Τα ασφάλιστρα σε παγκόσμιο επίπεδο για την ασφάλιση σκάφους και μηχανής αυξήθηκαν το 2022 κατά 5,7% αγγίζοντας τα 8,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Το γεγονός αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στη διαρκώς αυξανόμενη εμπορική δραστηριότητα, στην αυξημένη αξία των πλοίων και τη μειωμένη δυναμική της αγοράς. Οι ζημιές και οι απαιτήσεις των ασφαλισμένων εταιρειών για την ίδια περίοδο παρέμειναν σε μέτρια επίπεδα, ενώ μόνο στις αρχές του 2023 καταγράφηκε μια μικρή αύξηση που οδηγεί ξανά ελαφρώς ανοδικά τους συνολικούς δείκτες ζημιών, οι οποίοι πάντως τα τελευταία τρία χρόνια παρουσίαζαν μια συνεχώς πτωτική τάση, με αποκορύφωμα το 2022 το οποίο υπήρξε η χρονιά που ξεκίνησε με τους χαμηλότερους δείκτες από το 2015.
Μέσα σε αυτό το γενικώς θετικό πλαίσιο, ο πληθωρισμός έρχεται να ταράξει τα νερά και πιθανότατα να έχει σημαντική επίδραση στο μέλλον.
Ο Ηλίας Τσακίρης, Πρόεδρος της Επιτροπής Ocean Hull της IUMI εξηγεί:
«Κατά την περίοδο μετά τον Covid, σημειώθηκε έλλειψη σε υλικά, όπως ο χάλυβας, η οποία συνδυασμένη με την αύξηση της ζήτησης λόγω της επανενεργοποίησης της παγκόσμιας ναυτιλίας, επηρέασε τις τιμές, όπως αναμενόταν από τον κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης. Αυτό επιδεινώθηκε από την αυξανόμενη πληθωριστική πίεση, η οποία οδήγησε στην επιπλέον αύξηση του κόστους των υλικών, των ναυπηγείων και της εργασίας. Από την άποψη της αναδοχής κινδύνου, ο πληθωρισμός δεν αφορά μόνο τις επισκευές και αξιώσεις πλοίων, αλλά και τα έξοδα των γραφείων των πλοιοκτήτριων εταιρειών. Να σημειώσουμε ότι η ασφαλιστική κοινότητα δεν έχει εφαρμόσει τις πληθωριστικές αυξήσεις στη βάση την ασφαλίστρων και αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει σε μείωση του συνολικού κέρδους μέσα στα επόμενα ένα ή δύο χρόνια.
Πέρα από τον πληθωρισμό υπάρχουν πρόσθετα ζητήματα τα οποία τραβούν την προσοχή των ασφαλιστών σκάφους και μηχανής.
Εναλλακτικά καύσιμα
Οι νέοι στόχοι για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου με ορίζοντα το 2050, τα νεότευκτα πλοία με μηχανές σχεδιασμένες και προσαρμοσμένες στην κατανάλωση διαφορετικών τύπων καυσίμου, οι νέες κατευθυντήριες γραμμές του ΙΜΟ, αλλά και οι διεθνείς πρωτοβουλίες για τη βιωσιμότητα, πιέζουν το χώρο της ναυτιλίας προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης βιώσιμων και τεχνολογικά εξελιγμένων λύσεων για τα εναλλακτικά καύσιμα. Μέχρι τότε, είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν υβριδικές τεχνολογίες όπως υδρογόνο/ορυκτά καύσιμα ή αμμωνία/ορυκτά καύσιμα, έως ότου αναπτυχθεί μια πλήρως καθαρή και εμπορικά εφαρμόσιμη λύση.
Ο Ηλίας Τσακίρης εξηγεί τις επιπτώσεις για τους ασφαλιστές σκάφους και μηχανής.
«Οι τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών είναι αναπόφευκτα πιο εξελιγμένες από τις τρέχουσες μεθόδους πρόωσης πλοίων. Αυτό θα αυξήσει την αξία του παγκόσμιου στόλου και, κατά συνέπεια, το επίπεδο κινδύνου που καλείται να καλύψει. Η ταχεία εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών που ευθυγραμμίζονται με την απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και αερίων θερμοκηπίου, ιδίως στις περιπτώσεις όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν νέα μείγματα καυσίμων στους σημερινούς κινητήρες, θα δημιουργήσει νέους κινδύνους. Θα πρέπει να θεσπιστούν επαρκείς κανονισμοί για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των πλοίων καθώς και όσων εργάζονται σε αυτά. Φυσικά, αυτό σημαίνει επίσης ότι πρέπει να εκπαιδεύσουμε ανάλογα και το παγκόσμιο ναυτικό εργατικό δυναμικό»
Συνέχισε:
«Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι η ναυτιλία δεν λειτουργεί μεμονωμένα. Πλοία καταπλέουν σε λιμάνια σε όλο τον κόσμο και πρέπει να υπάρχει επαρκής υποδομή για την υποστήριξη αυτών των νέων τεχνολογιών – και αυτό είναι πολύ πιο εύκολο να το πεις, παρά να το κάνεις. Ο κόσμος χαρακτηρίζεται από ανισότητες και αναμένουμε πως κάποιες περιοχές θα δυσκολευτούν να προσαρμοστούν».
«Το να φτάσουμε στο στόχο την μηδενικών εκπομπών θα απαιτήσει μια συντονισμένη προσπάθεια, όχι μόνο εκ μέρους της ναυτιλιακής κοινότητας, αλλά και από όλα τα σχετικά με τη ναυτιλία μέρη, συμπεριλαμβανομένων των διυλιστηρίων και των εταιρειών πετρελαίου. Ο κόσμος πρέπει να συνεργαστεί εάν επιθυμούμε την επίτευξη μιας εφαρμόσιμης λύσης».
Μπαταρίες ιόντων λιθίου (Li-ion) / ηλεκτρικά οχήματα (EV)
Οι πυρκαγιές σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και πλοία μεταφοράς αυτοκινήτων γίνονται όλο και πιο συχνές, ενώ πολλά από αυτά τα πλοία μεταφέρουν πλέον μπαταρίες ιόντων λιθίου ή ηλεκτρικά οχήματα.
«Ένα αξιοσημείωτο πρόσφατο περιστατικό τον Ιούλιο του 2023 ήταν η πυρκαγιά στο οχηματαγωγό Fremantle Highway, νηολογίου Παναμά, στα ανοιχτά των ολλανδικών ακτών. Παρόλο που η αιτία της πυρκαγιάς παραμένει άγνωστη, χρειάστηκαν μέρες για να τεθεί τελικά υπό έλεγχο. Από τα 3.700 αυτοκίνητα σε αυτό το πλοίο, σχεδόν τα 500 ήταν ηλεκτρικά, είπε ο Ηλίας Τσακίρης.
Η μεγαλύτερη ανησυχία σχετικά με τις μπαταρίες ιόντων λιθίου είναι η πιθανότητα «θερμικής διαφυγής», μιας χημικής αντίδρασης που προκαλεί ταχεία θέρμανση, πυρκαγιά και μερικές φορές έκρηξη. Ωστόσο, οι πυρκαγιές από ηλεκτρικά οχήματα δεν είναι πιο συχνές από αυτές από συμβατικά οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Τα παραδοσιακά καύσιμα, όπως η βενζίνη και το ντίζελ, εγκυμονούν επίσης σημαντικούς κινδύνους, ωστόσο η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει αποκτήσει επαρκή εμπειρία για να διαχειριστεί αποτελεσματικά αυτούς τους κινδύνους και πρέπει να κάνει το ίδιο για τη νέα αυτή τεχνολογία.
Ο Ηλίας Τσακίρης συνέχισε:
«Νωρίτερα αυτό το μήνα, το IUMI δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με «Βέλτιστες πρακτικές και συστάσεις για την ασφαλή μεταφορά ηλεκτρικών οχημάτων (EVs)» τονίζοντας τη σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης της πυρκαγιάς, την εγκατάσταση συστημάτων κατάσβεσης νερού και CO2, αλλά και τη θέσπιση σαφώς καθορισμένων πρωτοκόλλων αποδοχής φορτίου».
Ο «σκοτεινός στόλος»
Ο αποκαλούμενος ως «σκοτεινός στόλος» είναι μια αυξανόμενη απειλή για τους ασφαλιστές, ειδικά μετά την εισβολή στην Ουκρανία και το καθεστώς των κυρώσεων. Η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις λόγω του πολλαπλασιασμού των γηρασμένων πλοίων, των πλοίων που αλλάζουν ταυτότητα, που ανήκουν σε αμφίβολες οντότητες και των αμφισβητούμενων νηογνωμόνων.
Αυτές οι τάσεις εγείρουν επίσης ανησυχίες για πιθανές εγκληματικές δραστηριότητες και ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. Τα ζητήματα λογοδοσίας και ιχνηλασιμότητας σε ατυχήματα που αφορούν τον σκοτεινό στόλο και την ευθύνη για την απομάκρυνση των ναυαγίων, την αντιμετώπιση της ρύπανσης, τη μεταφορά πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο και την αποζημίωση για τα θύματα παραμένουν όλα ασαφή. Πολλοί αναφέρουν ότι η Ρωσία καταφέρνει να παρακάμψει τους ασφαλιστικούς κανονισμούς, με περίπου το 20% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων να αποφεύγει τις κυρώσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυρώσεις και η εισβολή στην Ουκρανία έχουν οδηγήσει τους παρόχους πιστοποίησης, τους κατασκευαστές κινητήρων και τους ασφαλιστές μακριά από τους υπό κυρώσεις μεταφορείς πετρελαίου, με κόστος την ακόμη περαιτέρω αποδυνάμωση της εποπτείας.
Υπήρξαν οκτώ περιστατικά που αφορούσαν πετρελαιοφόρα στα οποία είχαν επιβληθεί κυρώσεις που αναφέρθηκαν το 2022, συμπεριλαμβανομένης της καταστροφικής έκρηξης στο Αframax δεξαμενόπλοιο Pablo, το οποίο τυλίχθηκε στις φλόγες μέσα στα χωρικά ύδατα της Μαλαισίας το Μάιο, με αποτέλεσμα τρία μέλη του πληρώματος να αγνοούνται», είπε ο Ηλίας Τσακίρης. «Επειδή αυτό το πλοίο ήταν μέρος του «σκοτεινού στόλου», οι διασώστες δεν μπόρεσαν να επιβιβαστούν. Ευτυχώς, δεν υπήρχε άλλο σκάφος που εμπλέκεται, αλλά εάν αυτό ήταν μια σύγκρουση ή μια μεταφορά από πλοίο σε πλοίο, θα ήταν μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Το ναυάγιο παραμένει αγκυροβολημένο και είναι αδύνατη η επικοινωνία με τους ιδιοκτήτες, αφήνοντας τις αρχές με ένα σημαντικό πονοκέφαλο ως προς την ασφαλή διαχείρισή του».
Η Νομική Επιτροπή του ΙΜΟ σημείωσε ότι ένας παγκόσμιος στόλος μεταξύ 300 και 600 δεξαμενόπλοιων, που αποτελείται κυρίως από παλαιότερα πλοία, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που δεν επιθεωρήθηκαν πρόσφατα, που λειτουργούν με απενεργοποιημένους αναμεταδότες AIS, με υποτυπώδη συντήρηση, ασαφή ιδιοκτησία και σοβαρή έλλειψη ασφάλισης, λειτουργεί επί του παρόντος ως «σκοτεινός ή σκιώδης στόλος» παρακάμπτοντας τις κυρώσεις και αυξάνοντας τον κίνδυνο πετρελαιοκηλίδων και συγκρούσεων.
