Τα στραβά και απίστευτα των λιμένων της χώρας που αφορούν χρήσεις γης και δόμησης φιλοδοξεί να επιλύσει σχετική ρύθμιση που περιλαμβάνεται σε νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος το οποίο βρίσκεται σε διαβούλευση στη διαδικτυακή πλατφόρμα open.gov.
Η ιστορική ανάπτυξη των πόλεων περιμετρικά των λιμένων μετά τη δεκαετία του ’50, αλλά και των βιομηχανικών περιοχών με εκσυγχρονισμό των λιμενικών εγκαταστάσεων, αύξησε τις πολεοδομικές απαιτήσεις και των δύο πλευρών σε έκταση γης και χώρο.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές οι δήμοι στη μετέπειτα πορεία τους να μη γνωρίζουν τις χερσαίες ζώνες των λιμένων, αλλά και τα λιμάνια τούς πολεοδομικούς χώρους των δήμων.
Επίσης, ο σχεδιασμός για τα πολεοδομικά όρια ήταν διαφορετικός για τα λιμάνια αλλά και για τις πόλεις.
Υπάρχουν επίσης αρκετές περιπτώσεις λιμένων που στους σχεδιασμούς τους αναφέρουν περιγραφικά μόνο τμήματα της χερσαίας ζώνης τους, χωρίς τοπογραφικά διαγράμματα, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση.
Οι χερσαίες ζώνες των λιμένων έως σήμερα εγκρίνονται από την αποκεντρωμένη περιφέρεια έπειτα από γνωμοδότηση της Γενικής Γραμματείας Λιμένων, αλλά και την Κτηματική Υπηρεσία.
Επίσης η μεταφορά των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων στους δήμους της χώρας είχε ως αποτέλεσμα σε πολλούς από αυτούς να μη γνωρίζουν τις χερσαίες ζώνες των λιμένων, αλλά και τα λιμάνια περιοχές δόμησης των δήμων.
Σημειώνεται ότι το 2010 οι πολεοδομικές αρμοδιότητες που αφορούσαν την έκδοση αδειών ελέγχου και επιβολή προστίμων για αυθαιρεσίες μεταφέρθηκαν στους δήμους με την υποχρέωση στο πλαίσιο του «Καλλικράτη» ο κάθε δήμος να ιδρύσει τη δική του πολεοδομία. Πολλοί από τους δήμους, ωστόσο, δεν μπόρεσαν παρά τις διαρκείς παρατάσεις να ιδρύσουν Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) με αποτέλεσμα να εξυπηρετούνται από γειτονικούς δήμους.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, όταν ένα λιμάνι ξεκινούσε να εκπονήσει ένα σχέδιο ανάπτυξής, να δημιουργούνται πολεοδομικές διαφορές με τους δήμους και δικαστικές προσφυγές.
Μάλιστα, όπως ανέφερε πηγή από το υπουργείο Ναυτιλίας στη «Ν», υπάρχουν αυτή τη στιγμή περιπτώσεις περιοχών στην Αττική αλλά και στην Κεντρική Ελλάδα όπου έχουν κατασκευαστεί γήπεδα μπάσκετ και η μία μπασκέτα ανήκει πολεοδομικώς στον δήμο και η άλλη στο λιμάνι.
Πλέον, με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος θα δίνεται η δυνατότητα στα λιμάνια και τους δήμους να ρυθμίζουν με μία πράξη πολεοδομικά ζητήματα που αφορούν χερσαίες ζώνες.
Η σχετική ρύθμιση αναμένεται να επιλύσει προβλήματα δεκαετιών για πρώτη φορά σε όλο το σύστημα λιμενικής διακυβέρνησης της χώρας.
Σημειώνεται ότι αυτή τη στιγμή το μοναδικό λιμάνι της χώρας που διαθέτει Προεδρικό Διάταγμα είναι ο ΟΛΠ. Σε αυτό περιλαμβάνονται όλες οι προβλέψεις για τη λειτουργία και την περαιτέρω ανάπτυξη του λιμένα, οι λιμενικές ζώνες και υποζώνες, οι χρήσεις γης, οι όροι δόμησης, οι νέες υποχρεωτικές και μη επενδύσεις και οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις.
Το νομοσχέδιο
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, στο οποίο περιλαμβάνεται η συγκεκριμένη ρύθμιση και βρίσκεται υπό διαβούλευση έως τις 13 Νοεμβρίου, έχει τον τίτλο: «Όροι δόμησης, κατασκευής, επιτρεπόμενες χρήσεις γης για κέντρα δεδομένων, χωροταξικές και πολεοδομικές ρυθμίσεις, αξιοποίηση πόρων Πράσινου Ταμείου και λοιπές περιβαλλοντικές και ενεργειακές διατάξεις».
Στο άρθρο 11 ορίζεται ότι με Προεδρικά Διατάγματα που εγκρίνονται τα Αναπτυξιακά Προγράμματα και Μελέτες Διαχείρισης Λιμένα (master plans) και εκδίδονται με πρόταση των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, έπειτα από γνώμη της ΕΣΑΛ (Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων), θα μπορούν να τροποποιούνται: Εγκεκριμένα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης, Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου και άλλα σχέδια χρήσεων γης, κατά το μέρος που αφορούν χερσαίες ζώνες λιμένων.
Η νέα ρύθμιση επιχειρείται για όλα τα λιμάνια και κυρίως γι’ αυτά που είναι διεθνούς ενδιαφέροντος, επιλύοντας χρόνια πολεοδομικά προβλήματα δήμων και λιμένων.
Αλλαγή της διαδικασίας
Η αλλαγή της διαδικασίας έγινε με αφορμή το πρόσφατο «μπλοκάρισμα» των έργων στο λιμάνι του Πειραιά έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) στο οποίο είχαν προσφύγει γειτονικοί δήμοι.
Η διαδικασία πλέον αλλάζει. Έως σήμερα η Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) γνωμοδοτούσε για το σχέδιο ανάπτυξης ενός λιμένα (master plan) και μετά ακολουθούσε η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος περί χρήσεων γης και όρων δόμησης.
Τώρα, αφού υπάρξει η γνωμοδότηση από την ΕΣΑΛ, μετά έρχεται η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων επί του master plan για τους όρους χρήσης γης και όρων δόμησης.
Ο φάκελος του σχεδιασμού θα ξαναεπιστρέφει στην ΕΣΑΛ και μετά θα ακολουθεί τον «δρόμο» προς το ΣτΕ προκειμένου να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα που εγκρίνει το master plan και τις χρήσεις γης και όρους δόμησης.
Σημειώνεται ότι κάθε δήμος που μπορεί να είχε διαφωνίες σε αναπτυξιακά έργα των λιμένων εθνικής σημασίας ή περιβαλλοντικά ζητήματα, συνήθως προσέφευγε στη δικαιοσύνη εμποδίζοντας για μεγάλο χρονικό διάστημα την πορεία των έργων και δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στο επιχειρησιακό πρόγραμμα των επενδυτών, κυρίως στους λιμένες εθνικής σημασίας που έχει δοθεί προτεραιότητα για την παραχώρησή τους.
Ισχυρό όπλο
Το Προεδρικό Διάταγμα θα αποτελεί πλέον ισχυρό όπλο των διοικήσεων για την ανάπτυξη των λιμένων, καθώς αν κάποια δημοτική αρχή αποφασίσει να προσφύγει στη δικαιοσύνη, μια απόφαση υπέρ της θα έχει περιορισμένη τύχη.
Το σημαντικό επίσης πλεονέκτημα της νέας ρύθμισης είναι ότι προβλέπει σχεδιασμό νέου οικοδομικού κανονισμού μόνο για τα λιμάνια που ο μελετητής έχει ήδη ξεκινήσει να φτιάχνει.
Αν κάποια αρχή λιμένος ζητούσε από την πολεοδομία την κατασκευή μιας αποθήκης ειδικού τύπου ή ενός σιλό ή την επέκταση μιας σιδηροδρομικής γραμμής μέσα στο λιμάνι, έως τώρα δεν υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης από την υπάρχουσα πολεοδομική νομοθεσία.
Σύμφωνα με τον συντάκτη του νομοσχεδίου, οι κανόνες της δόµησης επηρεάζουν συνολικά τον τρόπο µε τον οποίο δημιουργείται ένα κτίριο. Προσδιορίζουν τη λογική µε την οποία αναπτύσσεται ο όγκος του, η μορφή του και εξυπηρετείται η λειτουργία του, και οδηγούν σε εικόνες και τύπους κτιρίων και οικοδομικών συνόλων.
Ο νέος Οικοδομικός Κανονισμός εκσυγχρονίζεται ώστε να ανταποκρίνεται στις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας των κατασκευών.
Προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα που τίθενται από την κλιματική αλλαγή και την αυξημένη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.
Υποστηρίζει την ένταξη στα κτίρια νέων υλικών, τεχνολογιών και δομικών συστημάτων, ενώ πριμοδοτεί µε κίνητρα τον σχεδιασμό µε φιλοπεριβαλλοντικά κριτήρια προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, του περιβάλλοντος και της οικονομίας.
Εξάλλου η συγκεκριμένη ρύθμιση αντιμετωπίζει πολεοδομικά ζητήματα στις χερσαίες ζώνες λιμένων για τους οποίους εγκρίνονται Αναπτυξιακά Προγράμματα και Μελέτες Διαχείρισης, επικαιροποιείται το υφιστάμενο πλαίσιο, ρυθμίζονται ζητήματα ρυμοτομικής φύσεως που έχουν ανακύψει και παρέχεται η δυνατότητα να εγκρίνεται με Προεδρικό Διάταγμα ειδικός οικοδομικός κανονισμός για τη ρύθμιση των ιδιαίτερων οικοδομικών προϋποθέσεων, στο πλαίσιο της ανάδειξης των λιμένων της χώρας.
Έως την έγκριση του νέου οικοδομικού κανονισμού, με τα Προεδρικά Διατάγματα, θα μπορούν να εγκρίνονται παρεκκλίσεις σε ό,τι αφορά το ύψος και τον συντελεστή κατ’ όγκο εκμετάλλευσης αποθηκών, εγκαταστάσεων εφοδιαστικής και άλλων ειδικών κτιρίων και εγκαταστάσεων, καθώς και οι αποστάσεις μεταξύ των κτιρίων και εγκαταστάσεων.
Τα Προεδρικά Διατάγματα θα εκδίδονται με πρόταση των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Εφόσον, επίσης, στη χερσαία ή θαλάσσια ζώνη του λιμένα υπάρχουν μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι ή άλλα πολιτιστικά στοιχεία και σύνολα, τα Προεδρικά Διατάγματα θα εκδίδονται από τον υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Αν στα Αναπτυξιακά Προγράμματα και στις Μελέτες Διαχείρισης Λιμένα (Master Plan) συμπεριλαμβάνονται σιδηροδρομικές και εθνικές οδικές υποδομές, τα Προεδρικά Διατάγματα θα συντάσσονται από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών.
Σε τρία μέρη
Τα Προεδρικά Διατάγματα για τους λιμένες χωρίζονται σε τρία μέρη. Στο πρώτο περιλαμβάνονται η χωρική οργάνωση και το αναπτυξιακό πρόγραμμα του λιμένα, στο δεύτερο οι κατευθύνσεις και τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ στο τρίτο περιλαμβάνεται υπόμνημα με το τοπογραφικό διάγραμμα, με τους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης των ζωνών του λιμένα.
Η νέα ρύθμιση στο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος θα διευκολύνει τις νέες διοικήσεις των πρόσφατα παραχωρηθέντων λιμένων Ηγουμενίτσας, Ηρακλείου αλλά και του Βόλου προκειμένου να προχωρήσουν σε νέους σχεδιασμούς αξιοποίησης, με αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών.
Το ίδιο θα ισχύσει και για τα υπόλοιπα λιμάνια και κυρίως γι’ αυτά που βρίσκονται στη διαδικασία έγκρισης των master plans ή σε αυτά για τα οποία ξεκινά τώρα η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες για το σχέδιο ανάπτυξης των λιμένων.
Αναβάθμιση των υποδομών
Η πρόσφατη απόκτηση των λιμανιών της Ηγουμενίτσας και του Ηρακλείου από τον ιταλικό όμιλο Grimaldi, αλλά και του λιμανιού του Βόλου από τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης, συμφερόντων της γαλλικής Terminal Link και του γκρουπ Ιβάν Σαββίδη, θα προσδώσει νέα δυναμική στις εμπορευματικές μεταφορές αλλά και στην ανάπτυξη του τουρισμού.
Για το λιμάνι του Ηρακλείου εκκρεμεί η επικύρωση της σύμβασης από τη Βουλή, ενώ για την Ηγουμενίτσα, για την οποία έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία, ο όμιλος Grimaldi θα επικεντρωθεί, μεταξύ άλλων, στις μαρίνες σε Σύβοτα και Πλαταριά, οι οποίες παρουσιάζουν δυνατότητες επέκτασης και θα επιτρέψουν τη φιλοξενία μεγαλύτερων σκαφών αναψυχής.
Παράλληλα ο ιταλικός όμιλος και στο κομμάτι της κρουαζιέρας έχει ξεκινήσει συνομιλίες με μεγάλες εταιρείες, ενώ η εταιρεία στοχεύει στην ανάπτυξη των πλοίων που μεταφέρουν οχήματα.
Για το λιμάνι του Βόλου, που πρόσφατα απέκτησε ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης συμφερόντων της γαλλικής Terminal Link και του γκρουπ Ιβάν Σαββίδη, εξετάζεται η ανάπτυξη νέων θαλάσσιων διαδρόμων από τη Μέση Ανατολή, ενώ στους σχεδιασμούς εντάσσονται η ενίσχυση της κρουαζιέρας, της διακίνησης των αυτοκινήτων (car terminal) αλλά και των ακτοπλοϊκών συνδέσεων.
Επισημαίνεται επίσης ότι το λιμάνι του Βόλου είναι ήδη μέλος του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να λάβει ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για αναπτυξιακά έργα, ενώ επιδιώκεται η ακτοπλοϊκή σύνδεση του λιμανιού με το λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Σημαντικά έργα είναι σε εξέλιξη για το επόμενο διάστημα και στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Ήδη έργα αναβάθμισης των υποδομών του λιμανιού, ύψους 24 εκατ. ευρώ, έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για χρηματοδότηση από την Ε.Ε., στα οποία περιλαμβάνεται και η οδική σύνδεση του νέου εμπορικού προβλήτα του λιμένος με τη νέα Περιφερειακή Οδό.
