Από την έντυπη έκδοση
Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Την επανάσταση στις πράσινες θαλάσσιες μεταφορές φέρνει στην Ελλάδα το κοινοτικό πρόγραμμα elemed (Electrification in the Eastern Mediterranean), το οποίο έχει πεδίο εφαρμογής σε συνολικά τρεις ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα φιλοδοξεί να αναπτύξει και να εφαρμόσει την τεχνολογία της ηλεκτροκίνησης στα πλοία, ώστε τα μικρότερα να μπορούν να κινηθούν στο Αιγαίο με μπαταρίες που θα αλλάζουν από λιμάνι σε λιμάνι (pit stop) και τα μεγαλύτερα να μπορούν να ηλεκτροδοτηθούν στα λιμάνια, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό τις προσπάθειες για περιβαλλοντικά φιλικούς, θαλάσσιους κόμβους. Για τον σκοπό αυτό εκτός από τις υποδομές που θα αναπτυχθούν και σε ελληνικά λιμάνια, έχει ξεκινήσει ο σχεδιασμός ενός πλήρως ηλεκτρικού επιβατηγού καταμαράν, χωρητικότητας πλέον των 1.000 επιβατών, το οποίο θα δύναται να διανύει απόσταση 17-20 ναυτικών μιλίων, προβλέποντας την εγκατάσταση της μεγαλύτερης μπαταρίας σε πλοίο στην Ευρώπη.
Όπως επισημαίνει στη «Ν» ο διευθυντής ναυτικής τεχνολογίας και καινοτομίας Νοτίου Ευρώπης, Lloyd’s Register Παναγιώτης Μήτρου, το πρώτο βήμα θα ολοκληρωθεί τον προσεχή Μάρτιο, όταν και θα τελειώσουν οι εργασίες για τη λειτουργία της εγκατάστασης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε ελλιμενισμένα πλοία στο λιμάνι της Κυλλήνης. Πρόκειται για την πρώτη υποδομή ηλεκτροδότησης πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο, που πραγματοποιείται στα πλαίσια της ευρωπαϊκής δράσης elemed, η οποία προωθεί τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας στη ναυτιλία.
«Αναμφισβήτητα η χρήση του πετρελαίου ως ναυτιλιακού καυσίμου θα κυριαρχεί τα επόμενα χρόνια. Εντούτοις, η ναυτιλία αρχίζει σιγά – σιγά να στρέφει την πλάτη της στο ρυπογόνο πετρέλαιο, αναζητώντας πιο καθαρές, πιο εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και ο ηλεκτρισμός, ο οποίος μειώνει δραστικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ναυτιλίας, κυρίως τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου και του θείου που “επικάθονται” πάνω από τα λιμάνια, και μπορούν να επιβαρύνουν τη δημόσια υγεία των κατοίκων που διαμένουν στα κοντινά αστικά κέντρα» επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Μήτρου
Ήδη μεγάλα λιμάνια ανά τον κόσμο, με πρωτοπόρα τα αμερικανικά, έχουν εγκαταστήσει παροχές ηλεκτρικής ενέργειας από ξηράς, τεχνολογία γνωστή και ως «cold-ironing», αναγκάζοντας τα πλοία να έχουν σβηστές τις μηχανές και τα φουγάρα τους.
Στόχος είναι μέχρι το 2025 τα κύρια ευρωπαϊκά λιμάνια να διαθέτουν σταθμούς ηλεκτροδότησης πλοίων, ενώ μέχρι το 2030 η τεχνολογία αυτή να έχει εφαρμοστεί σε όλα τα λιμάνια των ευρωπαϊκών θαλάσσιων διαδρόμων. Η παροχή της ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα περιορίζεται σε μια κατηγορία πλοίων, αλλά θα καλύπτει όλο το φάσμα, από την ακτοπλοΐα και τα μικρότερης κλίμακας πλοία, μέχρι τους σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων και τα κρουαζιερόπλοια, όπου οι ενεργειακές ανάγκες είναι αυξημένες και κατά συνέπεια και οι ρύποι που εκλύονται πολλαπλάσιοι.
Η χρήση του ηλεκτρισμού δεν περιορίζεται όμως μόνο σε εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης στα λιμάνια, αλλά και ηλεκτροφόρτισης (φόρτιση μπαταριών). Όπως εξηγεί στη «Ν» ο κ. Μήτρου, σήμερα πλέον των 120 πλοίων παγκοσμίως κινούνται με υβριδική πρόωση, υποβοηθούμενη από μπαταρίες. «Πρόκειται για μια ταχέως αναπτυσσόμενη τεχνολογία, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2010 μόλις 30 πλοία ήταν υβριδικά και σε αυτό συνέβαλαν οι πρόσφατοι αυστηροί περιβαλλοντικοί κανονισμοί που επιβάλλουν τη χρήση ναυτιλιακών καυσίμων μικρής περιεκτικότητας σε θείο, καθώς και οι μελλοντικοί κανονισμοί για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Προς το παρόν, τα πλοία που κινούνται με μπαταρία είναι κυρίως υποστηρικτικά πλοία ή πλοία μικρών αποστάσεων και πορθμειακών γραμμών» σημειώνει ο κ. Μήτρου και προσθέτει: «Η τεχνολογία συνεχώς εξελίσσεται, οι περιορισμοί στην αυτονομία της μπαταρίας αίρονται και τα κόστη εγκατάστασης μειώνονται, με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να δούμε μεγαλύτερα πλοία να χρησιμοποιούν τον ηλεκτρισμό είτε ως βασική κινητήριο δύναμη είτε ως βοηθητική, όπως για παράδειγμα στα κρουαζιερόπλοια για τους ελιγμούς που κάνουν εντός του λιμένα, πρασινίζοντας ακόμα περισσότερο τους ρύπους τους».
Τρεις χώρες και 4 λιμάνια
Η Δράση elemed (Electrification in the Eastern Mediterranean) προωθεί τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας ως ναυτιλιακού καυσίμου, αποσκοπώντας να μειώσει σημαντικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ναυτιλίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρόγραμμα, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, υλοποιεί μελέτες για την εγκατάσταση υποδομών ηλεκτροδότησης ελλιμενισμένων πλοίων σε τρεις χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Σλοβενία) και σε τέσσερα λιμάνια κατά μήκος του νοτιοανατολικού θαλάσσιου διαδρόμου (Κόπερ, Κυλλήνη, Πειραιάς, Λεμεσός), περιορίζοντας δραστικά τον θόρυβο και τους αέριους ρύπους, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές πλησίον των λιμένων. Στα πλαίσια του elemed θα πραγματοποιηθεί η πρώτη υποδομή ηλεκτροδότησης πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο, στο λιμάνι της Κυλλήνης.
Η εγκατάσταση της Κυλλήνης αποτελεί το εφαλτήριο
Η τεχνολογία αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Ήδη η εγκατάσταση της Κυλλήνης αποτελεί το εφαλτήριο για την ευρύτερη υιοθέτηση της τεχνολογίας ηλεκτροδότησης πλοίων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Πρόκειται για μια πραγματική εφαρμογή, η οποία εγκαθιστά μια θέση ηλεκτροδότησης με την οποία θα διασυνδεθεί το Fior Di Levante που εκτελεί δρομολόγια προς Ζάκυνθο και Κεφαλονιά, ενώ προβλέπει τέσσερις επιπλέον θέσεις ηλεκτροδότησης και μία θέση ηλεκτροφόρτισης. Είναι ένα φιλόδοξο project, το οποίο όμως θα ανοίξει τον δρόμο ώστε μεγάλα λιμάνια της χώρας, όπως ο Πειραιάς, να γίνουν σύγχρονοι ενεργειακοί κόμβοι, τροφοδοτώντας τη ναυτιλία με καθαρή ενέργεια. Ταυτόχρονα, ακολουθώντας τα πρωτοπόρα παραδείγματα της Σκανδιναβίας, συνεχίζει ο κ. Μήτρου, η οποία έχει ξεκινήσει μια πραγματική επανάσταση στις πράσινες θαλάσσιες μεταφορές, στα πλαίσια της δράσης elemed σχεδιάζεται ένα πλήρως ηλεκτρικό επιβατηγό διπλής γάστρας (καταμαράν), χωρητικότητας πλέον των 1.000 επιβατών, το οποίο δύναται να διανύει απόσταση 17-20 ναυτικών μιλίων, προβλέποντας την εγκατάσταση της μεγαλύτερης μπαταρίας σε πλοίο στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τον διευθυντή ναυτικής τεχνολογίας και καινοτομίας Νοτίου Ευρώπης, Lloyd’s Register, Παναγιώτη Μήτρου, δεν είναι τυχαίο που νησιωτικές χώρες όπως η Νορβηγία είναι ηγέτιδες στη χρήση ηλεκτρικών πλοίων. «Οι δυνατότητες που προκύπτουν από την ηλεκτρική πρόωση των πλοίων είναι “κομμένες και ραμμένες” για θαλάσσιες συγκοινωνίες μικρών αποστάσεων και μεγάλης συχνότητας. Μπορεί κανείς να αναλογιστεί τα οφέλη που θα προκύψουν από την ευρεία εφαρμογή της υβριδικής αυτής τεχνολογίας στις ακτοπλοϊκές γραμμές μεταξύ των ελληνικών νησιών» αναφέρει στη «Ν» και προσθέτει: «Πέραν της μείωσης των τοπικών ρύπων, τα ηλεκτρικά πλοία προσφέρουν μια μοναδική ταξιδιωτική εμπειρία, χωρίς θόρυβο και αναταράξεις, και το κυριότερο ενεργειακά αποδοτικές μεταφορές και μικρότερα λειτουργικά κόστη. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη μορφολογία του ελληνικού νησιωτικού πλέγματος, το πάντρεμα μεταξύ της ναυτιλίας με τη λειτουργία πράσινων ηλεκτρικών πλοίων και της ενέργειας με την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων στα νησιωτικά λιμάνια που θα μετατρέπουν τον άφθονο ήλιο και άνεμο σε ηλεκτρική ενέργεια, διανοίγει τεράστιες δυνατότητες βιώσιμης ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού των ελληνικών νησιωτικών περιοχών, καθώς και ενίσχυσης των θαλάσσιων διαδρομών, εντάσσοντας τα κοντινά νησιά στον αστικό ιστό της ηπειρωτικής Ελλάδας».
Για τις περιπτώσεις που η ηλεκτρική ισχύς του υπάρχοντος δικτύου δεν επαρκεί για τη φόρτιση των μπαταριών των πλοίων κατά την παραμονή τους στο λιμάνι σε εύλογο χρόνο, όπως μπορεί να συμβαίνει στα απομακρυσμένα μη διασυνδεδεμένα νησιά, η τεχνολογία δίνει λύσεις, με τις μπαταρίες κοινής χρήσης (battery swapping). Το πλοίο κατά την αποβίβαση ανταλλάσσει, «σε ρυθμούς pit-stop», την αποφορτισμένη μπαταρία του με μια κοινόχρηστη μπαταρία, η οποία έχει φορτίσει κατά τις νυχτερινές ώρες, όπου υπάρχει προνομιακή τιμή στο ρεύμα. Κατά αυτόν τον τρόπο, τα μέχρι σήμερα ασύμφορα και κρατικά επιδοτούμενα δρομολόγια άγονων γραμμών μπορούν να γίνουν βιώσιμα, πιο αποδοτικά και πιο συχνά.
