Ξεκάθαρες απόψεις για τη μετάβαση της ναυτιλίας στο λεγόμενο «καθαρό μηδέν» εκφράζει σε συνέντευξή της στη «Ν» η καθηγήτρια Siri Pettersen Strandenes στη Νορβηγική Σχολή Οικονομικών Επιστημών, η οποία τιμήθηκε με το Βραβείο Ωνάση 2023 στη ναυτιλία, ένας θεσμός που επιβραβεύει τα επιτεύγματα εκπροσώπων της ακαδημαϊκής κοινότητας στα πεδία των Χρηματοοικονομικών, του Διεθνούς Εμπορίου και της Ναυτιλίας.
Η κ. Strandenes υπογραμμίζει ότι:
- Η μετάβαση στο καθαρό μηδέν σημαίνει μια σχετικά σύντομη μεταβατική περίοδο με στενές προθεσμίες.
- Το αυξημένο κόστος μετάβασης θα επιβαρύνει τους τελικούς καταναλωτές.
- Ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα είναι μια πιο αποτελεσματική και απλούστερη λύση από ένα περιφερειακό σύστημα εμπορίας εκπομπών.
Κυρία Strandenes, φέτος σας απονεμήθηκε το Βραβείο Ωνάση 2023 στη ναυτιλία. Τι συμβολίζει για εσάς η επιλογή της κριτικής επιτροπής, η οποία περιλαμβάνει διακεκριμένους συναδέλφους από όλο τον κόσμο;
«Είναι μεγάλη τιμή να λαμβάνω το περίφημο Βραβείο Ωνάση 2023 στη ναυτιλία. Η επιλογή μου από τους διακεκριμένους συναδέλφους της επιτροπής των βραβείων Ωνάση με κάνει να νιώθω υπερήφανη, αλλά συνάμα και ταπεινή. Είμαι εξαιρετικά ευτυχής που υπάρχει αυτό το βραβείο για να αναγνωρίζει το έργο που συντελείται στον τομέα μας και ελπίζω να δω κάποια από τα σημερινά νέα στελέχη να τιμώνται με αυτό μια μέρα».
Μιλώντας για τη ναυτιλία και έχοντας βαθιά γνώση του χρηματοπιστωτικού τομέα, πόσο δύσκολη θεωρείτε, από οικονομικής άποψης, τη μετάβαση του κλάδου στην εποχή του καθαρού μηδενός;
«Η μετάβαση στην καθαρή μηδενική εποχή είναι μια δύσκολη μετάβαση για τη ναυτιλία. Διαφορετική από προηγούμενες μεταβάσεις, όπως οι μεταβάσεις από τα ιστιοφόρα στον ατμό και τη μηχανή πριν από 100-150 χρόνια. H μετάβαση στο καθαρό μηδέν σημαίνει μια σχετικά σύντομη μεταβατική περίοδο με στενές προθεσμίες.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες μεταβάσεις, η σημερινή επιβάλλεται από το εξωτερικό περιβάλλον του κλάδου. Επίσης, η προηγούμενη μετάβαση σε πιο αποδοτική πρόωση
(propulsion) αντιπροσώπευε μια μετάβαση σε πιο αποδοτικές λειτουργίες, σε αντίθεση με το υψηλότερο κόστος που ακολουθεί τη μετάβαση στο καθαρό μηδέν.
Τούτων λεχθέντων, ο στόχος για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 ή περίπου το 2050 και ο καθορισμός στόχων για το 2030 και το 2040 συνεπάγεται συντονισμό και ευθυγράμμιση των προσπαθειών του κλάδου. Ο συντονισμός αυτός τείνει να μειώσει την αβεβαιότητα για τους πρωτοπόρους και για τις τράπεζες που χρηματοδοτούν τα πλοία.
Κατά συνέπεια, βλέπουμε τώρα αυξανόμενες επενδύσεις σε πλοία διπλού καυσίμου. Επιπλέον, οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια ανταμείβουν τους πλοιοκτήτες με καλύτερες επιδόσεις σε θέματα ESG.
Εκτός από περιόδους πλεονάζουσας προσφοράς πλοίων ή μεταφορικής ικανότητας, το υψηλότερο κόστος των πλοίων θα αντανακλάται στις τιμές των ναύλων – ανεξάρτητα από το αν το επιπλέον κόστος σχετίζεται με το καθαρό μηδέν ή άλλους λόγους αυξημένου επενδυτικού κόστους».
Ποιοι κλάδοι πιστεύετε ότι πρέπει να αναλάβουν το βάρος; Και ποιοι θα πρέπει να\ σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της μετάβασης; Με την έννοια ότι η ναυτιλία θα χρειαστεί πρόσβαση σε καθαρά καύσιμα σε όλο τον κόσμο στο μέλλον.
«Το αυξημένο κόστος θα πέσει τελικά στους τελικούς καταναλωτές. Για να συνεχίσουν να λειτουργούν όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού πρέπει να είναι σε θέση να καλύψουν το κόστος τους μακροπρόθεσμα. Έτσι, οι τιμές των καυσίμων με την πάροδο του χρόνου πρέπει να καλύπτουν το κόστος του ίδιου του καυσίμου και της υποδομής διανομής. Οι υψηλότερες τιμές καυσίμων θα αντανακλώνται στους ναύλους και το υψηλότερο κόστος μεταφοράς θα μεταφερθεί στους τελικούς καταναλωτές. Ωστόσο, μπορεί να υπάρξει και ένα ζήτημα συγχρονισμού, όπου η έλλειψη υποδομών αρχικά εμποδίζει την προμήθεια καθαρών καυσίμων παγκοσμίως».
Σε επίπεδο Ε.Ε. η συμπερίληψη της ναυτιλίας στο ETS προκάλεσε αντιδράσεις σε διεθνές επίπεδο. Χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα και άλλες αναδυόμενες οικονομίες εξέφρασαν ανησυχίες για πιθανή στρέβλωση του ανταγωνισμού. Ποια είναι η θέση σας;
«Ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα είναι μια πιο αποτελεσματική και απλούστερη λύση από ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών. Ένα περιφερειακό σύστημα εμπορίας εκπομπών έχει πρόσθετες στρεβλώσεις σε σύγκριση με ένα παγκόσμιο ETS. Οι επιπτώσεις στον ανταγωνισμό και τις εμπορικές ροές εξαρτώνται από το κόστος του συστήματος εμπορίας εκπομπών. Το υψηλότερο κόστος μεταφοράς από και προς την Ε.Ε. μπορεί να επηρεάσει τους εισαγωγείς και τους εξαγωγείς προς την Ε.Ε., αλλά οι εγχώριες βιομηχανίες της Ε.Ε. πρέπει επίσης να αγοράσουν ETS, γεγονός που μειώνει τις σχετικές αρνητικές επιπτώσεις στα εμπορεύσιμα αγαθά.
Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση των επιπτώσεων στον ανταγωνισμό χρήζει στενότερης ανάλυσης. Η έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2021 δείχνει ότι η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έχει περιορισμένο αντίκτυπο στο κόστος μεταφοράς και, συνεπώς, στο εμπορικό κόστος για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές των χωρών. Μπορεί, ωστόσο, να επηρεάσει αρνητικά τα μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη και τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες».
Κανονισμοί σε παγκόσμιο επίπεδο
Η θέσπιση περιβαλλοντικών κανονισμών θα πρέπει να υιοθετείται σε παγκόσμιο ή περιφερειακό επίπεδο;
«Η ναυτιλία είναι μια παγκόσμια βιομηχανία που διευκολύνει το παγκόσμιο εμπόριο. Αυτό σημαίνει ότι οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί για τη ναυτιλία θα πρέπει να υιοθετηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο».
Τα Βραβεία Ωνάση
Τα βραβεία Ωνάση απονέμονται κάθε τρία χρόνια από το Ίδρυμα Ωνάση, το Bayes Business School του City, University of London και το Κέντρο «Κώστας Γραμμένος» για τη Ναυτιλία, το Εμπόριο και τα Χρηματοοικονομικά.
Η επιλογή των νικητών προκύπτει έπειτα από αξιολόγηση κριτικής επιτροπής στην οποία συμμετέχουν διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο – στους οποίους περιλαμβάνονται και δύο κάτοχοι Βραβείου Νόμπελ.
Στόχος του θεσμού είναι η διεύρυνση της κατανόησης και της έρευνας στα πεδία των Χρηματοοικονομικών, του Διεθνούς Εμπορίου και της Ναυτιλίας, αποβλέποντας συγχρόνως στην αντιμετώπιση των πιο πιεστικών προκλήσεων που εξακολουθούμε να βιώνουμε ως κοινωνία.
Πέραν της σημαντικής διάκρισης, οι νικητές λαμβάνουν και το χρηματικό έπαθλο 200.000 δολαρίων. Στην τελετή απονομής των Βραβείων Ωνάση 2023 παρευρέθησαν 350 προσκεκλημένοι από 20 χώρες.
