Η εφοδιαστική αλυσίδα εισέρχεται αργά, αλλά σταθερά σε φάση ομαλοποίησης, κάτι που ενδέχεται, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, να ανοίξει και έναν νέο κύκλο επενδύσεων, με έμφαση στην ανάπτυξη των υποδομών, την ψηφιοποίηση και τη βιωσιμότητα.
Tα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, άλλωστε, ήταν απόρροια και των υπο-επενδύσεων στα λιμάνια τα προηγούμενα χρόνια, στα οποία εντοπίστηκε έλλειψη επαρκών χώρων αποθήκευσης και διανομής.
«Ανοίγει μια νέα σελίδα ευκαιριών για επενδύσεις στα λιμάνια σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, ως απόρροια της εξομάλυνσης των συνθηκών στην εφοδιαστική αλυσίδα», επισημαίνει στη «Ν» ο Νίκος Ροδόπουλος, πρώην πρόεδρος διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Logistics. Σε ερώτηση για το πού πρέπει να εστιάσουν οι λιμενικές υποδομές, ο κ. Ροδόπουλος απαντά πως πρέπει να δοθεί έμφαση στην αναβάθμιση των υποδομών για την υποδοχή φορτίων, τη δημιουργία αποθηκευτικών χώρων εντός και εκτός λιμένα, την ενίσχυση των σιδηροδρομικών δικτύων και τις δράσεις ψηφιοποίησης, υπογραμμίζοντας ότι οι υπηρεσίες πρέπει να προσφέρονται σε ανταγωνιστικές τιμές για την προσέλκυση πελατών.
Σχεδόν δραματικό ήταν το κάλεσμα για επενδύσεις στα λιμάνια από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), όπως επισημάνθηκε στη μεγάλη ετήσια έκθεση για τις θαλάσσιες μεταφορές (Review of Maritime Transport 2022).
Η Ένωση κάλεσε τα κράτη να αναπτύξουν και να αναβαθμίσουν τις λιμενικές υποδομές και τις συνδέσεις με την ενδοχώρα, εμπλέκοντας παράλληλα τον ιδιωτικό τομέα. «Θα πρέπει επίσης να ενισχύσουν τη συνδεσιμότητα των λιμένων, να επεκτείνουν τους χώρους και τις δυνατότητες αποθήκευσης, να ελαχιστοποιήσουν τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και εξοπλισμό», σημειώθηκε σχετικά.
Θετικό κλίμα
H μεγάλη ετήσια έρευνα (World Port Tracker) που εκπόνησε η Διεθνής Ένωση Λιμένων (International Association of Ports and Harbors) κατέδειξε ότι μόλις το 8% και το 7% όλων των λιμανιών που συμμετείχαν δεν είχαν επενδυτικά πλάνα για υποδομές και βιωσιμότητα αντίστοιχα. Η πλειονότητα δήλωσε πως δρομολογεί επενδύσεις στην αυτοματοποίηση, στις ψηφιοποιημένες υποδομές, στους χώρους επιθεώρησης πριν από την παράδοση για ηλεκτρικά οχήματα, στην παροχή ισχύος από τη στεριά και τον εξηλεκτρισμό του λιμενικού εξοπλισμού διακίνησης υλικών, συμπεριλαμβανομένων των οχημάτων.
Επίσης, ένα στα τρία λιμάνια διακίνησης containers διεθνώς δήλωσε ότι θα προχωρήσει σε σημαντική επέκταση ή αναβάθμιση της χωρητικότητας των τερματικών εντός του 2023. Αντίστοιχες κινήσεις αναμένονται και από το 23% των λιμανιών που διαχειρίζονται χύδην ξηρό φορτίο. Σχέδια επέκτασης θα θέσουν σε ισχύ το 15% των λιμανιών με δραστηριότητα κρουαζιέρας, το 8% με επιβατική δραστηριότητα και το 11% με υγρό φορτίο.
Παράλληλα, σε ερώτημα της έρευνας σχετικά με τη χρήση γης, το 42% των λιμένων που απάντησαν δήλωσε ότι σκοπεύει να διαθέσει περισσότερη γη για δραστηριότητες υπηρεσιών εφοδιαστικής και διανομής, ενώ το ένα τέταρτο δεσμεύεται για την επέκταση των βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι το 31% των λιμένων σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει γη για την παραγωγή μη ορυκτής ενέργειας, ενώ το 13% να επεκτείνει τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας.
«Οι αξιοσημείωτες αναβαθμίσεις που αναμένονται στους τερματικούς σταθμούς το 2023 είναι μια ξεκάθαρη επιβεβαίωση του θετικού επενδυτικού κλίματος στα λιμάνια. Οι προγραμματισμένες επενδύσεις των λιμένων στη βελτίωση της χρήσης γης, σε έργα που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα και την ενεργειακή μετάβαση, σημαίνουν ότι ο κλάδος μας ανταποκρίνεται για να καλύψει τα κενά στις λιμενικές υποδομές παρά τις τρέχουσες δύσκολες επενδυτικές συνθήκες» υπογράμμισε σχετικά ο Patrick Verhoeven, Managing Director της IAPH.
«Πρέπει να μάθουμε από την πρόσφατη κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα και να προετοιμαστούμε καλύτερα για τις μελλοντικές προκλήσεις. Αυτό περιλαμβάνει την ενίσχυση των διατροπικών υποδομών, την ανανέωση του στόλου, τη βελτίωση της λειτουργίας των λιμανιών και τη διευκόλυνση του εμπορίου» σημείωσε σχετικά η γενική γραμματέας της UNCTAD, Rebeca Grynspan.
Πολλαπλασιαστής απόδοσης η υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων
Ένα σημαντικό τμήμα των λιμενικών υποδομών παγκοσμίως έχει καταρτίσει ψηφιακά επενδυτικά πλάνα. «Η ψηφιοποίηση είναι φυσική συνέχεια για τις εταιρείες logistics και τα λιμάνια», τονίζουν στελέχη λιμένων.
Η βέλτιστη αποδοτικότητα της εφοδιαστικής μπορεί, σύμφωνα με τους αναλυτές της UNCTAD, να προωθηθεί μέσω της ψηφιοποίησης, η οποία μειώνει τους χρόνους αναμονής και εκκαθάρισης στα λιμάνια και επιταχύνει τις διαδικασίες εγγράφων μέσω ηλεκτρονικών υπηρεσιών και πληρωμών.
Σύμφωνα με την έρευνα της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών, το ναυτιλιακό εμπόριο αναδιαμορφώνεται από την ψηφιοποίηση των μεταφορών και των Logistics. Στο παρελθόν ο κλάδος καθυστερούσε στην υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων, αλλά ειδικά μετά την πανδημία φαίνεται να κερδίζει έδαφος, καθώς νέες τεχνολογίες -Internet of Things (IoT), blockchain, big data και τεχνητή νοημοσύνη- βελτιώνουν την αποδοτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα.
Έξυπνα «εργαλεία»
Τα λιμάνια, για παράδειγμα, βελτιώνουν τη λειτουργία, το περιβάλλον ασφάλειας, τις υποδομές και τη διοίκηση με τη χρήση «έξυπνων» αισθητήρων και IoT, σε συνδυασμό με τεχνολογίες αυτοματοποίησης των τερματικών, συστήματα επικοινωνίας και διαχείρισης της κυκλοφορίας. Στην ανάλυση της UNCTAD επισημαίνεται ότι μεταξύ 2022 και 2027 η αξία της παγκόσμιας αγοράς «έξυπνων» λιμανιών θα αναρριχηθεί από 1,9 δισ. δολάρια σε 5,7 δισ. δολάρια.
Σημαντικό βήμα έγινε τις τελευταίες μέρες σε εγχώριο επίπεδο με την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΝΕΕ), της Εταιρείας Κοινωνικής Προσφοράς του Ελληνικού Εφοπλισμού «ΣΥΝΕΝΩΣΙΣ», του ΕΒΕΠ και της εταιρείας «Inform Λύκος Ελλάς Α.Ε.».
Βάσει του μνημονίου, προβλέφθηκε η σύσταση στο υπουργείο Ναυτιλίας ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος με την ονομασία «Εθνική Ενιαία Πλατφόρμα Λιμενικής Κοινότητας» («National Integrated Port Community System»).
