Το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών λιμανιών, από την εισαγωγή της ναυτιλίας στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων, θέτει έμμεσα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Λιμένων (ESPO).
Το λιμάνι του Πειραιά, μάλιστα, σύμφωνα με μελέτη της Σωτηρίας Λαγουβάρδου και του Χαρίλαου Ψαραύτη, καθηγητών στο University of Denmark (DTU), είναι αυτό που θα δεχθεί τις μεγαλύτερες πιέσεις από την ένταξη του ναυτιλιακού τομέα στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS).
Ειδικότερα, παρά το γεγονός πως επικροτεί το γεγονός ότι τίθεται μια τιμή στις εκπομπές ρύπων που παράγονται από τα πλοία, ο ESPO εκτιμά πως το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας της Ε.Ε. για τις θαλάσσιες μεταφορές θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγές δρομολογίων, προσθέτοντας μια επίσκεψη σε λιμάνι εκτός Ε.Ε. ή αναδιαμορφώνοντας τα δρομολόγια των ναυτιλιακών εταιρειών.
Ναυτιλία: «Ο ρυπαίνων πληρώνει» αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ο ESPO υποστηρίζει επίσης τις προσπάθειες που γίνονται για να εισαχθεί ο ορισμός του «λιμένα προσέγγισης», που θα αποκλείει τις στάσεις σε λιμένες μεταφόρτωσης εμπορευματοκιβωτίων που γειτνιάζουν με την Ε.Ε.
«Αυτό, ωστόσο, δεν θα είναι αρκετό», σημειώνει, «και οι αλλαγές στα πρότυπα και τις διαδρομές της κυκλοφορίας δεν θα πρέπει να καλύπτουν μόνο τους γειτονικούς λιμένες μεταφόρτωσης, αλλά και όλους τους γειτονικούς λιμένες εκτός Ε.Ε.». Η μελέτη Η μελέτη επικεντρώθηκε στον τομέα των εμπορευματοκιβωτίων, την κυρίαρχη πηγή των ναυτιλιακών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, και διερεύνησε τις δυνατότητες αναδιαμόρφωσης του δικτύου τακτικών γραμμών υπό την προοπτική αποφυγής του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων της Ε.Ε.
Δεδομένου ότι η επιλογή του κόμβου μεταφόρτωσης επηρεάζεται σημαντικά από τη θέση του λιμένα, επελέγησαν λιμένες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) που βρίσκονται σε στενή γειτνίαση με λιμένες εκτός του ΕΟΧ και είναι ή ενδέχεται να έχουν τη δυνατότητα να γίνουν προηγμένοι κόμβοι μεταφόρτωσης, και συγκεκριμένα το λιμάνι του Πειραιά στην Ελλάδα και το λιμάνι του Αλγεσίρας στην Ισπανία.
Σε όλες τις περιπτώσεις, η αλλαγή του κόμβου συνεπάγεται αύξηση της συνολικής απόστασης πλεύσης του πλοίου. Δεδομένου ότι το αντίστοιχο νέο ταξίδι θα εξαιρεθεί εν όλω ή εν μέρει από το σύστημα της Ε.Ε., δεν υπάρχουν αρκετά κίνητρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς τον ανταγωνιστικό λιμένα εκτός ΕΟΧ.
Για να απορροφήσει τον χρόνο που χάνεται λόγω της επιπλέον απόστασης απόπλου, το πλοίο μπορεί να αυξήσει την ταχύτητα εξυπηρέτησης, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για την υπηρεσία και ενισχύει περαιτέρω τον κίνδυνο διαρροής διοξειδίου του άνθρακα.
«Η εκτίμηση του σημείου καμπής της Ε.Ε. για τον άνθρακα, που καθιστά τη μετεγκατάσταση του κόμβου οικονομικά αποδοτική, μας επιτρέπει να ποσοτικοποιήσουμε τον κίνδυνο καταστρατήγησης του συστήματος. Η πρώτη μελέτη περίπτωσης του παρόντος εγγράφου συνέκρινε τον κόμβο του Πειραιά με τους κοντινούς λιμένες της Τουρκίας (περιοχή Σμύρνης) και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος αποφυγής από το σύστημα είναι πραγματικός σε μια τιμή μικρότερη από 25 ευρώ/μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, τα σχέδια επέκτασης των τερματικών σταθμών της Σμύρνης ενθαρρύνουν περαιτέρω τους φορείς εκμετάλλευσης να μεταφέρουν τις μεταφορτώσεις τους στο κοντινό λιμάνι εκτός ΕΟΧ» επισημαίνεται χαρακτηριστικά και προστίθεται: «Η δεύτερη μελέτη περίπτωσης του παρόντος εγγράφου επικεντρώθηκε στη σύγκριση μεταξύ του λιμένα Αλγεσίρας στην Ισπανία και του λιμένα Tanger Med στο Μαρόκο.
Οι λιμένες που ήταν σημαντικοί ανταγωνιστές σε όγκους μεταφόρτωσης συμπεριλήφθηκαν επίσης στην εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2021. Η εκτίμηση επιπτώσεων προειδοποίησε ότι η προτίμηση στο Tanger Med θα καταστεί βιώσιμη μεσοπρόθεσμα, ωστόσο το έγγραφό μας έδειξε ότι η αλλαγή μπορεί να γίνει στο άμεσο μέλλον, ιδίως με την εξέχουσα επέκταση του τερματικού σταθμού Tanger Med 2.
Το μοντέλο μας έδειξε ότι η μετεγκατάσταση του κόμβου είναι δυνατή σε τιμές τόσο χαμηλές όσο 6 ευρώ/μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα».
Συμπερασματικά, η μελέτη αναφέρει ότι «η ένταξη της ναυτιλίας στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων της Ε.Ε. μπορεί κάλλιστα να είναι ένα σχέδιο με πολύ καλές προθέσεις, ωστόσο μπορεί να συνεπάγεται σημαντικές παρενέργειες». [SID: 16825898]
