Τα εναλλακτικά σενάρια για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί η ευρωπαϊκή κρίση της δημοκρατίας εξετάζει σε ανάλυσή του το Politico.
Χαρακτηρίζοντας τους διχασμούς στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ένα πονοκέφαλο που έχει εξελιχθεί σε σοβαρή ημικρανία, το Politico αναφέρει πως οι χρόνιες διαφωνίες έχουν φέρει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και πολλές χώρες μέλη απέναντι από την Πολωνία και την Ουγγαρία.
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν αντιμετώπισε έντονη καταδίκη για τη νομοθεσία κατά της κοινότητας LGBTQ+. Από την άλλη, οι πολωνικές αρχές ουσιαστικά δήλωσαν ότι δεν αποδέχονται την υπεροχή του δικαίου της ΕΕ.
Ωστόσο, διάφορες προσπάθειες των Βρυξελλών που κυμαίνονται από νομικές ενέργειες μέχρι απειλές για διακοπή της χρηματοδότησης, δεν έχουν καταφέρει να προκαλέσουν αλλαγή της πορείας στη Βαρσοβία ή τη Βουδαπέστη. Αντίθετα, το χάσμα μεταξύ των δύο «δακτυλοδεικτούμενων» χωρών και του πολιτικού πυρήνα της ΕΕ σχετικά με τις αξίες του μπλοκ φαίνεται να μεγαλώνει ακόμη περισσότερο, τονίζεται.
Όλα αυτά θέτουν ένα θεμελιώδες ερώτημα: Πώς τελειώνει αυτό;
1. Η Πολωνία και η Ουγγαρία υποχωρούν
Εάν οι Βρυξέλλες εντείνουν τις πιέσεις ή επιβάλλουν σημαντικές οικονομικές κυρώσεις, ενδέχεται να αναγκάσουν τη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη να ανακαλέσουν ορισμένες από τις αμφιλεγόμενες πολιτικές τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη καθυστερήσει την έγκριση των σχεδία ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Πολωνίας και της Ουγγαρίας , σημάδι ότι οι δύο χώρες θα πρέπει κάνουν ορισμένες παραχωρήσεις προκειμένου να έχουν πρόσβαση στα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ.
2. Νέοι ηγέτες αναλαμβάνουν την εξουσία στη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία
Εάν τα κυβερνώντα κόμματα στην Πολωνία και την Ουγγαρία χάσουν την εξουσία στις εκλογές τα επόμενα χρόνια, αυτό σίγουρα θα εκτονώσει την ένταση με τις Βρυξέλλες και τις υπόλοιπες κυβερνήσεις της ΕΕ.
Οι Ούγγροι πρόκειται να προσέλθουν στις κάλπες την άνοιξη του 2022, ενώ η Πολωνία αναμένεται να πραγματοποιήσει τις δικές της βουλευτικές εκλογές το 2023.
Το κυβερνών κόμμα «Fidesz» στην Ουγγαρία και το εθνολαϊκιστικό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) στην Πολωνία έχουν να αντιμετωπίσουν τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό υπέρ της ΕΕ και έχουν δεσμευτεί να επιστρέψουν στον σεβασμό των δημοκρατικών κανόνων εφόσον εκλεγούν.
Στην Ουγγαρία, έχει συσπειρωθεί ένας ιδιαίτερος εξαμερής συνασπισμός με σκοπό να προσπαθήσει να νικήσει τον Ορμπάν. Στην Πολωνία με την επιστροφή του πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πρώην πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, η αντιπολίτευση έχει αποκτήσει βαρυσήμαντη προσωπικότητα σε ηγετική θέση.
Στο μεταξύ, οι αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις της Πολωνίας στο δικαστικό σύστημα και οι εσωτερικές διαιρέσεις δημιούργησαν εντάσεις στον κυβερνητικό συνασπισμό, καθιστώντας έτσι ασταθή τη συμμαχία και αυξάνοντας την πιθανότητα πρόωρων εκλογών.
Παρόλα αυτά τόσο το PiS όσο και το Fidesz έχουν αποδειχτεί εξαιρετικά επιδέξια στις εκλογικές αναμετρήσεις και στην άσκηση εξουσίας. Και τα δύο απολαμβάνουν επίσης την ευνοϊκή κάλυψη από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και άλλα φιλικά μέσα. Οι δημοσκοπήσεις στην Ουγγαρία, φέρνουν το Fidesz πλάι πλάι με την αντιπολιτευτική συμμαχία Στην Πολωνία, από την άλλη, η αντιπολίτευση κερδίζει την υποστήριξη των πολιτών με το PiS να έχει προβάδισμα 10 πόντων.
Επίσης τα δύο κόμματα έχουν απέναντί τους συμμαχίες που θα μπορούσαν εύκολα να διασπαστούν μέσα στους επόμενους μήνες ή στα επόμενα χρόνια.
3. Επικρατεί η λούπα των αντιπαραθέσεων
Η ΕΕ θα μπορούσε να παραμείνει παγιδευμένη ανάμεσα στις επαναλαμβανόμενες αντιπαραθέσεις με τη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία, ξεκινώντας διαδικασίες επί παραβάσει και πραγματοποιώντας τακτικές ακροάσεις για την κατάσταση στις δύο χώρες.
Ο Γάλλος ευρωβουλευτής των Πρασίνων Γκουεντολάιν Ντελμπό-Κόρφιλντ, εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την κατάσταση στην Ουγγαρία, πιέζει την επικείμενη γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ για να ακολουθήσει «συστάσεις» για την Ουγγαρία, διαδικασία βάσει του άρθρου 7 των συνθηκών της ΕΕ, που επιτρέπει τα τέσσερα πέμπτα των κρατών μελών να προειδοποιήσουν ένα άλλο μέλος για τις ανησυχίες τους σχετικά με το κράτος δικαίου πριν από την επιβολή κυρώσεων.
«Νομίζω ότι αυτό θα ήταν ένα μεγάλο βήμα», δήλωσε ο ίδιος αναγνωρίζοντας, ωστόσο, ότι «δεν θα αλλάξει την καθημερινότητα των Ούγγρων». «Αυτές οι συστάσεις θα απομονώσουν ακόμη περισσότερο τον Ορμπάν», εξήγησε.
Στην Πολωνία, υπάρχουν φόβοι στις τάξεις της αντιπολίτευσης ότι η Βαρσοβία θα προτείνει μια πρόχειρη λύση για να σπάσει το αδιέξοδο με τις Βρυξέλλες η οποία θα έλυνε ορισμένα προβλήματα στα χαρτιά αλλά όχι στην πράξη- και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα την αποδεχθεί στο πνεύμα του συμβιβασμού.
4. Polexit και Hexit
Θεωρητικά, η Πολωνία και η Ουγγαρία θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν την ΕΕ ή τουλάχιστον να προωθηθούν πολιτικά προς την έξοδο από άλλες χώρες μέλη – ακόμη και αν οι πιθανότητες για οποιοδήποτε από αυτά τα αποτελέσματα μοιάζουν πολύ μακρινές.
Έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι πολίτες τόσο της Ουγγαρίας όσο και της Πολωνίας υποστηρίζουν την ένταξη στην ΕΕ. Μόνο το 39 % των Πολωνών και το 28 % των Ούγγρων πιστεύουν ότι οι χώρες τους θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν καλύτερα το μέλλον εκτός ΕΕ, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο 2020-2021.
Και οι δύο κυβερνήσεις έχουν επωφεληθεί πολύ από τα κονδύλια της ΕΕ και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν έχει πρόθεση να φύγει. Η απόφαση να αποσυρθεί από το μπλοκ θα ήταν «πολιτική αυτοκτονία» για το PiS, έχει δηλώσει.
Αντί να φύγει εντελώς, είναι πιο πιθανό ότι η Πολωνία θα γίνει «νεκρό δόντι στο στόμα της ΕΕ», είπε. «Θα λειτουργούσε, θα συμμετείχε σε ορισμένες ενέργειες, αλλά θα αποκλείονταν από το νομικό σύστημα», εξήγησε. «Η Πολωνία θα μοιάζει περισσότερο με μια συνδεδεμένη χώρα, όπως η Νορβηγία ή το Λιχτενστάιν και οι άλλες, παρά ένα κράτος μέλος που σέβεται πλήρως το δίκαιο της ΕΕ», τόνισε.
Στην Ουγγαρία, τα μέλη του κυβερνώντος κόμματος έχουν εκφράσει ανάμεικτες απόψεις για την ένταξη στην ΕΕ.
Νωρίτερα το καλοκαίρι, ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης της Ουγγαρίας και ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Fidesz, Λάζλο Κοβέρ , δήλωσε ότι αν πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα για την ένταξη στην ΕΕ τώρα, θα καταψηφίσει την ένταξη στο μπλοκ.
Ο υπουργός Οικονομικών της Ουγγαρίας, Μιχάλι Βάργκα, δήλωσε σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα ότι εάν το ερώτημα τεθεί το 2021, θα ψηφίσει υπέρ της ένταξης. «Αλλά», είπε στο τηλεοπτικό κανάλι ATV, «μέχρι το τέλος της δεκαετίας, όταν σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας θα είμαστε ήδη αξιόπιστοι πληρωτές στην ΕΕ, το ερώτημα θα μπορούσε να αποκτήσει μια νέα προοπτική».
Στο μεταξύ, μερικοί από τους αντιπάλους του Ορμπάν πιστεύουν ότι δεν θέλει να αποχωρήσει από την ΕΕ, αλλά θα μπορούσε να αποδυναμώσει και να σπάσει το μπλοκ πιο βαθιά παραμένοντας σε αυτό.
Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ενώ ο ουγγρικός πληθυσμός είναι υπέρ της ΕΕ και ο Ορμπάν κατανοεί τα οφέλη της ένταξης, η ολοένα και αυξανόμενη ευρωσκεπτική ρητορική του θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
5. Επικρατεί μια πιο λαϊκίστικη ΕΕ
Τα δύο κόμματα Fidesz και PiS θα μπορούσαν να παραμείνουν στην εξουσία-ενώ τα φιλικά τους ακροδεξιά κόμματα αποκτούν εξουσία σε μεγάλες χώρες της ΕΕ όπως η Ιταλία και η Γαλλία, απομακρύνοντας το μπλοκ μακριά από τις ανησυχίες για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Ο Ορμπάν και ο ηγέτης του PiS,Γιαρόσλαφ Κατσίνσκι, έχουν επενδύσει στην οικοδόμηση καλών σχέσεων με τα λαϊκίστικα κόμματα σε όλο το μπλοκ και έχουν υποστηρίξει ότι η ΕΕ πρέπει να είναι πρωτίστως ένα οικονομικό έργο – με λιγότερη πολιτική ολοκλήρωση.
«Η ηθικολογική υπερδραστηριότητα που είδαμε τα τελευταία χρόνια στα θεσμικά όργανα της ΕΕ οδήγησε σε μια επικίνδυνη τάση επιβολής ιδεολογικού μονοπωλίου», ανέφεραν τον προηγούμενο μήνα σε κοινή τους δήλωσε 16 ευρωπαϊκά δεξιά λαϊκίστικα κόμματα-συμπεριλαμβανομένων των Fidesz, PiS, του υποψήφιου για την γαλλική προεδρία του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λε Πεν και της Λίγκας του Ματέο Σαλβίνι.
naftemporiki.gr
