεκίνησα πριν από 11 χρόνια ασχολούμενος κυρίως με τις ναυλώσεις, αλλά σταδιακά ενεπλάκην και με τις λοιπές δραστηριότητες, εμπορικές και τεχνικές. Η διαχείριση των πλοίων είναι μια διαδικασία αρκετά πολύπλοκη, που αποτελείται από πολλά γρανάζια, τα οποία είναι εξίσου σημαντικά, γιατί ακόμα και ένα να υπολειτουργεί επηρεάζει το σύνολο. Εδώ και δύο χρόνια κατέχω τη θέση του CEO, οπότε εποπτεύω το σύνολο της λειτουργίας του ομίλου, αλλά ευτυχώς έχουμε στο δυναμικό μας ικανότατα στελέχη σε όλες τις ειδικότητες και βαθμίδες, κάτι που κάνει τη δουλειά μου πιο εύκολη».
Σε ποιους κλάδους της ναυτιλίας δραστηριοποιείται ο όμιλος;
«Δεξαμενόπλοια όλων των τύπων και μεγεθών και πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου, από supramaxes μέχρι capes».
Αν και η ναυτιλία έχει πολύ μικρό μερίδιο σε παγκόσμιο επίπεδο στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος, η πράσινη μετάβαση της βιομηχανίας είναι σήμερα σε πρώτο πλάνο. Ποια είναι η άποψή σας;
«Όντως το μερίδιο της ναυτιλίας σε ρύπους είναι συγκριτικά πολύ μικρό σε σχέση με το μεταφορικό έργο που παράγουμε για το παγκόσμιο εμπόριο. Εν τούτοις, η προσπάθεια για την καταπολέμηση των περιβαλλοντικών προκλήσεων είναι παγκόσμια και ο δικός μας ο κλάδος πρέπει να συμμετέχει όπως όλοι οι άλλοι. Επικροτούμε τις αποφάσεις του ΙΜΟ, που είναι το μόνο πραγματικά αρμόδιο παγκόσμιο όργανο, και θα τις ακολουθήσουμε πιστά».
Ποιες είναι οι προκλήσεις και ποιες οι ευκαιρίες σε αυτή την πορεία;
«Η άμεση πρόκληση για την πράσινη μετάβαση είναι η ανάπτυξη μιας τεχνολογίας πρόωσης πραγματικά πράσινης και συγχρόνως βιώσιμης και οικονομικής. Υπάρχουν διάφορες λύσεις που δοκιμάζονται, όπως γνωρίζετε, αλλά η τελική έκβαση είναι άγνωστη. Η ίδια αυτή η πρόκληση καθιστά και μια ευκαιρία, καθώς οι εταιρείες που θα έχουν το κατάλληλο timing (όχι απαραίτητα οι πρώτες) στην εφαρμογή της σωστής “συνταγής” στα πλοία τους θα έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, τουλάχιστον για ένα διάστημα».
Εκτός από την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, απαραίτητη είναι και η οικονομική βιωσιμότητα των ναυτιλιακών εταιρειών, προκειμένου να συνεχίσουν να μεταφέρουν πάνω από το 90% του παγκόσμιου εμπορίου. Τι θεωρείτε ότι διαμορφώνει σήμερα τις προοπτικές των αγορών;
«Οι αγορές στον κλάδο μας διαχρονικά διέπονται από έναν βασικό κανόνα: προσφορά και ζήτηση – εξ ου και η περίφημη κυκλικότητα της ναυλαγοράς. Στις καλές ημέρες (όπως σήμερα) παραγγέλνονται πλοία και δεν αποσύρονται παρά ελάχιστα, σιγά σιγά ο παγκόσμιος στόλος διογκώνεται, μέχρι που δημιουργείται μια ανισορροπία (imbalance) προσφοράς – ζήτησης. Από εκεί και πέρα σταδιακά μειώνονται οι παραγγελίες και αρχίζει η απόσυρση πλοίων. Επειδή και η ναυπήγηση αλλά και η απόσυρση είναι χρονοβόρες διαδικασίες και δεν μπορούν να γίνουν εν μια νυκτί, απαιτείται χρόνος (δυστυχώς συνήθως χρόνια) για να επανέλθει η ισορροπία, και μετά ο κύκλος επαναλαμβάνεται. Όσο απλή ακούγεται η αρχή αυτή, τόσο πολύπλοκο είναι να προβλέψει κανείς το timing, ακριβώς επειδή το παιχνίδι παίζεται σε μια παγκόσμια σκακιέρα, με πολλούς παίκτες, και με πάρα πολλούς αστάθμητους παράγοντες, γεωπολιτικούς, διακρατικούς, οικονομικούς, τεχνικούς, ακόμα και κλιματολογικούς. Εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ενημερωνόμαστε διαρκώς και σφαιρικά, να βλέπουμε μακριά και να διαχειριζόμαστε το εμπορικό ρίσκο όσο καλύτερα μπορούμε, κρατώντας μια ισορροπία μεταξύ κινήσεων άλλοτε τολμηρών και άλλοτε συντηρητικών».
Ως νέος άνθρωπος, πώς θεωρείτε ότι θα έχει διαμορφωθεί η ναυτιλιακή βιομηχανία σε 20 χρόνια από τώρα; Ποιες είναι, κατά την άποψή σας, οι σημαντικότερες αλλαγές που θα έχουμε;
«Οι αλλαγές ήταν πάντα μέρος της δουλειάς μας, αλλά πλέον ο ρυθμός τους είναι καταιγιστικός. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα δούμε στο μέλλον, γιατί οτιδήποτε μπορεί να σκεφτεί ο ανθρώπινος νους είναι εφικτό. Προσωπικά πιστεύω ότι θα δούμε πλοία πολύ οικονομικά, πολύ πιο ασφαλή, και ότι η τεχνολογία θα φέρει τη στεριά πολύ πιο κοντά στα πλοία. Θα υπάρχει άμεση παρακολούθηση και επικοινωνία, θα έχουμε λιγότερα τεχνικά προβλήματα και θα τα αντιμετωπίζουμε πολύ πιο αποτελεσματικά. Σχετικά με τα μη επανδρωμένα πλοία (autonomous ships) δεν είμαι πεπεισμένος ότι θα τα δούμε πολύ σύντομα σε μαζική εφαρμογή – τουλάχιστον όσον αφορά τα long haul ταξίδια. Από εμπορικής πλευράς, το παρήγορο για μας είναι ότι ο κόσμος θα εξακολουθεί να χρειάζεται πλοία. Δεν διαφαίνεται κανένας ανταγωνιστικός τρόπος για να κινηθεί το 90% του παγκόσμιου εμπορίου, οπότε στο μέλλον θα υπάρχει σίγουρα ανάγκη για ναυτιλία, οποιαδήποτε μορφή και αν έχει».
Αλλά και σε επίπεδο αλλαγών που μπορούμε να δούμε στη γεωπολιτική σκακιέρα;
«Η παγκοσμιοποίηση είναι εδώ και χρόνια γεγονός. Η οικονομική ισχύς μετατοπίζεται ανατολικά και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες στα προσεχή χρόνια θα κρατούν τα εμπορικά ηνία. Η Ευρώπη είναι, κατά τη γνώμη μου, σε μια παρατεταμένη ύφεση και οικονομικά και κοινωνικά, και η Αμερική ακολουθεί, παρότι διατηρεί την ηγετική της θέση στον πλανήτη λόγω της τεράστιας στρατιωτικής της υπεροχής. Η Κίνα και η Ινδία θα συνεχίσουν να είναι οι βασικές μηχανές της παγκόσμιας οικονομίας, και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ινδονησία, η Σαουδική Αραβία, η Νότια Αφρική, και η Τουρκία θα αποκτήσουν ισχυρότερη θέση. Επιπλέον δραστηριότητα αναμένεται με το πέρας του πολέμου στην Ουκρανία (όταν αυτό έρθει), που θα σημάνει μια τεράστια ανοικοδόμηση και πιθανώς να συνδυαστεί και με την επανεκκίνηση των εμπορικών μεταφορών με τη Ρωσία χωρίς περιοριστικά μέτρα».
Πέραν της βιωσιμότητας, κ. Προκοπίου, ένα θέμα που βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της ναυτιλίας είναι η εξεύρεση και η κατάρτιση των ναυτικών, τόσο στα κατώτερα πληρώματα όσο και στους αξιωματικούς. Πώς το αντιμετωπίζετε;
«Το ανθρώπινο δυναμικό είναι πάντα στην κορυφή της ατζέντας μας. Ό,τι και να νομίζουμε εμείς στη στεριά, η αλήθεια είναι ότι οι ναυτικοί μας είναι εκείνοι που κάνουν την προπέλα να γυρίζει νύχτα-μέρα. Οι ναυτικοί μας είναι από τις Φιλιππίνες, την Ινδία, την Ουκρανία και τη Ρουμανία, και έχουμε εγκαταστήσει δικά μας γραφεία σε αυτές τις χώρες εδώ και 25 χρόνια. Επενδύουμε πολύ στην εκπαίδευση και προωθούμε τους δικούς μας ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή έχουμε αρχιπλοιάρχους όλων των εθνικοτήτων που είχαν ξεκινήσει στην εταιρεία μας από δόκιμοι, και έχουμε ακόμα και πλοίαρχο Ουκρανό που είναι μαζί μας από δόκιμος, του οποίου και ο πατέρας ταξιδεύει μαζί μας. Μάλιστα έτυχε πρόσφατα σε ένα πλοίο να παραδώσει πλοιαρχία ο πατέρας στον γιο – μια πολύ συγκινητική στιγμή. Κρατάμε πολύ στενή επαφή με τους ναυτικούς μας και τις οικογένειές τους σε όλα τα επίπεδα, και το ποσοστό παρακράτησης πληρωμάτων (retention rate) είναι της τάξης του 95%. Η παγκόσμια έλλειψη ναυτικών είναι μια πραγματικότητα, που επιδεινώθηκε από διαφόρους παράγοντες, όπως η πανδημία, η πειρατεία και οι διάφοροι νέοι κίνδυνοι, η διαφορετική αντίληψη της νέας γενιάς για το επάγγελμα, και οι ευκαιρίες που σταδιακά δίνονται για βιώσιμες καριέρες στη στεριά. Ευελπιστούμε ότι με τα προγράμματα που ήδη τρέχουμε θα επηρεαστούμε λιγότερο από άλλες εταιρείες».
Σας έχει επηρεάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία σε επίπεδο πληρωμάτων, με δεδομένο ότι οι Ουκρανοί διαθέτουν πολύ καλούς αξιωματικούς;
«Ο δεσμός μας με την Ουκρανία πάει πολύ πίσω, και ως οικογένεια και ως εταιρεία. Από το 2002 έχουμε δικό μας γραφείο στην Οδησσό για αξιωματικούς, και ο πόλεμος μας βρήκε να απασχολούμε περίπου 220 αξιωματικούς. Από την πρώτη μέρα αποφασίσαμε ότι θα τους στηρίξουμε και έτσι αρχίσαμε ένα πρόγραμμα αρωγής, βοηθώντας τους ναυτικούς μας που το επιθυμούσαν να φυγαδεύσουν τις οικογένειές τους. Ακόμα και τώρα, δύο χρόνια μετά, εξακολουθούμε, παρά τις αντιξοότητες, να τους προσφέρουμε εργασία, καθώς και να φροντίζουμε για στέγη και τροφή για συνολικά 500 άτομα (συζύγους και τέκνα των ναυτικών μας). Οι άνθρωποι αυτοί είναι μαζί μας χρόνια, είναι ικανότατοι, και τους θεωρούμε μέρος της οικογένειάς μας, οπότε η απόφαση αυτή ήταν δεδομένη. Δυστυχώς, πριν από μερικούς μήνες είχαμε και την πρώτη επιβεβαιωμένη απώλεια ναυτικού μας, που έπεσε θύμα επίθεσης στο Μικολάγεφ».
Ποια είναι η εταιρική κουλτούρα του ομίλου σε ό,τι αφορά το Diversity – ισότητες ευκαιριών – μισθών και συμπερίληψη;
«Παραδοσιακά οι ναυτιλιακές θεωρείτο ότι δεν έχουν καλές επιδόσεις σε αυτόν τον τομέα. Λίγο το ανδροκρατούμενο περιβάλλον, λίγο η αυστηρού τύπου ιεραρχία στο πλοίο και στη ναυτική εκπαίδευση, λίγο κάποια στερεότυπα σχετικά με τις εθνικότητες, όλα μαζί έδιναν μια κακή εντύπωση. Εμείς θεωρώ πως είμαστε αρκετά ανοικτοί σε θέμα[1]τα DEI (Diversity-Equity-Inclusion), αν και είναι κάτι που το δουλεύουμε συνέχεια.
Όπως σας είπα πριν, δουλεύουμε αποκλειστικά με αλλοδαπά πληρώματα εδώ και δεκαετίες, οπότε η εταιρική κουλτούρα μας δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Επίσης το γραφείο μας στην Ελλάδα στελεχώνεται άνω του 50% από γυναίκες, περίπου 45% από άτομα κάτω των 35 ετών, και συνολικά εκπροσωπούνται 8 διαφορετικές εθνικότητες. Εκτός της αδελφής μου που συμμετέχει ενεργά στη διαχείριση της εταιρείας, έχουμε γυναίκες επικεφαλής τμημάτων, όπως των Νομικού, HR, SQE, Ασφαλειών, Freight Collection, αλλά και σε άλλες σημαντικές θέσεις, όπως αρχιμηχανικού, αρχιπλοιάρχου, operator και ναυλομεσίτη (chartering broker).
Τέλος, κατά την πρόσφατη ναυπήγηση 5 δεξαμενόπλοιων suezmax για την εταιρεία μας στα ναυπηγεία Samsung στη Νότια Κορέα, είχαμε τη χαρά να είμαστε η πρώτη εταιρεία (απ’ όσο γνωρίζουμε) που διόρισε γυναίκα ως διευθύνουσα ναυπηγό της ομάδας παρακολούθησης (Site Manager), αλλά και γυναίκα επιθεωρητή (Site Supervisor). Η εταιρική κουλτούρα διαμορφώνεται σε βάθος χρόνου, αλλά όπως προείπα είναι και κάτι που θέλει διαρκή ενασχόληση. Έτσι τρέχουμε συστηματικά ενημερωτικά προγράμματα και μετέχουμε σε διεθνή συνέδρια καλύπτοντας τα θέματα ισότητας και συμπερίληψης ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, ηλικίας, θρησκείας ή σεξουαλικής προτίμησης».
