Του Γεράσιμου Χιόνη
[email protected]
Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν ερίζουν και πάλι για την αμφισβητούμενη περιοχή Ναγκόρνο Καραμπάχ, αναζωπυρώνοντας τις ανησυχίες για μία ακόμη περιφερειακή σύγκρουση, με απρόβλεπτες συνέπειες σε Ευρώπη και Ασία.
Οι μάχες μεταξύ Αρμένιων αυτονομιστών και Αζέρων στρατιωτών, οι οποίοι φέρεται να έχουν την στήριξη της Τουρκίας, καθώς και Σύρων μισθοφόρων, ξεκίνησαν δια ασήμαντης αφορμής το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου.
Από την πρώτη στιγμή, η διεθνής κοινότητα έσπευσε να καταδικάσει τις εχθροπραξίες, αξιώνοντας από τις εμπλεκόμενες πλευρές να επιστρέψουν στο τραπέζι του διαλόγου. Ωστόσο, οι ηγεσίες σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν έχουν αναφανδόν απορρίψει κάθε σενάριο ειρηνικής επίλυσης της διένεξης, εξαπολύοντας εκατέρωθεν κατηγορίες.
Η φετινή ανάφλεξη δεν είναι η πρώτη στην περιοχή. Το 1988 είχε ξεσπάσει μια πολυετής ένοπλη διαμάχη, η οποία τερματίστηκε το 1994, με την υπογραφή μιας έωλης συνθήκης ειρήνης, την οποία και οι δύο πλευρές παραβίαζαν κατά καιρούς.
Πού βρίσκεται το Ναγκόρνο Καραμπάχ
Η περιοχή Ναγκόρνο Καραμπάχ βρίσκεται στον νότιο Καύκασο, στα νότια σύνορα της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Διεθνώς αναγνωρίζεται ως τμήμα της αζέρικης επικράτειας. Ωστόσο, από το 1991 τελεί υπό τον έλεγχο της αυτοανακηρυχθείσας Δημοκρατίας του Αρτσάχ, η οποία αποτελεί ένα de facto ανεξάρτητο κράτος και η οποία στηρίζεται από το Γερεβάν, λόγω της αρμενικής καταγωγής των κατοίκων.
Η Αρμενία αποτελεί μία χριστιανική χώρα, περίπου 3 εκατομμυρίων κατοίκων και συνορεύει με το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, το Ιράν και την Τουρκία. Το Αζερμπαϊτζάν, από την πλευρά του, είναι μία μουσουλμανική χώρα, σχεδόν 10 εκατομμυρίων κατοίκων και συνορεύει με την Αρμενία, το Ιράν, την Τουρκία, τη Γεωργία και τη Ρωσία.
Ο ρόλος της Ρωσίας
Η τελευταία είναι στενός σύμμαχος και των δύο αντιμαχόμενων χωρών, παρότι οι σχέσεις με το Γερεβάν είναι σημαντικά πιο θερμές λόγω και του κοινού θρησκευτικού αισθήματος. Εξ ου άλλωστε, και ο πρωταγωνιστικός ρόλος που επιδιώκει να αναλάβει στην προσπάθεια άμβλυνσης των εντάσεων. Διατελεί εν ολίγοις, έναν μεσολαβητικό -προς το παρόν ουδέτερο- ρόλο μεταξύ του Μπακού και του Γερεβάν.
Σύμφωνα με την Eurasia Group, το βασικό σενάριο προβλέπει εκτεταμένες μάχες, στα όρια της σύγκρουσης, αλλά όχι μία πλήρους εύρους ανοιχτή σύρραξη, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει την ένοπλη εμπλοκή και της Ρωσίας. “Αυτό το σενάριο, όμως, ενέχει αρκετές αβεβαιότητας, καθώς καθημερινά υπάρχει ο κίνδυνος της σημαντικής κλιμάκωσης” σπεύδει να προσθέσει.
Εκτιμά δε, ότι η τρέχουσα κατάσταση θα διατηρηθεί ως έχει για αρκετές ημέρες, ακόμη και εβδομάδες. Καθοριστικοί παράγοντες για την εξέλιξη της σύγκρουσης, όπως εξηγεί βέβαια, είναι ο βαθμός προσωπικής εμπλοκής του Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά και η έκταση της ενεργούς συμμετοχής της Τουρκίας.
Ο οικονομικός αντίκτυπος
Παράλληλα, η Eurasia Group δεν κρύβει την ανησυχία της και για τις οικονομικές επιπτώσεις της σύρραξης, δεδομένου ότι το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί καίριας σημασίας για την Ευρώπη -και όχι μόνο- ενεργειακό κόμβο.
Το Ναγκόρνο Καραμπαχ βρίσκεται πολύ κοντά σ’ ένα σταυροδρόμι αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου. Επομένως, σύμφωνα με το οικονομικό πρακτορείο CNBC, η αναζωπύρωση της σύγκρουσης δύναται να προκαλέσει αναταράξεις στην ενεργειακή αγορά.
Κατά τη διάρκεια των μαχών της δεκαετίας του ’90, άλλωστε, οι δολιοφθορές σε αγωγούς του Αζερμπαϊτζάν αποτελούσαν συχνό φαινόμενο, προξενώντας προβλήματα στη διαδικασία μεταφοράς και προμήθειας πετρελαίου.
Η ζώνη των μαχών, σύμφωνα με την S&P Global Platts, βρίσκεται περίπου 30-40 χιλιόμετρα από τον αγωγό BTC, κεντρική πετρελαϊκή αρτηρία για τις διεθνείς αγορές, όπως και από τον αγωγό SCG, ο οποίος συνδέεται με την Τουρκία και την Ευρώπη.
“Παρότι το βασικό σενάριο κάνει λόγο για ομαλή ροή, μια μακρά σύγκρουση θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο πρόκλησης ζημιών ή καταστροφής των αγωγών” προειδοποιεί η διεθνείς ενεργειακή εταιρεία αναλύσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Αζερμπαϊτζάν καλύπτει περίπου το 5% των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Η διαμάχη Άγκυρας – Παρισιού
Η ανάφλεξη της διαμάχης στον Καύκασο έχει προκαλέσει και την ανάφλεξη της διαμάχης μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας, δύο κρατών που συχνά-πυκνά ερίζουν και για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου (σ.σ. γαλλικές εταιρείες έχουν αναλάβει την αξιοποίηση των κυπριακών κοιτασμάτων). Το Παρίσι φαίνεται ότι στέκεται περισσότερο στο πλευρό της Αρμενίας, ενώ η Τουρκία στηρίζει αναφανδόν το Αζερμπαϊτζάν.
Οι πρόεδροι Μακρόν και Ερντογάν, ως εκ τούτου, δεν χάνουν την ευκαιρία να επιδοθούν σε ακόμη μία λεκτική σύγκρουση, ανταλλάζοντας εκατέρωθεν πυρά και κατηγορίες. Άλλωστε, κατά το τελευταίο διάστημα, αντίστοιχα επεισόδια μεταξύ των δύο ηγετών έχουν λάβει χώρα και όσον αφορά την Κύπρο, το Αιγαίο και τη Λιβύη.
Την ίδια ώρα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αρκετοί αναλυτές και ιστορικοί σπεύδουν να υπενθυμίσουν τη γενοκτονία 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1915, ως δείγμα της μακροχρόνια διαφιλονικίας μεταξύ Γερεβάν και Άγκυρας και ως μία πιθανής εξήγησης της τουρκικής στήριξης στο Μπακού.
naftemporiki.gr
